Γρηγόρης Λαμπράκης: Μαραθώνιος Μιας Ημιτελούς Άνοιξης
Ελλάδα, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
Διάρκεια: 114’
Η μορφή του Γρηγόρη Λαμπράκη ακόμα και σήμερα αποτελεί ένα φάρο για όσους πιστεύουν στην αληθινή και ανιδιοτελή αγάπη προς το συνάνθρωπο. Αγωνιστής (κυριολεκτικά και μεταφορικά), σκεπτόμενος, λεβέντης, ατρόμητος μπροστά στη θέα του θανάτου για την ελευθερία. Ακούγονται γραφικά και στρατευμένα όλα αυτά; Αν ναι, απολογούμαι, δεν είμαι εδώ για να πασάρω ντεμέκ ιδεολογία και επανάσταση. Αντιθέτως, προσπαθώ να αξιολογήσω έναν άνθρωπο με βάση τις πράξεις του και μόνο αυτές, αν ξεχαστούν αυτές πάνε χαμένες οι όσες θυσίες έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται. Και δυστυχώς, αναλογιζόμενοι το σημαντικότερο γεγονός του 2013 στα καθ’ ημάς (η δολοφονία του Παύλου Φύσσα), ή η ιστορία δεν είναι καλή δασκάλα ή εμείς δεν προσέχουμε την παράδοση και έμπρακτα δίνουμε επαναληπτικές εξετάσεις στα μαθήματά της. Και για τους όσους κακοπροαίρετους, αυτό είναι συνειδητοποίηση και όχι μεμπτός διδακτισμός.
Το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου Γρηγόρης Λαμπράκης Μαραθώνιος Μιας Ημιτελούς Άνοιξης επαναφέρει στο παρόν την ψηλή φιγούρα του Λαμπράκη, προσπαθώντας να φωτίσει και όσες πλευρές του τόσα χρόνια χάνονταν μπροστά στο τραγικό γεγονός της δολοφονίας του. Ο αθλητής Λαμπράκης. Ο φοιτητής/γιατρός Λαμπράκης. Μα πάνω απ’ όλα ένας άνθρωπος που ξεχείλιζε άπο έννοια και αγάπη για το διπλανό του, βοηθός των φτωχών που δε λογάριαζε την έννοια της κοινωνικής τάξης και που κατέληξε να θυσιαστεί άδικα από την αγαστή συνεργασία του παρακράτους με την κυβέρνηση.
Ο αφηγητής απουσιάζει, πλην ίσως κάποιον αναγνώσεων των απομνημονευμάτων του. Το ρόλο του καταλαμβάνουν διάφορες προσωπικότητες που τον γνώρισαν, άλλες περισσότερο επιφανείς (Μανώλης Γλέζος), άλλες οπτικά γνώριμες μα που μας διαφεύγει το όνομά τους (Ανδρέας Μαμωνάς, το παλικάρι που απεικονίζεται δίπλα του στη Μαραθώνια Πορεία) και άλλοι άγνωστοι (Δήμος Μαγκλάρας, ο άλτης που έσπασε το ρεκόρ του άλματος εις μήκος του Λαμπράκη). Με τις αναμνήσεις τους, προσπαθούν να πραγματοποιήσουν μια δίωρη αυτοψία του ποιος πραγματικά ήταν αυτός ο άνθρωπος και τι σήμαινε η δολοφονία του για εκείνη την εποχή.
Το ντοκιμαντέρ προβληματίζει χωρίς να κουνάει το δάχτυλο με εγωισμό προς τον οποιονδήποτε. Πολύπλευρο και ανθρωπιστικό, παραλείπει τις όποιες φιοριτούρες, συγκινώντας (η φωτογραφία του Λαμπράκη με τον Τζέσε Όουενς, πρωταθλητή στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου, από μόνη της προκαλεί ρίγη). Ψυχογραφεί όσο το δυνατόν περισσότερο τόσο τον ίδιο, όσο και το κλίμα της περιόδου που το συγκεκριμένο ανήσυχο πνεύμα έδρασε, μεταφέροντάς το θεατή σε ένα παρελθόν πιο επίκαιρο από ποτέ. Μόνο του ίσως μελανό σημείο, ότι ελλείψει αφηγητή και ορισμένων μέσων που θα βοηθούσαν στη σύνδεση των χρονικών μετακινήσεων που διαρκώς πραγματοποιούνται και απαιτούν την πλήρη προσήλωση του θεατή για να συγκρατήσει ημερομηνίες και γεγονότα.
Βαθμός δε μπαίνει σε ένα ντοκιμαντέρ σαν και αυτό. Ούτε αποτελεί μια πρόταση διασκεδαστικής και αμέριμνης νυχτερινής εξόδου. Δεν βγαίνει στους κινηματογράφους για να κόψει εισιτήρια και να αυξήσει το κασέ, αυτό από μόνο του ως συμπέρασμα είναι άτοπο. Είναι ένα τόλμημα ευγενές και ανθρωπιστικό, από τη σύλληψή του μέχρι και την πραγματοποίησή του, ένα ντοκιμαντέρ που αποδεικνύει ότι δε χρειάζεται να κοιτάξουμε στο εξωτερικό για να βρούμε παντοτινούς αστέρες αγώνα. Και ότι, τελικά, ο αγωνιστής δε συνεπάγεται ενός ανθρώπου γραφικού στα όρια της γελοιογραφίας που το μόνο που κάνει είναι να σχεδιάζει το λαϊκό ξεσηκωμό. Αυτό που αρκεί είναι να μπορεί να θυσιάσει εαυτόν για τα θέλω του, κάποια θέλω πανανθρώπινα και βασικά που έχουμε μάθει να τα αντιμετωπίζουμε ως πολυτέλειες. Κυκλοφορεί εκεί έξω, δώστε του μια ευκαιρία και θα σας ανταμείψει.