Με τον μουσικό Δημήτρη Σκυλλά γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στην ίδια πόλη, τον Βόλο. Μάλιστα τον θυμάμαι ακόμα, από όταν πήγαινε στο διπλανό σχολείο, να μπαίνει με τα μαλλιά ανακατεμένα και χαμένος σε κάτι που κανείς δεν μπορούσε να προσδιορίσει. Αργότερα, βρέθηκα στη Σκωτία και στο Μέγαρο Μουσικής όπου παρουσιάζονταν έργα του, ακούγοντας μια μουσική που γινόταν παλμογράφος της αίθουσας. Αυτή τη φορά, θα τον παρακολουθήσουμε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών να μας μιλά στα πλαίσια της Μουσικής Νεωτερικότητας στη Μεσόγειο και να παρουσιάζει το έργο του ως ο μοναδικός Έλληνας από την…ομάδα νέων της χώρας μας. Ωραίος σαν νέος, του 1987 παρακαλώ, και πολλά υποσχόμενος, προσπαθεί να μας εξηγήσει την έννοια του άπιαστου.
Σε θυμάμαι από το ωδείο στο Βόλο, όπου έμπαινες σα σίφουνας, σχεδόν αλαζονικά σε σχέση με τους υπόλοιπους παρευρισκομένους. Τι σκεφτόσουν άραγε, θυμάσαι; Υποθέτω πως μπαίνοντας σε ένα χώρο που πλημμυρίζει με ήχους, υπάρχει ένα είδος υπερπληροφορίας, δεν ξέρεις ποιον ήχο και ποια κατεύθυνση να διαλέξεις. Είναι όπως όταν πηγαίνεις σε ένα πάρτυ και βλέπεις δέκα γνωστούς και δεν ξέρεις σε ποιον να πρωτομιλήσεις και τι να πρωτοπείς. Ε, εκεί σε πιάνει ενός είδους ταραχής και ενθουσιασμού.
Και πιανίστας και συνθέτης δηλαδή και εκτελεστής και δημιουργός…πώς έφερε το ένα το άλλο; Ξεκίνησα ως πιανίστας, μέχρι που κάποια στιγμή καθόμουν στο πιάνο και οι παρτιτούρες από μπροστά μου σβήνονταν. Το μυαλό μου πλημμύριζε από μια άλλη μουσική, αγνώστου προελεύσεως και, τότε, αποφάσισα να ασχοληθώ με τη σύνθεση. Η αλήθεια είναι πως τη φοβόμουν πάρα πολύ αλλά μετά είπα πως αν δεν κάνω αυτό που πραγματικά θέλω, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Τώρα πλέον παίζω και έργα μου οπότε αισθάνομαι κάποιο είδος πληρότητας, σε αυτήν την μάταια ζωή…
Στα πλαίσια της διάλεξης στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, θα έχουμε την ευκαιρία να σε ακούσουμε να συζητάς για τη μουσική νεωτερικότητα στη Μεσόγειο. Ακούγεται αρκετά ενδιαφέρον καθώς είσαι και νέος και μουσικός και μεσογειακός. Τι κάνεις λοιπόν στο Λονδίνο και πώς ζεις εκεί; Στην αρχή, προσπάθησα να υιοθετήσω έναν τελείως δυτικό τρόπο σκέψης και ζωής. Με τον καιρό, άρχισα να ξεθάβω εκείνες τις πτυχές της ελληνικής παράδοσης που ενστικτωδώς κουβαλούσα και που δεν τις είχα αντιληφθεί νωρίτερα. Έτσι, άρχισε να συντελείται μέσα μου μια διαδικασία μίξης που συνδύασε τα πιο αυθεντικά κομμάτια μου μέσα στα έργο μου. Φυσικά και δεν ασχολούμαι μόνο με έργα βασισμένα στην ελληνική παράδοση, αλλά, πολλές φορές, υπάρχουν έντονες οι επιρροές και μπορεί εύκολα κάποιος να τις αναγνωρίσει. Η παράδοση του καθενός είναι σαν τη μητρική του γλώσσα! Υποθέτω πως το Λονδίνο θα αισθάνεται ενίοτε σαν προδομένη ερωμένη από αυτό. (γέλια)
Ποια είναι η πρόκληση του 21ου αιώνα για το συνθέτη; Πλέον βρισκόμαστε σε ένα σημείο που έχει ξεπεράσει ακόμη και το μεταμοντερνισμό, σε έναν καλλιτεχνικά «πολυθεϊστικό» αιώνα με πολλές δυνατότητες κι ευκαιρίες, όπως ακριβώς είναι και μία μεγαλούπολη, μια μητρόπολη. Οπότε, είτε θα κάνεις κάτι που θα έχει ειλικρίνεια και αυθεντικότητα προς τον εαυτό σου, είτε θα χαθεί μέσα σε αυτό και καλή τύχη.
