Πρόβα από τον Λόφο © Βαλέρια Ισάεβα
Μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσίαση του τριπτύχου Human Behaviour στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τη διαδικτυακή πλατφόρμα GNO TV και το θερινό φεστιβάλ Danza ai Chiostri στην πόλη Ρέτζο Εμίλια της Ιταλίας, το Μπαλέτο της ΕΛΣ επιστρέφει δριμύτερο με ένα νέο τρίπτυχο σύγχρονου χορού που φέρει τον τίτλο Human Nature. Ένα ιδιαίτερο απάνθισμα νέων έργων σε χορογραφίες του «διεθνούς» Έλληνα, Χάρη Γκέκα, του Αλβανού Γκεντιάν Ντόντα και του Διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνου Ρήγου, το οποίο θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ για οκτώ συνολικά παραστάσεις από τις 11 μέχρι τις 24 Μαρτίου 2023.
Το τρίπτυχο σύγχρονου χορού Human Nature ξεκινά ακριβώς από εκεί που σταμάτησε η προηγούμενη παραγωγή Human Behaviour και φέρνει τους χορευτές του συνόλου για μια ακόμη φορά αντιμέτωπους με τις ειδικές απαιτήσεις της μικρότερης κλίμακας και των σύγχρονων χορευτικών μορφών, αναδεικνύοντας παράλληλα τις ρυθμικές και αισθαντικές ποιότητες της μουσικής δημιουργίας του σήμερα.
O Χάρης Γκέκας, χορευτής, χορογράφος και ιδρυτής της ομάδας Strates, ζει και δημιουργεί στη Γαλλία, έχοντας διαγράψει μια επιτυχημένη καριέρα τόσο ως σολίστ του Μπαλέτου της Όπερας της Λυόν όσο και χάρη στις συνεργασίες του με σπουδαίους καλλιτέχνες. Η νέα του χορογραφία Έκλειψη, για την οποία υπογράφει επίσης το σκηνικό και τα κοστούμια, είναι ένα ερωτικό κάλεσμα που αποδίδει τα διαφορετικά στάδια της ακαταμάχητης αυτής παρόρμησης πάνω σε μουσική του Αποστόλη Κουτσογιάννη σε συνεργασία με το Oros Ensemble. Ο διακεκριμένος Αλβανός χορευτής και χορογράφος Γκεντιάν Ντόντα, με έδρα το Βερολίνο, μετράει μια αξιόλογη καριέρα με σημαντικό έργο. Στην πρώτη του συνεργασία με το Μπαλέτο της ΕΛΣ, υπογράφει το έργο Ο λόφος πάνω σε μουσική του σταθερού συνεργάτη και συμπατριώτη του Τσέζαρ Αλιάι, θέτοντας το ερώτημα: Πόσο μακριά είναι το παρελθόν;
To τρίπτυχο συμπληρώνει η χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου Τραγούδια χωρίς λόγια πάνω σε μουσική του Δημήτρη Τερζάκη, συνδετικός κρίκος των Human Behaviour και Human Nature, στην πρώτη διά ζώσης ελληνική παρουσίασή του.
Ζητήσαμε από τους καταξιωμένους χορευτές και χορογράφους να μας μιλήσουν για την νέα αυτή τους «εργασία» και αυτοί ξεδίπλωσαν αμέσως τις σκέψεις τους.
«Δεν προσεγγίσαμε ετυμολογικά την έκλειψη σαν εξαφάνιση ενός σώματος πίσω από ένα άλλο, αλλά συμβολικά σαν την ευθυγράμμιση και συμβολική ένωση δύο σωμάτων», μας λέει ο Χάρης Γκέκας. «Σύμφωνα με τους αλχημιστές του 15ου αιώνα στους οποίους βασιστήκαμε για τη σύλληψη του έργου, η ένωση του ηλιακού και του σεληνιακού φωτός συμβόλιζε την συνάντηση και τον διάλογο μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού. Η ένωση των δύο φύλων απεικονιζόταν στις ξυλογραφίες τους σαν ένα τέλειο ερμαφρόδιτο ον, σύμβολο ισορροπίας, κάτι που έχει διαχρονικό και οικουμενικό απόηχο, δεν παρέμεινε στον 15ο αιώνα.
