H ταυτότητά της γράφει Eleanor Friedberger, 40 ετών, μακριά καστανά μαλλιά, ζεστά ντυμένη, παίρνει το αεροπλάνο από τη Νέα Υόρκη και προσγειώνεται στην Αθήνα. Μένει σε ένα διαμέρισμα στα Εξάρχεια κι αυτό το μεσημέρι Δευτέρας περπατά μερικά τετράγωνα και όταν μπαίνει σε ένα μικρό τζαζ καφέ ακούγεται το Prelude, Op. 28, το πρελούδιο της ασφυξίας, όπως το χαρακτήρισε και ο ίδιος ο Chopin. Τη «λιακάδα» που αποπνέει η μουσική των The Fiery Furnaces και την ταξιδιάρικη μελωδικότητα της φωνής της Eleanor στον πρόσφατο solo δίσκο της (New View) προλαβαίνω να σκεφτώ πριν ακούσω τα σπαστά της ελληνικά: «Γεια-σου-τι-κάνεις;», λέει και συνεχίζει στη γλώσσα της. «Μαθαίνω ελληνικά, προσπαθώ να αφομιώσω ένα καινούργιο αλφάβητο. Είναι αστείο που δεν μπορώ εδώ να εκφραστώ με τις δικές μου λέξεις, είναι περίεργο», μου λέει.
Το τυπικό σπάσιμο του πάγου περί διαμονής και όλα τα σχετικά, συνοδεύεται από μία καθόλου προβλέψιμη απάντηση. «Η ιδέα είναι κάθε χρόνο να φεύγω για περίπου ένα μήνα το χειμώνα μακριά από τη Νέα Υόρκη. Θα είμαι εδώ για ένα μήνα. Έχω έρθει στην Αθήνα πολλές φορές, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που μένω περισσότερο από λίγες μέρες. Οι λόγοι είναι πολλοί. Μένω στη Νέα Υόρκη και το χειμώνα έχει πολύ κρύο», λέει γελώντας.
«Είναι δύσκολο να ακούω τη φωνή μου όταν ήμουν νέα, θεωρώ ότι έχω βελτιωθεί πολύ ως τραγουδίστρια…»
«Όταν ήμουν εδώ τον περασμένο Ιούνιο για ένα live, πέρασα φοβερά και σκέφτηκα ότι ήθελα να επιστρέψω για παραπάνω από απλά μερικές μέρες. Ξαναήρθα το Σεπτέμβριο για τα γενέθλιά μου, στη Μάνη, από όπου κατάγεται η οικογένειά μου. Μετά από τις αμερικανικές εκλογές αποφάσισα ότι το είχα πραγματικά ανάγκη να μην βρίσκομαι στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την ανάληψη καθηκόντων προεδρίας. Πέρα από αυτό, προσπαθούσα να δουλέψω για το καινούργιο μου αλμπουμ και σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να προσπαθήσω να γράψω εδώ. Έχω γράψει μερικά κομμάτια αλλά περνάω πολύ χρόνο περπατώντας, γνωρίζοντας καινούργιους ανθρώπους, βλέποντας φίλους, παλιούς και καινούργιους. Την τελευταία εβδομάδα κάνω κάθε μέρα πρόβες με τους Acid Baby Jesus κι ένα μέλος των Bazooka που θα παίξουμε μαζί το Σάββατο.»
Αφήνουμε για λίγο στην άκρη αναφορές σε προεδρικά περουκίνια και Αθηναίους θορυβοποιούς, για να μάθω περισσότερα σχετικά με το νέο της υλικό. Χαμογελάει και φαίνεται ότι είναι ελαφρώς ενθουσιασμένη, αν και δεν μπορεί να ξέρει ακόμη πώς θα ακούγεται. Είναι και η ίδια περίεργη για το αποτέλεσμα, τότε που θα επιστρέψει στη Νέα Υόρκη για να ολοκληρωθεί η δημιουργική διαδικασία. Αν και δεν αποκλείει να επιστρέψει στην Αθήνα. Το σίγουρο είναι ότι ο δίσκος θα έχει «κάτι» από αυτή την πόλη.
