Στην Ελλάδα αυτή την εποχή γίνονται πολλές συναυλίες, πιο πολλές, μάλιστα, από κάθε άλλη φορά τα τελευταία χρόνια. Η διαφορά είναι ότι τα μεγάλα εμπορικά ονόματα που μπορεί να έρχονταν στο παρελθόν έχουν αντικατασταθεί από μικρότερα γκρουπ που συχνά πυκνά πάνω στη σκηνή έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από άλλα, “σίγουρα”, βαριά χαρτιά περασμένων χρόνων. Τις μέρες που γίνονται τα live, το Fuzz, το Gagarin, το six d.o.g.s, το AN Club, το Zero στον Κεραμεικό και άλλοι μικροί χώροι έχουν κόσμο που θέλει να δει νέα συγκροτήματα “λίγο πριν γίνουν” οι επόμενοι μεγάλοι της μουσικής βιομηχανίας. Ρωτήσαμε τέσσερις ανθρώπους που έχουν φάει τη ζωή τους όλη σε τηλεφωνήματα με ατζέντηδες, σε email με μάνατζερς, σε αεροδρόμια για την παραλαβή των συγκροτημάτων από το εξωτερικό και στους συναυλιακούς χώρους που παίζουν τα γκρουπ. Ευκαιρία για αυτό αποτέλεσε η φήμη ότι κάποια στιγμή “στα προσεχώς” θα έχουμε τη δυνατότητα να πάμε να βγάλουμε εισιτήριο για τους Daft Punk. Ιδού τι μας απάντησαν στο αν θα τους έφερναν και με ποιο κριτήριο αποφασίζουν τι live θέλουν να κάνουν σε μια χώρα που λέγεται Ελλάδα.
Θωμάς Μαχαίρας – Fuzz Live Productions & Doledrums Music Events
Αποφασίζουμε ποια ονόματα θα χτυπήσουμε κυρίως με βάση το καλλιτεχνικό κριτήριο, φυσικά σε συνάρτηση με την αμοιβή που ζητούν και την προσέλευση που υπολογίζουμε ότι θα έχουμε. Επειδή προσανατολιζόμαστε σε ένα ρεπερτόριο που κινείται κυρίως στην indie / alternative σκηνή και φτάνει το πολύ μέχρι τη soul, συνήθως δεν φέρνουμε αυτά που χαρακτηρίζονται ως εμπορικά ονόματα. Επίσης, δεν κινούμαστε σχεδόν καθόλου στο χώρο του metal. Αν σκεφτούμε να φέρουμε κάποιο μεγαλύτερο όνομα θα λειτουργήσουν και πάλι τα κριτήρια που προανέφερα, σαφέστατα με μεγαλύτερη προσοχή τόσο στο θέμα της αμοιβής όσο και σε εκείνο της απήχησης που θεωρούμε πως θα έχει η συγκεκριμένη συναυλία στο κοινό. Όσο μεγαλύτερο τo live τόσο αυξημένο είναι και το ρίσκο, πράγμα λογικό από τη στιγμή που μιλάμε για μεγάλες και ακριβές παραγωγές που, εν μέσω κρίσης, ακόμα κι αυτές δεν τραβούν τον κόσμο που θα μπορούσαν να έχουν κάποια χρόνια νωρίτερα.
Αυτό που ίσως δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ο κόσμος είναι πως οι καλλιτέχνες – ή, καλύτερα, οι ατζέντηδές τους – δεν πολυκαταλαβαίνουν από κρίση. Μας αντιμετωπίζουν επί ίσοις όροις με πολλές μεγάλες χώρες του εξωτερικού, πολλές φορές ακόμα και αυστηρότερα. Βασικές αιτίες γι’ αυτό, επιγραμματικά, το ότι η Ελλάδα είναι μια πολύ μικρή αγορά που, δυστυχώς, συνήθως τους ενδιαφέρει ελάχιστα και, συν τοις άλλοις, λόγω γεωγραφικής θέσης συχνά δε βολεύει το routing των περιοδειών τους. Για να κλείσεις μια τέτοια συναυλία, το πιθανότερο είναι να αναγκαστείς να την πληρώσεις πολλά λεφτά και έπειτα, εκ των πραγμάτων, να υποχρεωθείς να κινηθείς με υψηλότερες τιμές εισιτηρίων και να περιμένεις, πριν απ’ όλα, να εξασφαλίσεις το πολυπόθητο break even.