Πώς είναι όταν συνεργάζεσαι ως συνθέτης με τους εκτελεστές των έργων σου; Η αλήθεια είναι πως, στην αρχή, οι πρόβες μου ήταν κάτι το δύσκολο γιατί δεν μπορούσα να διαχειριστώ όλη αυτήν την ενέργεια, το ότι κάποιος δηλαδή ασχολείται με την παρτιτούρα μου και κατ’επέκταση τις σκέψεις μου, και πολλές φορές καταλήγαμε σε διαφωνίες. Τώρα, όμως, έχω πλέον μάθει να διαχειρίζομαι σωστά αυτή την ακόμα περίεργη διαδικασία και να εκφράζω το σεβασμό για εκείνους που διεισδύουν στον ηχητική μου σκέψη, και κατά κάποιον τρόπο κι εμένα τον ίδιο.
Πες μας λίγα λόγια για το έργο σου που θα παρουσιαστεί στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Πρόκειται για ένα μοιρολόι… Έχω τρομερή χαρά που συνεργάζομαι με το Κύκλος Ensemble, τους οποίους και εκτιμώ βαθιά. Είναι ένα έργο για εννιά όργανα, επηρεασμένο από τη γενικότερη αισθητική των μοιρολογιών της Ηπείρου και βασισμένο σε μοτίβα από το μοιρολόι «Τι κακό ‘κανα ο καημένος». Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί το έργο αυτό θα παρουσιαστεί πρώτη φορά σε ελληνικό κοινό σε έναν καταπληκτικό χώρο όπως αυτός της κεντρικής σκηνής της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Η πρεμιέρα του έργου ήταν στη Σκωτία. Τώρα σε ελληνικό έδαφος, ελπίζω να δημιουργηθούν διαφορετικοί κώδικες επικοινωνίας και συγκινησιακής επίδρασης. Αν όχι.. θα το ξαναπάω στη Σκωτία!
Μέσα στο έργο χρησιμοποιείται και μια ηλεκτρική οδοντόβουρτσα. Είσαι γενικότερα υπέρ της χρήσης εξωμουσικών αντικειμένων που μπορούν να παράγουν ήχο και κατ’ επέκταση μουσική; Δε νομίζω πως είμαι γενικά υπέρ αυτού. Ενέδωσα στη συγκεκριμένη χρήση, στην προσπάθειά μου να επιτύχω αυτό το συγκεκριμένο φα (νότα) πάνω στις χορδές του πιάνου, για να δημιουργήσω ένα ισοκράτημα, όπως στην Ήπειρο κάνει το λαούτο. Είχα δοκιμάσει πολλά πράγματα τα οποία πίστεψέ με, δε θέλεις τώρα να σου τα αναφέρω εδώ.
Θέλω… Όχι.
Εντάξει… Και κατέληξα λοιπόν στην οδοντόβουρτσα που απαιτεί μεγάλη ακρίβεια στο χρόνο και την πίεση που πρέπει να ασκηθεί ώστε να ακουστεί το αποτέλεσμα που περιμένω.
Τι ρόλο παίζουν ο χώρος και ο χρόνος στη μουσική σου; Τόσο στη μουσική μου αλλά και στη μουσική, γενικότερα, τον πρωταρχικό. Όλη η μουσική βασίζεται στο χρόνο. Ας πάρουμε τα εννιά όργανα από το μοιρολόι μου και ας τα τοποθετήσουμε σε εννιά διαφορετικές πόλεις του κόσμου να παίζουν ο καθένας το μέρος του. Δεν θα έχουμε τίποτα παρά ηχητικά στοιχεία από δω κι από κει, ίσως ενδιαφέροντα, αλλά σίγουρα όχι το έργο μου. Όντας, όμως, κοντά και παίζοντας ταυτόχρονα στις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου, έχουμε ένα σύνολο που παίζει μουσική, και πιο μάλιστα πιο συγκεκριμένα στις 19 Φεβρουαρίου στην Στέγη!