«Μου πήρε μία βδομάδα να συνηθίσω τους ρυθμούς των ανθρώπων εδώ, γιατί είναι πολύ διαφορετικά από τη Νέα Υόρκη», λέει. «Ξέρεις, συνηθίζω να πηγαίνω για ύπνο νωρίς και να ξυπνάω νωρίς. Το Σάββατο βγήκα με φίλους και ήμασταν έξω για πολύ ώρες, αυτό είναι κάτι πολύ ελληνικό! Συν τοις άλλοις, εδώ είναι πολύ πιο οικονομικά από τη Νέα Υόρκη. Σε επίπεδο lifestyle, οι δύο πόλεις είναι πολύ διαφορετικές. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που είναι από τη Νέα Υόρκη, αλλά οι περισσότεροι Νεοϋορκέζοι προέρχονται από άλλες χώρες, ενώ εδώ δεν είναι έτσι. Η μητέρα μου είναι Ελληνοαμερικανίδα, οπότε η ελληνικότητα μου είναι κάπως οικεία, αλλά είναι πολύ διαφορετικά να είσαι εδώ». Και αφού μου εκμυστηρεύτηκε ότι θέλει να ακούσει περισσότερη ελληνική μουσική, με αφετηρία τα ρεμπέτικα που της πρότεινε ο Μάνος που της μαθαίνει ελληνικά, μου εξάπτει ακόμη περισσότερο την περιέργεια για την επόμενη δουλειά της.
Με τους Fiery Furnaces, όμως, τι γίνεται; «Πιστεύω πως τώρα θα γινόμασταν περισσότερο αποδεκτοί, λόγω της πτώσης της δισκογραφικής βιομηχανίας. Οι άνθρωποι έχουν γίνει πιο ανοιχτόμυαλοι. Κάτι πιο πειραματικό θα γινόταν καλύτερα σήμερα. Είμαι πολύ χαρούμενη γι’ αυτά που κάναμε, είναι φοβερό το πόση μουσική βγάλαμε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Τώρα κάνω κάτι διαφορετικό που ίσως είναι πιο αληθινό απέναντι στον εαυτό μου. Αλλά, είμαι ευγνώμων που είχα όλη αυτή την εμπειρία, αλλιώς δεν θα ήμουν σε θέση να κάνω τώρα αυτό που κάνω. Εάν, πάντως, δεν ήμουν στους Fiery Furnaces και άκουγα τώρα κάποια δουλειά της μπάντας, αυτή θα ήταν το αλμπουμ Widow City. Είναι δύσκολο να ακούω τη φωνή μου όταν ήμουν νέα, θεωρώ ότι έχω βελτιωθεί πολύ ως τραγουδίστρια, οπότε σε αυτό ίσως να ήμουν λίγο επικριτική, αλλά, ναι, θα μου άρεσαν» λέει και γελάει ξανά, με αυτόν τον χαμηλών τόνων, διακριτικό της τρόπο.
Της λέω ότι το album Rehearsing My Choir, με εντυπωσίασε ως μία άτυπη indie opera, ένας διάλογος μεταξύ της Eleanor και της Μανιάτισσας γιαγιάς της. «Η γιαγιά μου, που δυστυχώς πλέον δεν είναι εδώ, ήταν ένας από αυτούς τους larger-than-life ανθρώπους. Έλεγε ιστορίες, όχι επιτηδευμένα, είχε απλά έναν αστείο τρόπο να εξιστορεί τα πράγματα, ένα τρόπο που εγώ και ο αδερφός μου βρίσκαμε πολύ διασκεδαστικό. Κάποιες φορές την ηχογραφούσαμε όταν μιλούσε, για να θυμόμαστε τις εκφράσεις τις και όλα αυτά που έλεγε. Έχει περάσει πολύ καιρός από τότε, αλλά θυμάμαι ότι ο αδερφός μου μου έλεγε ότι “πρέπει να το κάνουμε τώρα πριν φύγει. Ίσως δεν ήταν η πιο έξυπνη κίνηση για την καριέρα μας, οι περισσότεροι το μίσησαν, δεν ήθελα να ακούσουν μία μεγάλη γυναίκα. Ήταν διευθύντρια της χορωδίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ήταν φοβερή τραγουδίστρια, είχε πολύ δυναμική φωνή, αλλά όταν έγινε το άλμπουμ ήταν στα 80 της, όποτε η ηχογράφηση ουσιαστικά δεν είναι τραγούδι, αλλά κάποιου είδους ομιλία, σαν spoken word. Εγώ κάνω τον νεαρότερο εαυτό της. Στον κόσμο δεν άρεσε, ήταν σαν να έκαναν ηλικιακή διάκριση! Πιστεύω πως αν έβγαινε τώρα θα είχε μεγαλύτερη αποδοχή», λέει και δείχνει πράγματι να το πιστεύει.
