Ένα πράγμα άκουγες φέτος στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης απ’ όποιον ρωτούσες για τις ταινίες του: η φετινή επιλογή του Δημήτρη Εϊπίδη για το διεθνές διαγωνιστικό ήταν η πιο στιβαρή, πλούσια και συναρπαστική της πρόσφατης ιστορίας όχι μονάχα της θητείας του νυν διευθυντή, αλλά του φεστιβάλ ολόκληρου. Κατόρθωμα όχι μικρό, για ένα φεστιβάλ που πέρασε φέτος την πιο δύσκολη οικονομικά χρονιά του, χωρίς ΕΣΠΑ να καλύψει την χαμηλότερη από ποτέ οικονομική ενίσχυση του Υπουργείου Πολιτισμού. Ένα πράγμα θα ακούσεις ύστερα, αν ρωτήσεις για τα βραβεία του: με την απονομή του κορυφαίου επαίνου του το βράδυ του Σαββάτου στο Perpetual Sadness / Ατέρμονη Θλίψη, του Μεξικανού Jorge Perez Solano, η φετινή κριτική επιτροπή έκανε την πιο ασφαλή επιλογή που θα μπορούσε να βρει.
Με παλαιάς κοπής σκηνοθετική προσέγγιση και μπόλικο ποιητικό ρεαλισμό στην αφήγηση του Solano, ο φετινός Χρυσός Αλέξανδρος παρακολουθεί την ιστορία δυο γυναικών και των δύσκολων επιλογών τους στη Μεξικανική ύπαιθρο, θυμίζοντας έντονα το νωχελικό σινεμά του Carlos Reygadas. Ένα σινεμά όχι αμελητέας δημιουργικής αξίας, αλλά σίγουρα όχι και πολύ κοντινό στο νεανικό δημιουργικό ρεύμα που θα προσπαθούσε να αναδείξει το Φεστιβάλ, σύμφωνα με τον διευθυντή του στην τελετή έναρξης της 55ης διοργάνωσης. Οι επιλογές στις βραβεύσεις όμως, δεν ήταν η μόνη αποστασιοποίηση της τελετής λήξης από τις προσδοκίες που δημιούργησε στο ξεκίνημά του το φεστιβάλ: το διάρκειας μόλις δέκα λεπτών σήκωμα της αυλαίας του φεστιβάλ, διαδέχθηκε η πιο μακρόσυρτη τελετή λήξης της τελευταίας πενταετίας τουλάχιστον, που με τη μιάμιση ώρα της διάρκειάς της δοκίμασε όχι μονάχα την αντοχή των παρευρισκομένων, αλλά και της συλλογικής ουροδόχου κύστης τους.
Το αστείο είναι βέβαια πως, έτσι που ήρθαν τα πράγματα, για το έξτρα μισάωρο που κράτησε η όλη διαδικασία (μια συνήθης τελετή λήξης σπάνια περιορίζεται πολύ κάτω από τη μία ώρα έτσι κι αλλιώς), ο μόνος που μπορεί να κατηγορηθεί είναι ο πρόεδρος του Φεστιβάλ (και άσπονδος σύμμαχος του Εϊπίδη, όπως λέγαμε, Γιάννης Σμαραγδής. Με τις τιμητικές βραβεύσεις τεσσάρων προσωπικοτήτων του ελληνικού σινεμά (στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων απ’ τη γένεσή του), και την ενσωμάτωσή τους στην ροή των επίσημων βραβεύσεων του Φεστιβάλ, η τελετή λήξης απέκτησε άλλα τέσσερα βραβεία να παραδώσει, άλλους δυο εκπροσώπους της Πολιτείας να τα απονείμουν κι άλλους τέσσερις ομιλητές να τα παραλάβουν και να ευχαριστήσουν. Και παρ’ ότι ο Πρόεδρος του Φεστιβάλ έμεινε για άλλη μια χρονιά εκτός της λίστας των ομιλητών της διοργάνωσης, από πεντέξι λεπτά στον καθέναν απ’ τους βραβευθέντες του να δώσεις, μπούκωσες.
Χάρη στον Σμαραγδή, πάντως, είχαμε και το πιο (αν όχι μόνο) αξέχαστο ενσταντανέ της βραδιάς ολόκληρης, μια και αν ανάμεσα στους Παντελή Βούλγαρη, Λάκη Παπαστάθη και Βούλα Ζουμπουλάκη, δεν βραβευόταν η (πρώην βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και περιορισμένης κινηματογραφικής θητείας) ηθοποιός Άννα Συνοδινού, το κινηματογραφικό στερέωμα δεν θα είχε την ευκαιρία να απολαύσει τον ανιψιό της τραγωδού, Γιάννη Συνοδινό. Ο οποίος ανέβηκε στη σκηνή και βρήκε την ευκαιρία, για τη δραστική βελτίωση της δοκιμαζόμενης υγείας της θείας του, να ευχαριστήσει σύσσωμο σχεδόν το Υπουργικό Συμβούλιο της κυβέρνησης, εκκινώντας απ’ τον νεόκοπο Υπουργό Υγείας Μάκη Βορίδη, περνώντας στον Υπουργό Μακεδονίας Θράκης Γιώργο Ορφανό (!), την Υφυπουργό Πολιτισμού Άντζελα Γκερέκου (!!) και την κυβερνητική εκπρόσωπο Σοφία Βούλτεψη (!!!), πριν καταλήξει φυσικά, στον πρωθυπουργό κο Αντώνη Σαμαρά, στου οποίου τις περιβόητες εντολές ενδέχεται η υγεία της κυρίας Συνοδινού να χρωστάει πολλά.