Αν του ζητούσε κάποιος να του περιγράψει αυτό το έργο; «Θα του έλεγα ότι είναι το ξετύλιγμα μιας ερωτικής σκηνής από τη συνάντηση ως το σμίξιμο. Θα συνυπάρξουν το ερωτικό κάλεσμα και το ξέσπασμα του. Ο έρωτας δεν ξεχωρίζει, απροειδοποίητα ρίχνει βέλη σε όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς δεύτερη σκέψη. Είναι ο μόνος υπεύθυνος, που άλλωστε συχνά περιγράφεται ως ανεύθυνο κακομαθημένο βρέφος. Κανείς μας δεν διάλεξε στη γέννησή του αν αργότερα θα προτιμήσει να έχει σχέσεις με άντρες ή γυναίκες ή και τα δύο. Αποδεχόμενοι της φυσικότητας του κάθε συνδυασμού στην παράσταση, θα δούμε άντρες να σμίγουν, γυναίκες να σμίγουν, ζευγάρια μικτά, όλοι να γεύονται τη μαγική ένταση της επαφής και, ας το ελπίσουμε, να μας τη μεταδώσουν».
Για τη συνεργασία με τον Αποστόλη Κουτσογιάννη: «Με τον Αποστόλη δεν γνωριζόμασταν πριν τον Ιούλιο που συναντηθήκαμε και αναπτύξαμε πολύ γρήγορα μια σχέση εμπιστοσύνης. Γρήγορα φάνηκε ότι αλληλοσυμπληρωνόμαστε πολύ φυσικά και αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να ενεργήσουμε στην ταχύτητα των περιστάσεων και εξ αποστάσεως. Ο Αποστόλης έγραψε τη μουσική και μου τη μεταβίβασε λίγες μέρες πριν τις πρώτες πρόβες με τους χορευτές. Ανακάλυψα λοιπόν την μουσική και τους χορευτές σχεδόν ταυτόχρονα, και όλο το χορογραφικό υλικό έγινε επί τόπου και αρκετά ενστικτωδώς κατά τη διάρκεια του Σεπτέμβρη. Ήταν μια ωραία πρόκληση, είχε ρίσκο και αυτό μου άρεσε».
«Η ιδέα για το έργο The Hill προέρχεται από μια εικόνα που περιγράφει ο γλύπτης Alberto Giacometti στα «Γραπτά» του, όπου οι λόφοι γίνονται μεταφορικά δομές για την ανάκληση αντιλήψεων από το παρελθόν. Ήταν σαν αυτό το απόσπασμα να έβαλε λέξεις στην έρευνα μου για την αντίληψη των αναμνήσεων», εξηγεί ο Γκεντιάν Ντόντα.
Όταν του ζητάμε να περιγράψει το έργο απαντά ότι «Κανονικά οι συγγραφείς είναι οι χειρότεροι για να περιγράψουν τα έργα τους…» και μας αναφέρει το απόσπασμα από τον Giacometti που το ενέπνευσε: «Είδα τον εαυτό μου σε ένα παράξενο ξέφωτο, έναν αόριστα κυκλικό χώρο […], του οποίου τα όρια […] χάθηκαν σε μια ατμόσφαιρα, πυκνή και ελαφριά την ίδια στιγμή όπως και πολύ απαλή. Γύρω μου, […] μικροί λόφοι που εναλλάσσονται σε απροσδιόριστες, υπόλευκες κατασκευές […]. Αλλά εκείνοι οι λόφοι, εκείνες οι κατασκευές, ήταν περίπλοκοι, περιτριγυρισμένοι από αντηχήσεις, και ένιωθα ότι ήταν χειρονομίες, ήχοι φωνών, κινήσεις, κηλίδες, αισθήσεις από μια άλλη εποχή, μακριά το ένα από το άλλο, στο χρόνο […]. Αυτές οι αισθήσεις μετατράπηκαν σε αντικείμενα, υπήρχαν ταυτόχρονα στον χώρο γύρω μου και με εξέπληξαν» (Writings – Alberto Giacometti, 1901 – 1966).
Πώς ήταν η «συνεργασία» με τον César Aliaj στη μουσική; «Έχω συνεργαστεί με τον Σεζάρ για 15 χρόνια και συνήθως δουλεύουμε σε μια στενή παράλληλη διαδικασία. Κατά τη δημιουργική διαδικασία η χορογραφία ξετυλίγεται μέσα από τη μουσική και η μουσική μέσα από τη χορογραφία. Επιδιώκουμε αυτά τα δύο στοιχεία της παράστασης να είναι συμπληρωματικά μεταξύ τους, ως μια δομή συγκράτησης της κύριας ιδέας».