Στη δημιουργική διαδικασία της σύνθεσης, πόσο παρεισφρέει η προσωπική σου κατάσταση; Ο έρωτας για παράδειγμα; Δε νομίζω πως με επηρεάζει με πλήρη αμεσότητα και τόσο συνειδητά. Εάν αυτό συμβαίνει, τότε εγώ δεν το καταλαβαίνω. Με επηρεάζουν πολύ οι θεματικές τις οποίες επιλέγω και οι οποίες, ίσως, έρχονται από κάποια κατάσταση που βιώνω. Ο έρωτας δεν επηρεάζει ακριβώς τη μουσική μου σε πρώτο επίπεδο. Είναι, άλλωστε, τόσο αέρινος. Άλλοτε τον κυνηγάω, άλλοτε με κυνηγάει, καταφέρνω και του ξεφεύγω, άλλες φορές το αντίθετο. Θα έλεγα, όμως, ότι μοιράζεται ένα βαθύ χαρακτηριστικό με τη μουσική και αυτό έχει να κάνει με την τελετουργία. Η τελετουργία είναι κάτι που το έχουμε αφήσει πίσω μας και, πλέον, προσπαθούμε να ζούμε πιο τεθρυμματισμένοι. Όμως, στην τελετουργία της μουσικής και του έρωτα πρέπει να μπορείς να μπαίνεις ολόκληρος. Μόνο τότε μπορείς να πεις ότι βίωσες μια εμπειρία. Αυτό ακριβώς είναι ένας βασικός μου στόχος για όσους θα μπουν σε μια αίθουσα για να ακούσουν κάτι δικό μου. Να τους δίνεται η δυνατότητα μιας τελετουργικής συνθήκης, είτε τελικά το έργο τους αρέσει είτε όχι. Τελειώνοντας, δε με ενδιαφέρει να αντιλαμβάνονται λογικά τι έχει συμβεί αλλά να έχει συμβεί έστω κάτι.
Αμφιβάλλεις ποτέ για τον εαυτό σου ή το ταλέντο σου; Ναι, κάποιες φορές θέλω να ουρλιάξω και να τα παρατήσω όλα. Να φάω τις παρτιτούρες. Μετά βγαίνω έξω, περπατάω και όταν ξαναγυρνάω, τα έχω ξεχάσει όλα και όταν παίζεται κάποιο έργο μου ζωντανά αισθάνομαι υπέροχα. Έχω σταθεί τυχερός γιατί ως τώρα δεν έχω μετανιώσει για κανένα έργο, χωρίς αυτό να τα κάνει απαραίτητα καλά.
Αναμένουμε δύο διαφορετικές συναυλίες, στις οποίες θα παιχτούν έργα σου. Μία στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και μία σε έναν πιο μικρό χώρο, στο Athenaeum. Εσύ πάνω σε τί είδους τοίχους προτιμάς να προσκρούουν και να αντηχούν οι μουσικές σου συνθέσεις; Από τη μία στη Στέγη θα παιχτεί ένα έργο μου από ένα μεγαλύτερο σύνολο ενώ από την άλλη στο Atheneum θα παιχτεί σόλo πιάνο σε έναν πιο μικρό χώρο. Εκεί, μάλιστα, θα έχω άμεση φυσική επικοινωνία, αφού θα παίξω κι εγώ ο ίδιος. Το να παίζεται το έργο σου σε έναν τεράστιο χώρο σου φουσκώνει ομολογουμένως την καρδιά. Όμως και σε έναν νεοκλασικό χώρο στην καρδιά της Αθήνας, θα είναι σχεδόν σα να παίζω στο σπίτι μου και πόσο μάλλον εφόσον το ρεσιτάλ είναι σε συνεργασία με φίλους μου. Όσον αφορά την εκτέλεση, είναι ωραίο που και που ο δημιουργός, εκτός από το θεωρητικό μέρος και εφ’ όσον μπορεί σαν εκτελεστής, να δίνει και κάτι από το σώμα του.