Η γιούχα και τα γέλια με τα οποία χαιρέτησε το κοινό τις ευχαριστίες που απηύθυνε ο πρώην δ/ντης ειδήσεων της ΕΡΤ κος Συνοδινός, ενδεχομένως εξαφάνισε και τις όποιες μύχιες σκέψεις μπορεί να είχε η κα Γκερέκου για το αν έπρεπε να αναφερθεί στα ανοιχτά ζητήματα του ΥΠΠΟ σχετικά με τον κινηματογράφο: προβλήματα εφαρμοσιμότητας του νέου κινηματογραφικού νόμου, εκκρεμότητες στο ΔΣ του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου που πόλωσε σε ακραίο βαθμό την κινηματογραφική κοινότητα με τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του για πρόεδρο, το ΔΣ του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που τελεί με πρόεδρο ληγμένης θητείας εδώ και μήνες, και την πενιχρή χρηματική υποστήριξη στο ίδιο το Φεστιβάλ που την είχε καλέσει στην τελετή του, για να θυμηθούμε τα πιο τρανταχτά.
Η κα Υφυπουργός δεν τόλμησε να ξεστομίσει καν αναφορά στα φορολογικά κίνητρα που θα ανακοίνωνε μόλις δυο μέρες μετά, κι έτσι, όταν απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο, αρκέστηκε στο να εκφράσει τον διχασμό που βιώνει στην ψυχοσύνθεσή της, όντας ένας άνθρωπος που, απ’ τη μία αγαπά σφόδρα τον κινηματογράφο, απ’ την άλλη καλείται απ’ τη θέση της να τον στηρίξει όσο περισσότερο μπορεί. Η άφαντη αντίφαση στην αποστροφή της αναζητείται στη συνέχεια της δεύτερης πρότασης, την οποία πιθανότατα έκοψε πριν την ολοκληρώσει με κάτι του στιλ «τελικά δεν κάνω τίποτα, κι ούτε το προβλέπω».
Γιάννης Οικονομίδης (φωτογραφία: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος / FOSPHOTOS)
Ακόμη κι έτσι πάντως, η παρουσία της κυρίας Γκερέκου στην τελετή ήταν ευπρόσδεκτη ως η πρώτη μετά από σειρά ετών εμφάνιση υψηλόβαθμου στελέχους του ΥΠΠΟ σε σκηνή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το οποίο μετά από επίσης απουσία ετών, υποδέχτηκε φέτος και το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Αναφερόμενος στον διετή αποκλεισμό της ΠΕΚΚ απ’ την τελετή της Θεσσαλονίκης, ο ντόπιος κριτικός κινηματογράφου Στράτος Κερσανίδης εξέφρασε την ικανοποίηση της ένωσης που «μετά από μη ηθελημένη από την Ένωση διετή απουσία, το βραβείο επέστρεψε στο φυσικό του τόπο: τη σκηνή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης». Και κάπου σε κάποιο παλκοσένικο, μια βραχνιασμένη τρομπέτα άρχισε να τραγουδά ότι «καρδιά μου γίνεται, να ξαναείμαστε μαζί σου λέω γίνεται».
Η ΠΕΚΚ απένειμε το βραβείο της στο Μικρό Ψάρι του Γιάννη Οικονομίδη, το τρίτο βραβείο που δίνει η ένωση στον Ελληνοκύπριο δημιουργό και το πρώτο που αποσπά στην μακρά φεστιβαλική πορεία της η ταινία, που έκανε ντεμπούτο στο περασμένο Φεστιβάλ Βερολίνου. Παραλαμβάνοντας, η επικεφαλής του διανομέα Feelgood Entertainment, κα Ειρήνη Σουγανίδου, εξέφρασε ίσως την πιο καίρια ευχή της βραδιάς, ελπίζοντας “οι ελληνικές ταινίες, εκτός από βραβεία και διακρίσεις σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, να καταφέρουν να κερδίσουν και το κοινό στις αίθουσες”.
Οι ελληνικές συμμετοχές του Διεθνούς Διαγωνιστικού δεν ήταν εξίσου τυχερές, πάντως, αφού η φετινή ήταν η πρώτη φορά στα τελευταία πέντε χρόνια, που έμειναν παντελώς εκτός των επίσημων βραβείων του Φεστιβάλ. Το λες και ειρωνεία, αυτό να συμβεί τη χρονιά του εορτασμού των 100 Χρόνων Ελληνικού Σινεμά.