Φέτος στην Ελλάδα, η περίοδος έχει ξεκινήσει με πολλές μικρές συναυλίες από δραστήριες – και ιδιαίτερα καλόγουστες – εταιρείες (CTS, P90, Arte Fiasco για να ονομάσω μερικές) κι έρχονται indie / alternative μπάντες και καλλιτέχνες που σίγουρα δεν φανταζόμαστε πως θα μπορούσαμε να δούμε σε τόσο μεγάλη ποσότητα και συχνότητα, ιδίως όσον αφορά στο χώρο της psych rock σκηνής. Ωστόσο, επειδή τελικά το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε είναι σχετικά μικρό, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι περισσότερες από αυτές να μην πηγαίνουν καλά, με σπάνια εξαίρεση το sold out των Black Angels στο Fuzz (σχεδόν 10 ημέρες πριν το show) και το αντίστοιχο των Growlers στο Αν. Τα εισιτήρια είναι, ως επί το πλείστον, φτηνά αλλά παρόλ’ αυτά ο κόσμος δείχνει πως αδυνατεί (ή δεν επιθυμεί) να στηρίξει τα live. Περισσότερη επιτυχία φαίνεται να έχουν ονόματα όπως ο Bonobo, o Wax Tailor, o Grammatik.
Συνοπτικά, το ξεκίνημα της σεζόν ήταν εντυπωσιακό, από πλευράς ονομάτων, αλλά το κοινό δεν ανταποκρίθηκε ιδιαίτερα. Εμείς, πάντως, συνεχίζουμε στην ίδια λογική όσον αφορά στα καλλιτεχνικά κριτήρια που κατά βάση χρησιμοποιούμε.
Νικόλας Τριανταφυλλίδης – Καλλιτεχνικός Διευθυντής Gagarin 205
Aποφασίζουμε ποιον θα φέρουμε με βάση τα κοστολόγια. Αν κάτι πιστεύουμε ότι θα βγει, το φέρνουμε, αν δεν το πιστεύουμε δεν παίρνουμε το ρίσκο. Το να κάνεις συναυλίες στην Ελλάδα του σήμερα είναι περισσότερο σαν να ποντάρεις στον ιππόδρομο. Έχει στοιχεία τζόγου και γινόμαστε λανθάνοντες τζογαδόροι. Το παν είναι να μην πέσεις σε κουτσό (συναυλιακό) άλογο και μπεις πολύ μέσα.
Νίκος Λώρης – Didi Music
Σχετικά με τους Daft Punk ακόμα δεν έχει αποκλειστεί, ακόμα, τίποτα. Το κλίμα, όμως, είναι αρνητικό λόγω της οικονομικής κατάστασης που επικρατεί στη χώρα. Είχαμε δει τους ατζέντηδες τους πριν λίγο καιρό αφού το γραφείο αυτό το ξέρουμε και συνεργαζόμαστε εδώ και 30 χρόνια. Η πρώτη εικόνα, αυτό που μας είπαν είναι συγκεκριμένα πως αυτή την περίοδο το γκρουπ δεν έρχεται στην Ελλάδα. No For Greece. Το 2000 τα εισιτήρια έκαναν 60-80-100 ευρώ και μια τέτοια παραγωγή θα μπορούσε να βγει άνετα. Τώρα με τα εισιτήρια να έχουν μειωθεί κατά 50%, από το 2012 στο 2013 μάλιστα, φαίνεται ότι το κοινό δε μπορεί να ανταποκριθεί ούτε σε αυτό το -50%. Και φυσικά δε μπορείς να τους πεις κάτι. Μια μεγάλη παραγωγή stadium rock συναυλίας στοιχίζει, πάνω κάτω, 1 εκ. ευρώ. Παλιά κάτι τέτοιο μπορούσε να βγει μόνο, ας πούμε, από τα εισιτήρια. Χωρίς να υπολογίζεις χορηγούς και άλλα έσοδα.
