Σε μια από τις πιο σκληρές φαβέλες του Ρίο, μια ομάδα παιδιών ονειρεύεται να ανεβάσει το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ Ευτυχισμένος Πρίγκιπας (συμπτωματικά η νέα κινηματογραφική μεταφορά με τον Ρούπερτ Έβερετ μόλις έκανε πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες), υπό την καθοδήγηση του θεατρικού δασκάλου Σωτήρη Καραμεσίνη. Τη μοναδική αυτή διαδρομή που ανοίγει νέους ορίζοντες στα παιδιά, τα συμφιλιώνει με τη δύσκολη πραγματικότητα της καθημερινής ζωής τους, κατέγραψε με την κάμερά του ο Πάνος Δεληγιάννης, στο πρώτο του ντοκιμαντέρ Ευτυχισμένοι Πρίγκιπες σε παραγωγή Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, που προβάλλεται για δεύτερο Σαββατοκύριακο στον Δαναό.
Ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη να ξετυλίξει στην Popaganda την ιστορία του πώς ταξίδεψε η ταινία από την Βραζιλία στις κινηματογραφικές οθόνες της Ελλάδας…
Ποια είναι η προσωπική σχέση σας με την Βραζιλία; Η σχέση μου με την Βραζιλία έρχεται από πολύ πίσω, τουλάχιστον έτσι όπως την είχα στο μυαλό μου. Οι μουσικές της συνόδευσαν την εφηβεία μου και είχα φτιάξει μια δική μου ονειρική εικόνα γι αυτήν μελετώντας ό,τι έβρισκα μπροστά μου. Τα τελευταία 20 χρόνια την επισκέπτομαι όσο πιο συχνά μπορώ, πηγαίνοντας σε δύο διαφορετικά μέρη της. Το ένα είναι το Σαλβαδόρ της Μπαϊα όπου βρίσκεται ο κεντρικός πυρήνας του group Batala που παίζω αφροβραζιλιάνικα κρουστά, παίζουμε μάλιστα στο τοπικό καρναβάλι με τους Cortejo Afro. Εμπειρία ξεχωριστή, αφού η Μπαϊα είναι πολιτεία σχεδόν αφρικάνικη. Το άλλο μέρος είναι το Ρίο, όπου τα τελευταία 10 χρόνια επισκεπτόμουν το φίλο Σωτήρη Καραμεσίνη, σκηνοθέτη και ερευνητή που έμενε σε μια φαβέλα εκεί, το Βιντιγκάλ, ασχολούμενος με το όνειρό του, το θέατρο.
Πώς έφτασε στα αυτιά σας η ιστορία του ντοκιμαντέρ; Γνωρίζοντας τον Σωτήρη παρακολουθούσα επιμελώς τα επαγγελματικά του βήματα ανάμεσα σε άλλα πράγματα στην Βραζιλία, ψάχνοντας την ωραία ιστορία για μια ταινία. Οπότε μόλις μου ανακοίνωσε πως τoν έψαξαν από το “Solar Meninos de Luz” για να διδάξει στο σχολείο αυτό μιάς άλλης φαβέλας του Παβάο Παβαοζίνιο-Κανταγκαλό θέατρο, πίστεψα πως αυτό ήταν: ταξίδεψα λοιπόν άμεσα προς τα εκεί και με μια κάμερα έφτιαξα ένα μικρό προσχέδιο για την ταινία. Στη συνέχεια με την επιστροφή μου, ο φίλος σκηνοθέτης και παραγωγός Αργύρης Παπαδημητρόπουλος ο οποίος είχε επίσης σχέση με την Βραζιλία και βοήθησε καταλυτικά πιστεύοντας στο προτζεκτ. Μετά από αρκετό καιρό, κερδίζοντας μια μικρή αλλά πολύτιμη βοήθεια από την ΕΡΤ και το Κέντρο Κινηματογράφου, προχωρήσαμε πρακτικά, στήθηκε η ομάδα των συνεργατών με βάση τη σεναριογράφο Νατάσα Σέγκου και τη διευθύντρια φωτογραφίας Χριστίνα Μουμούρη και σιγά σιγά όλα πήραν τον δρόμο τους.