«Όταν σκέφτομαι μία ροκ μπάντα, όπως είναι οι Acid Baby Jesus, είναι σαν μία συμμορία. Το να είσαι σε συγκρότημα με τον αδερφό σου δημιουργεί ένα τελείως διαφορετικό, οικογενειακό συναίσθημα.»
«Η πειραματικότητα μπορεί να είναι χαρακτηριστικό της νεότητας, αλλά, όχι, δεν είναι κάτι που έχω αφήσει στο παρελθόν. Δεν θέλω να πω ότι αυτό πάει, τελείωσε. Με ρωτούν συχνά τελευταία αν θα έκανα reunion των Fiery Furnaces και η απάντηση είναι θετική. Θα ήταν δύσκολο, βέβαια. Εάν κάποιος μπορούσε απλά να με μεταφέρει στη σκηνή και να παίζουμε live, αυτό θα με χαροποιούσε, αλλά όλα τα υπόλοιπα, η οργάνωση και όχι μόνο, δεν μου φαίνονται καθόλου δελεαστικά. Έμενα στο Μπρούκλυν για 14 χρόνια, στον ίδιο δρόμο για την ακρίβεια, ένιωθα ότι είχα κολλήσει εκεί. Μου έλειπαν οι ενδιαφέρουσες ιδέες.»
«Αυτό που μου έρχεται στο μυαλό όταν ακούω τη λέξη “Ελλάδα” είναι το κολύμπι στην Καρδαμύλη στη Μάνη. Εκεί, μπαίνω στη θάλασσα και βλέποντας την κορυφή του Προφήτη Ηλία στον Ταύγετο, σκέφτομαι ότι αυτό είναι το μέρος που θα ήθελα να πεθάνω. Είναι παράδεισος.»
Αλλά μόνο κολλημένοι στο ίδιο σημείο δεν ακούγονταν οι Fiery Furnaces. «Από όταν ξεκινήσαμε, περιοδεύαμε συνεχώς, ουσιαστικά. Το γεγονός ότι ήμασταν δυο μας και αδέρφια, ήταν μία καλή αφετηρία γιατί είχαμε τη δική μας “γλώσσα”. Ήταν σαν το όλο πράγμα να ήταν ένα παιχνίδι. Προσπαθούσαμε να προκαλέσουμε ο ένας τον άλλο, προκειμένου να δημιουργήσουμε καινούργια πράγματα. Όταν σκέφτομαι μία ροκ μπάντα, όπως είναι οι Acid Baby Jesus, είναι σαν μία συμμορία. Το να είσαι σε συγκρότημα με τον αδερφό σου δημιουργεί ένα τελείως διαφορετικό, οικογενειακό συναίσθημα. Σε μία μπάντα, υπάρχει η αίσθηση ότι πρέπει όλοι να είναι ικανοποιημένοι, στην περίπτωσή μας είχε περισσότερο να κάνει με την πρόκληση, προκειμένου να δημιουργήσουμε καινούργια πράγματα. Μπορείς να σκεφτείς κάθε μας δίσκο σαν ένα διαφορετικό παιχνίδι που παίζαμε».
«Ένας από τους λόγους που μπορώ και κάνω αυτό που κάνω είναι γιατί ζω για το παρόν και δε σκέφτομαι μακροπρόθεσμα. Κάποιοι θέλουν να “ξέρουν” το μέλλον τους, ζητούν μία σταθερότητα, κάτι που σέβομαι, αλλά δεν μπορώ να κάνω»
Στην προκειμένη τα αδέρφια…παίζει, αλλά το παιχνίδι προς το παρόν τελείωσε και όπως δηλώνει και μέσα από τον τίτλο του περσινού της album, πλέον, η Eleanor βλέπει τα πράγματα από διαφορετική σκοπιά. «Σίγουρα στο “New View”, υπάρχει μία νέα οπτική γωνία, μεγαλώνω, έγινα 40 φέτος. Δεν πίστευα ότι θα κάνω μουσική για τόσα χρόνια όταν ήμουν στα 20 μου και τώρα, νιώθω ότι είμαι καλύτερη από ποτέ. Είναι πολύ ικανοποιητικό. Ακόμη και το ότι ήρθα εδώ, για μένα είναι πολύ σημαντικό. Είναι υγιές να αλλάζεις την προοπτική σου προκειμένου να προχωράς και να κάνεις πράγματα».