Όσον αφορά τα εισιτήρια πάντως, πολλά δεν είναι ακριβά. Στη Madonna το 2008 υπήρχε φτηνό, για την εποχή, εισιτήριο με 50 ευρώ ενώ στον Roger Waters όταν τον κάναμε το καλοκαίρι, είχαμε βγάλει 3500 εισιτήρια των 18 ευρώ. Κάτι που δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι θα συνέβαινε. Η ουρά στο Ticket House στην Πανεπιστημίου έκανε κύκλο στα γύρω τετράγωνα. Ωστόσο, πιστεύω ότι πάντα ένα μέρος του κοινού θα πληρώσει για να δει τον καλλιτέχνη που θέλει όσο κι αν κοστίζει το εισιτήριο της συναυλίας. Συζητάμε να φέρουμε κάποια στιγμή στο μέλλον τον Bruce Springsteen με εισιτήριο 28 ευρώ. Ακόμα είναι νωρίς να ξέρουμε. Και για τους Daft Punk και για τον Bruce.
Γιάννης Παλτόγλου – Detox Εvents
Προσωπικά δεν φέρνω τους Daft Punk γιατί κοστίζουν μισό εκατομμύριο συνολικά μαζί με live show που παρουσιάζουν. Επίσης αυτή τη στιγμή δεν βρίσκονται σε περιοδεία. Σε κάποια φεστιβάλ στον κόσμο θα παίξουν. Ωστόσο δε θα έφερνα Daft Punk στην Ελλάδα το 2014. Δεν είναι για να κάνεις τέτοιες επενδύσεις. Έχει μεγάλη διαφορά το “ξέρω το χιτάκι τους” μέχρι το “πάω σε συναυλία”. Για μας που ακούμε μουσική, πες οκ, θα πάμε. Πόσοι είμαστε εμείς; 10.000; Να μαζέψουμε κι άλλους 6.000; Με 16.000 άτομα και 500.000 ευρώ αμοιβή ένα τέτοιο live δε βγαίνει.
Αυτή τη στιγμή αποφασίζουμε τι θα φέρουμε με βάση το οικονομικό και το τι πιστεύουμε ότι θα πάει καλά. Από την εμπειρία. Και το οικονομικό παίζει τεράστιο ρόλο. Εδώ δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει. Δεν βλέπω για το μέλλον να έρχονται stadium bands για να παίξουν αφου στην καλύτερη των περιπτώσεων ο διοργανωτής άντε να δώσει 300 χιλιάρικα. Δε θα έκανα stadium rock συναυλία και ειδικά στο ΟΑΚΑ. Ένα μεγάλο event θα προτιμούσα να το κάνω σε ένα κλειστό γήπεδο 20.000 ατόμων. Το γκρουπ θα ήταν πιο κοντά στον κόσμο, θα είχε μεγαλύτερη επιτυχία η διοργάνωση. Στην Ελλάδα, νομίζω, πως δεν έχει δουλέψει ποτέ καλά το ΟΑΚΑ εκτός από τα live των George Michael και AC/DC. Δεν στήνουν καλά, το στάδιο είναι περίεργο, ο ήχος δεν ακούγεται όπως πρέπει σε όλους τους θεατές, είναι μεγάλο ρίσκο. Τώρα μας προτείνουν ατζέντηδες και συζητιέται έντονα είναι το να φέρει κάποιος τον Robbie Williams που κυκλοφόρησε swing δίσκο. Να ρισκάρω 1.5 εκ. ευρώ, για να βγάλω τι; 100 και 200 χιλιάδες;
Το ελληνικό κοινό θέλει Παντελίδη και Πάολα. Θα ήθελα να φέρω τον Bruce Springsteen. Δε νομίζω να είχε πάνω από 50.000 άτομα. Ο ίδιος έχει μεγάλη αμοιβή, περίπου 1,2 – 1,3 εκατομμύρια ευρώ. Τα υπόλοιπα είναι εξτρά (διαφήμιση, χώρος, διαμονή, αεροπορικά). Όταν έχεις ένα εισιτήριο για παράδειγμα με 50 ευρώ, που πλέον κανείς δε βάζει εισιτήριο σε τέτοια τιμή έχουμε 13% ΦΠΑ, 7% ΑΕΠΙ, 5% δημοτικός φόρος, 2% booking fee έχουμε πάει στο 27%. Αν το αφαιρέσεις από το εισιτήριο αυτό που μένει είναι πολύ μικρό νούμερο για να κάνεις μια τέτοια συναυλία. Όταν εξηγείς στους έξω πως δουλεύει το εδώ σύστημα σε ρωτάνε αν μπορεί να βρεθεί ένας άλλος τρόπος. Όχι, στην Ελλάδα του σήμερα δε γίνεται να βρεθεί άλλος τρόπος.