Τι σε ενοχλεί περισσότερο; Η έκφραση «ρε φίλε». Μου χαλάει το σύμπαν και μου καταστρέφει την αισθητική.
Είσαι αρνητικός σε άλλα είδη μουσικής; Σε κάποια ίσως ναι, επειδή απλά τα βαριέμαι. Προσπαθώ να μην είμαι, όσο γίνεται.
Δηλαδή, άμα σου πω πρόσφατα χιτάκια δε θα τα ξέρεις; Τη Lady Gaga την ξέρεις; Φυσικά… Η Gaga, συγκεκριμένα, θεωρώ πως είναι η πιο χαρακτηριστική ποπ σταρ αυτή τη στιγμή και άσχετα με ένα ανασφαλές προφίλ που βγάζει προς τα έξω, νομίζω πως είναι η μόνη που ενώ είναι στην επικαιρότητα έχει γίνει ήδη classic. Βγαίνω πολλές φορές να διασκεδάσω. Η pop μουσική έχει να κάνει με την οικειότητα και την επαναληψημότητα και έτσι δημιουργεί κάτι συλλογικό που δεν μπορείς εύκολα να το παραβλέψεις. Δεν την κατακρίνω, η επιφύλαξή μου είναι σε σχέση με τα χρήματα που επενδύονται σε αυτήν και γενικά σε τέτοιες παραγωγές ενώ μπορεί να λείπουν από αλλού, όπως για παράδειγμα ο δικός μας χώρος. Είναι ένας πολύ εύκολος τρόπος και δρόμος με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Σε έχω πετύχει να χορεύεις σε υπαίθρια καλοκαιρινά πάρτι μουσικών «βακχόμενος» και άλλες φορές μέσα σε παρέες να βουλιάζεις στη σιωπή. Πού είναι η αλήθεια σε όλο αυτό και συγκεκριμένα η μουσική σου; Άρα δεν πάω μόνο εγώ σ’αυτά! Η μεγάλη φασαρία και η απόλυτη ησυχία έχουν μια ταυτοσημία αφού αποτελούν τα δύο άκρα, τα δύο απόλυτα ενός κοινού άξονα. Κι η μουσική μου θέλω να κινείται μεταξύ αυτών των δύο. Δε θα μπορούσα να εκφράσω καλύτερα το ύφος της. Νομίζω πως η συνέντευξη θα μπορούσε να τελειώσει κι εδώ. Σ’ ευχαριστώ. (χαμογελάει)
Όχι ακόμη…δεν έχεις μιλήσει για τα σχέδιά σου για το μέλλον… Τα οποία είναι τα εξής. Θα ήθελα να συνεργαστώ με ανθρώπους της ηλικίας μου, με τους οποίους θα με συνδέουν σχέσεις ήθους και θα φτιάξουμε έναν σκελετό, πάνω στον οποίο θα συνεργαζόμαστε για πολλά χρόνια. Και, βέβαια, με ενδιαφέρει να συνεργαστώ με επαγγελματίες όλων των καλλιτεχνικών χώρων, του κινηματογράφου και του θεάτρου για παράδειγμα, έτσι ώστε να υπάρχει μία πολυπρισματική τριβή που θα εξελίσσει κι εμάς τους ίδιους ως δημιουργούς. Η ουσία βρίσκεται μεταξύ άλλων και στην συνεργασία. Θέλω να τα δοκιμάσω γιατί ούτως ή άλλως πολλά εξωμουσικά στοιχεία μου δίνουν έμπνευση, ίσως και παραπάνω από τη μουσική την ίδια κάποιες φορές. Γι’ αυτό και δίνω μεγάλη σημασία στους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζομαι. Εσύ είσαι ηθοποιός και σε έχω δει και να παίζεις, θα ήθελες να συνεργαστούμε;
Ναι.
Μέχρι πού θα έφτανες για να πετύχεις; Αυτά δεν τα ρωτάνε!
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 18-19 Φεβρουαρίου 2015: Συνέδριο ” Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες.” Μικρή Σκηνή, Η είσοδος στο συνέδριο είναι δωρεάν με δελτία εισόδου και θα πραγματοποιηθεί στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά με ταυτόχρονη διερμηνεία.
19 Φεβρουαρίου 2015: Συναυλία Kyklos Ensemble “Mediterranea” Κεντρική Σκηνή Ώρα: 20.30