Σκηνή από τη χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου “Τραγούδια χωρίς λόγια” πάνω σε μουσική του Δημήτρη Τερζάκη, συνδετικό κρίκο των Human Behaviour και Human Nature, στην πρώτη διά ζώσης ελληνική παρουσίασή του / φωτογραφία της Βαλέριας Ισάεβα
Υπάρχει κάποιο «μήνυμα» που κρύβεται μέσα στην Έκλειψη;
Χάρης Γκέκας: Η έκλειψη μας αφυπνίζει φέρνοντας μαζί της την ταραχή. Η ιδιαίτερη ανησυχία που τη συνοδεύει το πέρασμά της γίνεται αισθητή σε όλα τα πλάσματα της φύσης. Ο πιο σημαντικός και ενδιαφέρων συμβολισμός της έκλειψης είναι το ότι σύμπαν μας προσφέρει την ευκαιρία μιας καινούργιας αρχής. Δυστυχώς από τη θέση του παρατηρητή σκέφτομαι τη χώρα μας που θα άξιζε μια επανεκκίνηση σε πολλούς τομείς. Γενικότερα η κοινωνία παγκοσμίως αξίζει να μεταμορφωθεί για να γίνει βιώσιμη. Τόσοι αγώνες έχουν μείνει στάσιμοι όπως αυτός του περιβάλλοντος, και άλλοι τους αξίζει να επιταχυνθούν όπως αυτοί των δικαιωμάτων ισότητας θηλυκού/αρσενικού, των ΛΟΑΤ/Δ και άλλων μειονοτήτων.
Αν φτάσει κανείς στην κορυφή του Λόφου τι βρίσκει; Κάποιο μήνυμα ίσως;
Γκεντιάν Ντόντα: Ότι ξεκινάς ξανά από την αρχή, όπως ο μύθος του Σίσυφου. Το ταξίδι για να φτάσεις στην κορυφή έχει πιο νόημα από την ίδια την κορυφή.
Τι είναι αυτό που έχετε κερδίσει από τον χορό μετά από όλα αυτά τα χρόνια;
Χάρης Γκέκας: Ο χορός ακονίζει την αντίληψη και την κάνει αιχμηρή σαν λάμα λόγω της ιδιότητας του εφήμερου. Τίποτε δεν είναι δεδομένο, με το που είδες κάτι, έφυγε. Αυτό σε κάνει σαν λαγωνικό: να αναγνωρίζεις το σπάνιο και να το τιμάς. Νιώθω ότι με τον χορό έχω για πάντα έναν ακούραστο σύντροφο. Είναι μυστηριακή τέχνη, έρχεσαι σε επαφή με τον χρόνο σε όλες του τις διαστάσεις. Κάθε κορμί είναι ενεργό στο παρόν, κουβαλάει μνήμες και ερεθίσματα του παρελθόντος, πολλών γενεών καμιά φορά, και διαισθάνεται σχεδόν προφητικά αυτό που έρχεται. Η πνευματική αυτή δραστηριότητα και οι δυνάμεις που σε διαπερνούν, οδηγούν στην κατανόηση ότι κάτι υπάρχει στον επίγειο κόσμο που συνδέει τα πάντα με μια απερίγραπτη φυσικότητα.
Γκεντιάν Ντόντα: Η δυνατότητα να εκφραστώ μέσα από αυτόν.
Μοιραστείτε μαζί μας μια αλήθεια που σας είπε ένας δάσκαλός σας και την ξεχωρίζετε;
Χάρης Γκέκας: Ένας σημαντικός δάσκαλος μου είχε πει ότι για να γίνει κάποιος καλός χορευτής χρειάζεται 10% ταλέντο και την απαραίτητη δουλειά και το υπόλοιπο 90% είναι καλλιέργεια. Μόρφωση, κουλτούρα και περιέργεια, ώστε να ενταχθούν όλα σε μια προοπτική και τα υπόλοιπα ακολουθούν πολύ πιο εύκολα. Όταν είσαι μικρός ακούγεται αινιγματικό, πόσο δίκιο είχε όμως… Επαληθεύεται συνεχώς μπροστά μου, αλλά τώρα πιο πρόσφατα έμαθα κάτι καινούργιο και απρόσμενο. Καθώς αυτή τη Τρίτη έγινα 40 χρονών, μια αγαπημένη μου δασκάλα μου είπε να αποφύγω οποιονδήποτε εορτασμό γιατί είναι γρουσουζιά και να περιμένω τα 41 για να κάνω πάρτι (γέλια). Δεν ξέρω αν αυτό θα επαληθευτεί όσο το προηγούμενο δίδαγμα, αλλά ήταν τόσο γλυκό που θα μου μείνει αξέχαστο.
Γκεντιάν Ντόντα: Όταν άρχισα να δημιουργώ τα δικά μου έργα, ο Nacho Duato, ένας από τους μεγαλύτερους χορογράφους του 20ού αιώνα, μου είπε ότι «η τέχνη δεν είναι μόνο έμπνευση και έκφραση, αλλά είναι και ένα μέτρο». Όσο καλύτερα κυριαρχείτε στο «métier», τόσο πιο κοντά πλησιάζετε στην έκφραση των ιδεών σας.
