Ο Alex Gibney είναι ένας από τους σημαντικότερους ντοκιμαντερίστες των ημερών μας. Στις Νύχτες Πρεμιέρας είδαμε πριν λίγα χρόνια το φιλμ του για τον Hunter S.Thompson, Gonzo, με αφηγητή των Johnny Depp κι αντικείμενο φυσικά τα έργα και τις ημέρες του Μεγάλου Αμερικάνου Αιρετικού συγγραφέα. Φέτος, θα δούμε και το Finding Fela, μια ταινία για τον πατέρα του afrobeat, Fela Kuti. Από τα δεκάδες ντοκιμαντέρ που έχει γυρίσει ίσως το πιο γνωστό είναι ένα που δε φέρει αποκλειστικά την υπογραφή του. Πρόκειται για το περίφημο Freakonomics, ένα από τα εκδοτικά φαινόμενα των ‘OOs που στην πορεία μεταφέρθηκε και στην μεγάλη οθόνη με τον Gibney να έχει αναλάβει ένα από τα τέσσερα μέρη του.
Το 2005, λοιπόν, ο οικονομολόγος Steven Levitt και ο συγγραφέας Stephen J. Dubner έγραψαν ένα βιβλίο με πολλά άρθρα που βασίζονταν στη δουλειά του πρώτου και προσπαθούσαν με έναν αληθινά πρωτότυπο, κι ακραιφνώς “αμερικάνικο”, τρόπο να μπλέξουν την ποπ κουλτούρα με την οικονομική θεωρία. Όπως αποδείχθηκε πολύ επιτυχημένα, αφού έχουν πουλήσει σχεδόν 6 εκατομμύρια αντίτυπα του βιβλίου σε όλον τον κόσμο αυτά τα 9 χρόνια. Μερικά θέματα του βιβλίου, ή μάλλον καλύτερα τα τέσσερα θέματα που επέλεξε μια ομάδα παραγωγών και σκηνοθετών για να συμπεριλάβουν στο ντοκιμαντέρ της σημερινής μας προβολής είναι τα εξής:
– το πώς επιδρά αν το όνομά σου είναι “λευκό” ή “μαύρο” στις πιθανότητες που έχεις να πετύχεις προσωπικά, κοινωνικά κι επαγγελματικά στη ζωή σου
– το yaochō, δηλαδή τα σικέ παιχνίδια στους γιαπωνέζικους αγώνες sumo
– το πώς ένα νόμος περί εκτρώσεων του 1973 βοήθησε να μειωθεί το έγκλημα στις αμερικάνικες μεγαλουπόλεις στη δεκαετία του ’90
– το αν, πληρώνοντας τους μαθητές, τελικά τους πείθεις να πετυχαίνουν καλύτερους βαθμούς στο σχολείο.
Το φιλμ είναι ενδιαφέρον, αστείο κι επαναλαμβάνουμε αρκετά “αμερικάνικο” ως σύλληψη, νοοτροπία κι εκτέλεση, αλλά είναι σχεδόν συναρπαστικό το πώς εξετάζει τις ψυχολογικές θεωρίες περί κινήτρων και αυθυποβολής μέσω των εξωτερικών (ας πούμε οικονομικών) παραγόντων.
Καλή προβολή.