Τι ήταν πιο ευχάριστο και τι πιο δύσκολο σε όλη τη διαδικασία δημιουργίας της ταινίας; Το πιο ευχάριστο και συγκινητικό ήταν η επαφή με τον κόσμο των μικρών παιδιών, πρωταγωνιστών του σχολείου της φαβέλας, και το χτίσιμο της σχέσης μας. Τα αντιμετώπισα σαν ενήλικες και σε πολύ ειλικρινές επίπεδο γνωριστήκαμε και δεθήκαμε άμεσα. Τα χαμόγελα και οι αγκαλιές του είναι στο μυαλό μου ακόμη καθημερινά και έχω συχνά επαφή και με αυτά και τους γονείς τους. Το πιο δύσκολο ήταν όταν ανεβήκαμε μαζί με τα παιδιά στη κορυφή της φαβέλας για να γυρίσουμε τα πλάνα της αρχής και τέλους της ταινίας και μετά από μισή ώρα ξεκίνησε μια πολύωρη μάχη μεταξύ bandidos και αστυνομίας – με έναν νεκρό bandido κι ένα αστυνομικό τραυματία. Νομίζω πως εκείνη ήταν η στιγμή που αισθανθήκαμε μαζί με την Χριστίνα Μουμούρη και το βοηθό της Κώστα Μπάμπη εντελώς αδύναμοι. Τα παιδιά τα είχαμε εγκαίρως ασφαλή σε μια αίθουσα, εμείς είχαμε στήσει κάμερες και δουλεύαμε αλλά τα συνεχή τηλεφωνήματα από μητέρες που έκλαιγαν ρωτώντας που και πως είμασταν μας ισοπέδωσαν. Επίσης στη συνέχεια η προσπάθεια να κατέβουμε από τη φαβέλα μαζί με τα παιδιά με το βαν, βλέποντας παντού γύρω μας βαριά οπλισμένους αγριεμένους αστυνομικούς να μας σημαδεύουν, ήταν κάτι που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ.
Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ένα κλασικό έργο του Όσκαρ Ουάιλντ, αλλά εσείς τι ανακαλύψατε για την βραζιλιάνικη κουλτούρα που σας εντυπωσίασε και ίσως δεν γνωρίζατε πριν γυρίσετε αυτή την ταινία; Τη βραζιλιάνικη κουλτούρα την γνώριζα πάνω κάτω μετά από τόσα ταξίδια, απλά επιβεβαίωσα για άλλη μια φορά με χαρά, την ομορφιά των απλών ανθρώπων στην φαβέλα, που παρόλο που ουσιαστικά ζουν σε εμπόλεμη ζώνη η καρδιά τους είναι γεμάτη αγάπη και μας αντιμετώπισαν με ανοιχτές τις πόρτες τους και τις καρδιές τους. Ακόμη και σ’ αυτή τη δύσκολη φαβέλα, όπου μάχες με νεκρούς και τραυματίες μεταξύ bandidos και αστυνομίας είναι συχνό φαινόμενο η επιθυμία για τραγούδι, χαρούμενες μουσικές και συζητήσεις, χαμόγελο και φιέστα είναι πάντα παρούσα.
Ποιες ταινίες που έχουν γυριστεί ή που έχουν ως θέμα την Βραζιλία ξεχωρίζετε κινηματογραφικά και ίσως ενέπνευσαν το look του ντοκιμαντέρ σας; Πολλές οι βραζιλιάνικες ταινίες γυρισμένες σε φαβέλα που έχοντας δει σκέφτηκα έντονα σχεδιάζοντας το δικό μας ντοκιμαντέρ, με κυριότερες το Ó Paí, Ó, που γυρίστηκε στο Σαλβαδόρ και την Πόλη του Θεού που γυρίστηκε στο Ρίο. Στην πραγματικότητα όμως η δομή της ταινίας όπως την συναποφασίσαμε με τον Αργύρη και την Νατάσσα ήταν μια εντελώς ξεκάθαρα πρωτότυπη ιστορία, Επίσης μετά από μεγάλη κουβέντα και συνεννόηση με την Χριστίνα Μουμούρη αποφασίσαμε ένα δικό μας δρόμο στη φωτογραφία πολύ πιο καθαρό, που νομίζω μας δικαίωσε. Η φαβέλα βέβαια έχει ούτως η άλλως την δική της σκληρή εικόνα που δέν αλλάζει και αυτό είναι πολύ γοητευτικό κινηματογραφικά.
Κάτι άλλαξε στη ζωή των παιδιών μετά από αυτή την εμπειρία, στη δική σας; Η ζωή μου σίγουρα άλλαξε, δεν περνάει ημέρα που να μη τα σκέπτομαι. Είμαι σίγουρος πως η ταινία άλλαξε την ζωή όλων μας, των παιδιών και των οικογενειών τους, της ομάδας των δασκάλων του Σωτήρη, των ανθρώπων του σχολείου ακόμη και των συνεργατών μου. Ο τρόπος που διδάχτηκαν πως να παίζουν τα παιδιά θέατρο αλλά και μερικές φορές που αναγκάστηκαν να υποδυθούν τον εαυτό τους από την ομάδα της Musa του Σωτήρη σίγουρα τα έκανε να νιώσουν σπουδαίοι ηθοποιοί. Βλέποντας την ταινία θα καταλάβετε…