Γραμμένο στο τέλος του 14ου αιώνα, το magnus opum του Τσώσερ είναι ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα που γράφτηκαν στα (μεσαιωνικά) αγγλικά, σε αντίθεση με την κυρίαρχη λογοτεχνία της εποχής που γραφόταν στα γαλλικά και τα λατινικά. «Οι Ιστορίες του Κάντερμπερυ» ακολουθούν το πρότυπο του «Δεκαημέρου» του Βοκκάκιου: μια παρέα τριάντα προσκυνητών αφηγούνται ιστορίες για να γεμίσουν τη διάρκεια του ταξιδιού τους ως το Αββαείο του Τόμας Μπέκετ, με βραβείο ένα δωρεάν γεύμα για τον νικητή.
Επιλέγοντας να παρουσιάσει πρόσωπα από πολλά επαγγέλματα και τάξεις (ιππότης, φοιτητής, κυρία από το Μπαθ, ηγούμενος, ξενοδόχος, μυλωνάς, κλπ), ο Τσώσερ δημιουργεί μια θαυμαστή προσωπογραφία με χαρακτηριστικές φιγούρες της εποχής του. Οι ιστορίες ποικίλλουν, από ηθικοπλαστικές (η Τύχη που όλους τους ανεβοκατεβάζει) ως πρόστυχες (με ερωτιάρηδες μοναχούς) και ψυχαγωγικές. Για να δώσουμε ένα αντίστοιχο της σημερινής εποχής, η ιστορία του Ιππότη μοιάζει με αυτές τις ταινίες του Χόλυγουντ που μπλέκουν τα πάντα σε ένα τουρλουμπούκι δράσης και ψευδο-ιστορικο-μυθολογίας.
Ο Τσώσερ – εξαιρετικά μορφωμένος, αυλικός, φιλόσοφος και με ενδιαφέροντα ευρύτατου φάσματος, από την αστρολογία και τη φιλοσοφία ως την εξωτερική πολιτική – μας παραδίδει έναν θησαυρό της καθημερινής ζωής αλλά και της γνώσης της Βρεττανίας του Ύστερου Μεσαίωνα. Το βιβλίο βρίθει από λεπτομέρειες για την ένδυση, τη συμπεριφορά, τις γαστρονομικές συνήθειες, τη γλώσσα των διάφορων τάξεων, την επιστήμη και τις περιστάσεις της εποχής (Εκατονταετής πόλεμος).
Σε μια εποχή που κυριαρχείται από τη θρησκεία (τα μοναστήρια έχουν αποκτήσει οικονομική δύναμη), αλλά με τον λαό να αμφισβητεί την ισχύ της (ως συνέπεια της μεγάλης επιδημίας πανώλης που έσβησε τα όνειρα επουράνιας βοήθειας), ο Τσώσερ στηλιτεύει με έντονη ειρωνεία τους ταγούς της Εκκλησίας, αντιπαραβάλοντας το πρότυπο της μετρημένης ζωής. Επίσης, το βιβλίο λειτουργεί ως κατάλογος της λογοτεχνίας που ήταν διάσημη την εποχή του (Βίβλος από διάφορες μεταφράσεις, Δάντης, Κάτωνας, Σουητώνιος, Πετράρχης, Οβίδιος, μεσαιωνικά ρομάντζα, κλπ)
Το κείμενο διαβάζεται ως συλλογή ιστοριών, καθώς δεν έχει την συνοχή που έχει συνηθίσει ο σύγχρονος αναγνώστης. Άλλωστε, τόσο ο Τσώσερ όσο και οι μετέπειτα πλείστοι αντιγραφείς των – πολλών, λόγω της διασημότητας του ποιητή – χειρογράφων επέφεραν σημαντικές αλλαγές τόσο στη σειρά των ιστοριών, όσο και στο περιεχόμενό τους. Τέλος, δεν μπορούμε να αντιπαρέλθουμε το προφανές: αν και το πρωτότυπο είναι έμμετρο στο μεγαλύτερο τμήμα του, η μετάφραση έχει γίνει σε πεζό λόγο, οπότε η γοητεία του στιχου έχει χαθεί.
Τζέφρυ Τσώσερ, Οι Ιστορίες του Καντέρμπερυ, μτφρ: Δημοσθένης Κορδοπάτης, Τιμή: 18€, Μελάνι