Eleanor Friedberger, 40 ετών, μακριά καστανά μαλλιά, η πλάτη στον τοίχο του μικρού καφέ, εκφράζεται μέσω της μουσικής, τώρα με τα λόγια. «Ως solo καλλιτέχνης, σίγουρα νιώθω ότι μπορώ να εκφραστώ περισσότερο, ιδιαίτερα σε επίπεδο performance. Nιώθω λιγότερη αυτοπεποίθηση, βέβαια. Γιατί έχω να παρουσιάσω μόνο τον εαυτό μου και να κάνω περισσότερα πράγματα μόνη μου. Είναι ευκολότερο όταν είσαι σε μία μπάντα με έναν “αρχηγό”, ο οποίος, στην περίπτωσή μας, ήταν ο αδερφός μου. Προσπαθώ να γράψω κομμάτια με μία αντεστραμμένη προσέγγιση απ’ ό,τι στο παρελθόν. Συνήθως, έγραφα πρώτα τους στίχους και μετά τη μουσική, ενώ, τώρα, γράφω μουσική και μελωδίες και μετά βρίσκω τους στίχους. Κάνω μουσική με τον “παραδοσιακό” τρόπο των δεκαετιών του ’60 και του ’70, σαν μουσικοσυνθέτης. Έτσι ήταν οι προσωπικοί μου δίσκοι, ίσως τώρα, όμως, τολμήσω κάτι πιο λίγο διαφορετικό. Το ότι βρίσκομαι εδώ είναι πολύ βοηθητικό.»
Εκτός από την Αθήνα, την εμπνέεουν ακόμη αυτά που άκουγε όταν ήταν παιδί, «όλα τα κλασικά» των 60s και των 70s: Bob Dylan, The Kinks, The Who, George Harrison, πλέον και η Yoko Ono που δεν μου άρεσε παλιά. Κι άλλες γυναίκες που δεν ήξερα όταν ήμουν νεότερη όπως η Carol King. Ξέρω, ακούγομαι βαρετή» μου λέει και για μία ακόμη φορά χαμογελάει, ίσως λίγο πιο αμήχανα.
«Θέλω η φωνή μου να είναι αναγνωρίσιμη, όπως για παράδειγμα όταν ακούς τον Κοέν, μπορεί να μην ξέρεις το συγκεκριμένο κομμάτι, αλλά ξέρεις ότι είναι αυτός, σου δημουργείται μία άμεση συναισθηματική αντίδραση. Το όνειρό μου είναι να πετύχω αυτό το συναίσθημα. Νιώθω ως πρόκλησή μου τον George Harrison, τον Neil Young, τον Joe Strummer… Νιώθω περισσότερο σαν άντρας πάνω στη σκηνή! Eίναι όμορφο να έχεις τον κόσμο, αγαπώ να τραγουδώ, να συναντώ ανθρώπους και να νιώθω την ενέργειά τους. Επίσης, είμαι πολύ κοινωνική, οπότε μου αρέσει και το πριν και το μετά των live» λέει ενθουσιωδώς, δίνοντάς μου μου την κατάλληλη πάσα για να μάθω περισσότερα για το live του Σαββάτου στο Μπάγκειον. «Θα παίξω μόνη μερικά από τα πιο πρόσφατα κομμάτια μου και μετά τα παιδιά θα ανέβουν στη σκηνή για να παίξουμε 6-7 κομμάτια, μεταξύ των οποίων και κάποια των Fiery Furnaces. Το live θα αποτελείται, δηλαδή, από δύο αντίθετα μέρη. Τον τελευταίο χρόνο παίζω live κάποια κομμάτια των Fiery Furnaces που δεν το έκανα παλαιότερα και που θα παίξουμε και το Σάββατο. Θα είμαστε σαν cover band των Fiery Furnaces!»
Στο μυαλό μου στριφογυρνά συνεχώς κάτι που μου είπε στην αρχή της κουβέντας μας, ότι ήθελε να «ξεφύγει» από τις ΗΠΑ. Τι ακριβώς εννοείς Eleanor; «Η τωρινή κατάσταση στην Αμερική είναι ένας εφιάλτης. Νιώθω τον φόβο του αγνώστου και όταν ερχόμουν εδώ, αισθανόμουν ότι θα απομακρυνόμουν εντελώς από όλα αυτά και μάλιστα, είχα μείνει έκπληκτη με τον εαυτό μου, με όλα τα άγχη που μου δημιουργούσε αυτό. ‘Ισως ήμουν λίγο απρόθυμη στην αρχή, αλλά, μετά, άρχισα να κοιτάζω τα νέα στο κινητό μου και όλα αυτά που λέγονταν στα social media και τρομοκρατήθηκα. Δεν είναι αυτή η πραγματικότητά μου. Δεν περίμενα να εκλεγεί ο Trump, αλλά αυτό αποδεικνύει πόσο σκατά είναι το σύστημα.»
