Για κάποιον που δεν έχει επαφή με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας από την Επανάσταση του 1821 ως σήμερα, μια χρήσιμη εισαγωγή στο ιδιαίτερο αυτό θέμα είναι δύο βιβλία: το «Ιστορία (Κωμικοτραγική) του Νεολληνικού Κράτους 1830-1974» του Βασίλη Ραφαηλίδη και «Το Ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα» του Νίκου Μπελογιάννη. Τα βιβλία λειτουργούν και συμπληρωματικά το ένα προς το άλλο, αποκαλύπτοντας – με τον μοναδικό τρόπο των δύο αυτών σπάνιων προσωπικοτήτων – την αδιανόητη πορεία μιας χώρας από τον έναν εξευτελισμό στον επόμενο, από την μια τραγωδία στην επόμενη, από τους προδότες της μιας εποχής στους επόμενους. Η ιστορία της πατρίδας μας είναι ένα ανέκδοτο, πικρόχολα αστείο, τόσο τραγικό που καταντάει ένα μυθιστόρημα που ούτε η πλουσιότερη φαντασία δεν θα μπορούσε να σοφιστεί.
Στο «Το Ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα», γράφοντας εν μέσω κατοχής και Εμφυλίου, ο Μπελογιάννης προσπαθεί να συγκεντρώσει σε έναν τόμο την πλουσιότατη ιστορία των δανείων που έχει πάρει το παντέρμο Ελληνικό κράτος από το 1821 ως την εποχή του. Για μια ευνομούμενη πολιτεία, κάτι τέτοιο θα ήταν εύκολο. Για την Ψωροκώσταινα όμως που πάει διαρκώς από την μια καταστροφή στην άλλη και που ακόμα και στον 21ο πρώτο αιώνα απέχει άρδην από το να νοείται ως σύγχρονο κράτος, και μόνο η καταγραφή της αλυσίδας των δανείων είναι ένα δύσκολο πόνημα. Ο Μπελογιάννης όμως, τα συνοδεύει και με την δέουσα ιστορική ανάλυση της εποχής, προσφέροντας μας ένα ξεχωριστό εργαλείο κατανόησης της πορείας της χώρας στο πέρασμα του χρόνου.
Το πρώτο δάνειο που πήρε η χώρα το 1824 ήταν 800.000 λίρες. Από αυτές στη χώρα εφτασαν 310.000 λίρες και μάλιστα με πολλές περιπέτειες. Τα χρήματα φαγώθηκαν αμέσως από τους ηγέτες της Επανάστασης. Το δεύτερο δάνειο ήταν για 2.000.000 λίρες και στην Ελλάδα ήρθαν 232.000! Με το δάνειο αυτό παραγγείλαμε και πληρώσαμε και έξι πολεμικά πλοία, τα οποία δεν ήρθαν τελικά ποτέ στη χώρα! Του 1832 το δάνειο ήταν για 60.000.000 και πήραμε 9.000.000, τα οποία και αυτά τα έφαγαν οι Βαυαροί του Όθωνα! Του 1879 ήταν για 60.000.000 και πήραμε τα 44.000.000. Του 1884 ήταν για 100.000.000 και πήραμε 69.800.000. Του 1887 ήταν 135.000.000 και πήραμε 90.000.000 και υποχρεωτικά πήραμε 3 θωρηκτά από τη Γαλλία σε υπερβολική τιμή των 26.000.000. Και πάει λέγοντας.
Αυτό το τροπάρι τραβάει για 130 χρόνια (ως την εποχή που γράφει ο Μπελογιάννης). Η Ελλάδα είναι διαρκώς με άδεια ταμεία, επαιτεί ασταμάτητα για δάνεια (εξωτερικά και εσωτερικά από τοκογλύφους όπως ο Συγγρός και η Εθνοτράπεζα), οι ξένες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Γερμανία) μας διαπομπεύουν ασύστολα και μας δίνουν δάνεια όταν θέλουν και με ό,τι όρους θέλουν, παίρνοντας ως αντάλλαγμα πολύ περισσότερα ακόμα κι απ’ όσα ζητούν (τα έσοδα των τελωνείων, έγγυες προσόδους, κλπ).
Πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν τους ξένους τοκογλύφους, εννοείται σε βάρος της Ελλάδας, είναι οι Έλληνες πολιτικοί και το Παλάτι. Ο Μπελογιάννης δεν χαρίζεται σε κανέναν: Όθωνας, Καποδίστριας, Γεώργιος Α’ Γλύξμπουργκ, Μαυροκορδάτος, Κωλέττης, Συγγρός, Βούρος, Ευταξίας, Δεληγιάννης, Βούλγαρης και πολλοί άλλοι παρουσιάζονται στις πραγματικές τους διαστάσεις, ως εθνικοί προδότες, ματαιόδοξοι για εξουσία και διαρκώς υπεξαιρούντες το ταμείο της χώρας. Μόνο ο Τρικούπης και ο Βενιζέλος προσπάθησαν να δώσουν ώθηση στη χώρα, κατά τον συγγραφέα, αλλά νικήθηκαν από τις συνθήκες της εποχής.
Τα νούμερα είναι διαρκώς απίστευτα, τα περιστατικά δε που τα συντροφέουν είναι και σπαρταριστά. Πάμπολλα χρόνια πληρώναμε σε δάνεια και τόκους σχεδόν το 50% των εσόδων του κράτους! Το 1930 έγινε Νόμος που διευθετούσε τις ομολογίες του 1824(!): 100 χρόνια μετά, ακόμα πληρώναμε τα ομόλογα της Επανάστασης! Παίρναμε δάνεια ως κράτος για να πληρώνουμε 300.000 λίρες/έτος τον Γλύξμπουργκ και για να προικίσουμε όλα τα παιδιά του!
Είχαμε υπουργικά συμβούλια που γίνονταν στα γαλλικά, ενώ οι Έλληνες πολιτικοί δεν μιλούσαν γαλλικά. Είχαμε Υπουργό Οικονομικών ακόμα και παράφρονα (ο Σιλήβεργος)! Είχαμε εκλογές κάθε λίγους μήνες και αλλάξαμε σε 20 χρόνια 47 Υπουργούς Οικονομικών! Είχαμε Πρωθυπουργό που κυκλοφορούσε με 140 μπράβους και ήταν τόσο κλέφτης, ώστε ακόμα και η Βουλή αναγκάστηκε να αποφασίσει τη δήμευση της περιουσίας του (Κωλέττης)! Οι ξένοι που φέρναμε για να μας φτιάξουν τις σιδηροδρομικές γραμμές, έτρωγαν τα λεφτά και άφηναν τα έργα, εκβιάζοντας για να πάρουν νέα λεφτά για να τα τελειώσουν.
Οδηγηθήκαμε από τις Δυνάμεις και τους πολιτικούς μας στον στημένο πόλεμο του 1897 και χάσαμε χωρίς καν να πολεμήσουμε, ακριβώς για να πέσουμε στα νύχια του διαβόητου Διεθνή Οικονομικού Ελέγχου για δεκαετίες. Οι δε Δυνάμεις υπαγόρευαν στον Χαμίτ τι αποζημίωση να ζητήσει από την Ελλάδα, ώστε να τους πληρώσει τα δάνεια που τους χρωστούσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έπειτα, ζήσαμε τα ίδια και καταλήξαμε να καταστραφούμε άλλη μια φορά το 1922.
Τελειωμό δεν έχουν οι κωμικοτραγικές περιπέτειες της Ελλάδας και όπως γίνεται αντιληπτό, το γιατί παραμείναμε ένα μη νεωτερικό κράτος για αιώνες δεν είναι και τόσο δύσκολο να εξηγηθεί. Όταν πληρώνουμε επί αιώνες ληστρικά δάνεια που δεν έχουμε καν εισπράξει, είναι παράλογο να ελπίζουμε σε οποιαδήποτε πρόοδο.
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα.