Ο Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης επηρεάζει γενιές και γενιές με το έργο του και καταφέρνει να είναι επίκαιρος ακόμα και σήμερα. Έτσι και φέτος, πραγματοποιήθηκαν σεμινάρια και εργαστήρια με τον γενικό τίτλο «H διαμεσολάβηση του Καβάφη».
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη είναι μία πρωτοβουλία του Αρχείου Καβάφη και του Ιδρύματος Ωνάση, που αποσκοπεί να ερευνήσει το έργο του ποιητή και την επίδρασή του στον κόσμο μελετώντας μία συγκεκριμένη θεματική κάθε χρόνο. Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη 2022 που πραγματοποιήθηκε από τις 11 έως τις 16 Ιουλίου, εξέτασε τους χιλιάδες τρόπους με τους οποίους «διαβάζεται» σήμερα το καβαφικό έργο: Από τις έντυπες εκδόσεις και τις μεταφράσεις τους ως τους στίχους του Καβάφη στα λεωφορεία, στο μετρό και την πόλη, καθώς και τα ποιήματα και τα σχετικά με το καβαφικό έργο κείμενα που υπάρχουν στο διαδίκτυο, τους στίχους και τα αποσπάσματα στα οποία αναφέρονται άρθρα του Τύπου ή ομιλίες, την ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη, αλλά και τα έργα τέχνης –τις θεατρικές, μουσικές, κινηματογραφικές παραγωγές που αφορούν το έργο και τη ζωή του ποιητή.
Διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, επιλεγμένοι ερευνητές, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές κάθισαν στο ίδιο τραπέζι και μοιράστηκαν τις προσωπικές τους διαδρομές στο καβαφικό έργο, παρουσιάζοντας την έρευνά τους και συζητώντας νέες προσεγγίσεις του. Το πρόγραμμα περιελάμβανε πρωινές εισηγήσεις και απογευματινά εργαστήρια ενώ η επιλογή των συμμετεχόντων ολοκληρώθηκε έπειτα από ανοιχτή πρόσκληση.
Πώς μεσολαβεί η ποίηση του Καβάφη στο παρελθόν και πώς διαμεσολαβείται από το παρόν; Αυτό ήταν το κεντρικό θέμα του σεμιναρίου Haunted and Haunting: Reading Cavafy Preposterously, που πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουλίου υπό την επιμέλεια της Μαρίας Μπολέτση, η οποία είναι διακεκριμένη καθηγήτρια Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (Έδρα Μαριλένας Λασκαρίδη) και επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Κινηματογράφου και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Leiden).
Το δίωρο σεμινάριο προσέγγισε το ζήτημα της διαμεσολάβησης μέσα από το στοιχειωμένο και τα φαντάσματα, ως φιγούρες που μεσολαβούν μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος και διερεύνησε μερικές από τις τεχνικές του Καβάφη. Ακούστηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις από τους παρευρισκομένους για τον τρόπο που το έργο του στοιχειώνει τον νεωτερισμό, τον καπιταλισμό, τη θρησκεία και την τεχνολογία.
Όπως έχει αναφέρει η δρ. Μαρία Μπολέτση που μας υποδέχτηκε και συντόνισε τη συζήτηση: «Τα γραπτά του Καβάφη διερεύνησαν επίμονα τις συνθήκες για να ενεργοποιηθεί το παρελθόν στο παρόν και να γίνουν τα πράγματα του παρελθόντος -συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ποιημάτων- ενεργές δυνάμεις στα μελλοντικά παρόντα».
Μαρία Μπολέτση
Η συζήτηση στράφηκε και στο μοναδικό διήγημα που έγραψε ποτέ ο Καβάφης, ‘Εις το φως της ημέρας’ μέσω της αναδιατύπωσης αυτής της ιστορίας στο μυθιστόρημα της Έρσης Σωτηροπούλου ‘Τι μένει από τη νύχτα’. Σε αυτή την έκδοση, η Έρση Σωτηροπούλου, στηριγμένη σε σπάνιο αρχειακό υλικό και σε πλούσια βιβλιογραφία, ανασυνθέτει τη μεταβατική στιγμή κατά την οποία ο Καβάφης, μακριά από την ασφυκτική αλλά μοιραία και μοναδική Αλεξάνδρεια, βυθίζεται στον εαυτό του, αναψηλαφεί τα πάθη του, βασανίζεται από αμφιβολίες και φθάνει ως την αυτομαστίγωση, δοκιμάζοντας ταυτόχρονα τα όρια της ποιητικής μορφής, εξωθώντας την πέρα από τους κανόνες και πυρπολώντας τη με τη στοχαστική του φαντασία.
Η αγάπη του κόσμου για τον ποιητή επεκτείνεται σε αμέτρητες γωνιές του πλανήτη και δεν ήταν λίγοι οι “Καβαφικοί”, όπως αποκαλούνται οι λάτρεις του έργου του, που ταξίδεψαν από μακριά για να παρακολουθήσουν το τέταρτο Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη, να ανταλλάξουν απόψεις και να μελετήσουν από διαφορετικές σκοπιές τις τεχνικές του. Η γραφή του Καβάφη δεν ανήκει στο παρελθόν. Στοιχειώνει το τώρα και επηρεάζει το μελλοντικό παρόν μας γι΄αυτό και είναι σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις σαν και αυτή.