«Η πειραματικότητα μπορεί να είναι χαρακτηριστικό της νεότητας, αλλά, όχι, δεν είναι κάτι που έχω αφήσει στο παρελθόν»
Στην Ελλάδα έχει έρθει περίπου 15 φορές μέχρι σήμερα. «Την πρώτη φορά ήμουν 19-20. Αυτό που μου έρχεται στο μυαλό όταν ακούω τη λέξη “Ελλάδα” είναι το κολύμπι στην Καρδαμύλη στη Μάνη. Εκεί, μπαίνω στη θάλασσα και βλέποντας την κορυφή του Προφήτη Ηλία στον Ταύγετο, σκέφτομαι ότι αυτό είναι το μέρος που θα ήθελα να πεθάνω. Είναι παράδεισος.»
Εleanor Friedberger, 40 ετών, μακριά καστανά μαλλιά, ζεστά ντυμένη, άλλοτε παίρνει το πλοίο για τον δικό της παράδεισο στη Μάνη κι άλλοτε παίζει μουσική. «Με όλη αυτή την στενάχωρη κατάσταση γύρω, ήταν ένα πολύ ζεστό συναίσθημα το να παίζω με τα παιδιά μουσική αυτές τις μέρες. Είναι ωραίο να νιώθεις ότι η μουσική ακόμη ενώνει τους ανθρώπους, όσο γραφικό κι αν ακούγεται. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Οι άνθρωποι που παίζουν μουσική ενώνονται με έναν μοναδικό τρόπο. Καμιά φορά το ξεχνώ αυτό, αλλά την τελευταία εβδομάδα, το να παίζω με τέσσερις άγνωστους που ήταν τόσο γενναιόδωροι και ανοιχτοί προς τη μουσική μου, υπήρξε ένα δώρο. Δεν θέλω να το θεωρώ δεδομένο, μου αρέσει να μου υπενθυμίζεται που και που.»
Και μετά, αυτό το «αόριστο και απειλητικό μετά» για το οποίο έγραψε κάποτε ο Χρήστος Βακαλόπουλος στη Γραμμή του Ορίζοντος; «Ιδανικά, σε δέκα χρόνια από τώρα, θέλω να κάνω ό,τι και τώρα. Μουσική, δίσκους, να παίζω live και να ζω από αυτό. Δεν ξέρω αν θα μιλάω άπταιστα ελληνικά, αλλά είναι ένας καλός στόχος. Τουλάχιστον, ελπίζω να μπορώ να συνεννοούμαι. Πάντως, ένας από τους λόγους που μπορώ και κάνω αυτό που κάνω είναι γιατί ζω για το παρόν και δε σκέφτομαι μακροπρόθεσμα. Κάποιοι θέλουν να “ξέρουν” το μέλλον τους, ζητούν μία σταθερότητα, κάτι που σέβομαι, αλλά δεν μπορώ να κάνω. Δεν πετώ στα σύννεφα, σκέφτομαι πρακτικά, αλλά θέλω να βυθίζομαι στο χάος, χωρίς να ξέρω τι θα συμβεί.»
Ώρα αναχώρησης. Εleanor Friedberger, 40 ετών, ντυμένη ζεστά, μακριά καστανά μαλλιά, θέλει να τα κουρέψει; Άραγε θα πάψει να μοιάζει στη Charlotte Gainsbourg;
Η Εleanor Friedberger θα εμφανιστεί την Πέμπτη 26 Ιανουαρίου στο Coo (Βασιλέως Ηρακλείου 4) στη Θεσσαλονίκη με support τον Sean Nicholas Savage και after party με τον Blue Lagoon
και το Σάββατο 28 Ιανουαρίου (21:30) στο πλαίσιο του Velvet Room στο Μπάγκειον (Πλ. Ομονοίας 18, Αθήνα), με τους Sean Nicholas Savage και Άγγελο Κυρίου και after party με τους Molly Nilsson, Blue Lagoon, The Prudence Tapes.
Και τα δυο events έχουν ελεύθερη είσοδο.