“Να θυμάσαι ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι αποτυχημένος στη ζωή αν έχει φίλους”, γράφει ο άγγελος Κλάρενς στον παραλίγο αυτόχειρα Τζέιμς Στιούαρτ σε μια από τις πιο αισιόδοξες και συγκινητικές στιγμές του σινεμά, στην κλασική χριστουγεννιάτικη ταινία Μια Υπέροχη Ζωή. Ο Κλάρενς, όμως, δεν είχε γνωρίσει τον αδίστακτο Μάρτιν ΜακΝτόνα, ο οποίος έρχεται και ανατινάζει (ή καλύτερα ακρωτηριάζει) αυτό το δόγμα με Τα Πνεύματα του Ινισέριν, που γράφει και σκηνοθετεί πέντε χρόνια μετά τον οσκαρικό θρίαμβο του Τρεις Πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι. Μετά από την παράκαμψη στην αμερικανική ενδοχώρα, η σαδιστική ευφυία του ΜακΝτόνα επιστρέφει στον τόπο της (σαν άλλος Σπάιντερμαν).
Στη νέα του ταινία, που εκτυλίσσεται στο απομονωμένο ιρλανδικό νησί του τίτλου ενώ ο εμφύλιος μαίνεται στην ξηρά, ο Κολμ (Μπρένταν Γκλίσον) ξυπνάει μια μέρα και αποφασίζει ότι δεν θέλει να είναι πια φίλος με τον αφελή, βαρετό Πόντρικ (Κόλιν Φάρελ). Ο Κλάρενς δεν είχε υπολογίσει το εξής: τι συμβαίνει αν νιώθεις αποτυχημένος επειδή έχεις αυτόν για φίλο; Ο Πόντρικ δεν μπορεί να σεβαστεί την επιθυμία του Κολμ, ο Κολμ θέλει να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στη δημιουργία μιας κληρονομιάς μέσω της μουσικής (είναι ερασιτέχνης βιολιστής) και η αντιπαράθεσή τους μετατρέπεται στον ορισμό του “that escalated quickly”, φτάνοντας σε αναπάντεχη, γκροτέσκα κορύφωση.
Το ότι η συγκεκριμένη χημική ένωση πρωταγωνιστών και δημιουργού θα λειτουργούσε ήταν επιβεβαιωμένο από την προηγούμενη συνεργασία τους, το υπογείως πολυαγαπημένο Αποστολή στην Μπριζ. Η γραφή του ΜακΝτόνα, πνευματώδης και κοφτερή, συνδυάζει εδώ το μελαγχολικό κυνισμό με την απότομη βία και μια μυθική, βιβλική διάσταση. Ο Φάρελ και ο Γκλίσον αντλούν πόνο και πείσμα από τη μουσικότητα των διαλόγων, ραγίζοντας καρδιές, αλλά και αρσενικά στερεότυπα, με την αντιπαλότητά τους να τους οδηγεί σε ακραίες πράξεις προκειμένου να υποστηρίξουν τη θέση τους. Ειδικά ο Φάρελ, το Καλό Παιδί που δεν ιδιαίτερα συναρπαστικό σαν παρέα, περνάει από την πραότητα στη σύγχυση κι από εκεί στην οργή με τη μεθοδικότητα και την προσήλωση ενός χορευτή.
Η ταινία είναι φαινομενικά απλή και σαν ιστορία και σαν αλληγορία για τον εμφύλιο πόλεμο μιας χώρας και δύο ανδρών, όμως αποκαλύπτει σταδιακά τα αφηγηματικά και συμβολικά επίπεδά της, εξαντλώντας αρχικά κάθε κωμική κατάσταση ή ατάκα (ο ΜακΝτόνα είναι καλλιτέχνης του λόγου πάνω απ’ όλα) και περνώντας μαεστρικά και σχεδόν ανεπαίσθητα σε έναν υπαρξιακό παραλογισμό με φιλοσοφικές προεκτάσεις – η διαφωνία των δύο φίλων, άλλωστε, είναι μια διαφωνία κοσμοθεωρίας στην αντιμετώπιση και τη συμφιλίωση (ή μη) με τη συνειδητοποίηση της ασημαντότητας μιας ανιαρής ζωής.
Στην τοπική κοινωνία, η απόφαση του Κολμ ισοδυναμεί με πρωτοφανές σκάνδαλο. Όμως τι ελπίδες μπορεί να τρέφει κάποιος με τις ανησυχίες του Κολμ στο όμορφο τίποτα που είναι αυτό το μέρος, στο οποίο οι κάτοικοι είναι στην καλύτερη περίπτωση κουτσομπόληδες ή μέντιουμ και στη χειρότερη παιδεραστές; Ακόμα και τα πιο καταπράσινα, απέραντα τοπία του νησιού μοιάζουν το ίδιο ασφυκτικά με τα χαμηλοτάβανα, φτωχικά σπίτια. Η αδερφή του Πόντρικ, Σιβόν (Κέρι Κόντον, ίσως στην πιο θαυμάσια ερμηνεία της ταινίας), η παρήγορη συντροφιά, η βιβλιοφάγος, η διαιτητής, είναι η μοναδική που έμπρακτα επιχειρεί να αλλάξει τη μοίρα της. Γιατί σε κάθε ειδυλλιακή γωνία του, το Ινισέριν μπορεί να επιφυλάσσει μια αβάσταχτα λυπητερή ιστορία, όπως εκείνη του φίλου του Πόντρικ και της Σιβόν, του Ντόμινικ (Μπάρι Κίγκαν), που από “χαζός του χωριού” καταλήγει στην πιο τραγική φιγούρα του. Ο Κίγκαν, του οποίου το αντισυμβατικό vibe έχει αξιοποιηθεί από τον Γιώργο Λάνθιμο ως τον Κρίστοφερ Νόλαν, φανερώνει εδώ μια νέα πλευρά του, ακολουθώντας τον σοφό κανόνα του Tropic Thunder “never go full retard” και φτάνοντας στην απόλυτη συγκίνηση.
Τα Πνεύματα του Ινισέριν ρωτούν αν η σπουδαιότητα ενός ανθρώπου μετριέται με βάση τον χαρακτήρα ή τις γνώσεις του και αν κάτι τόσο εφήμερο όσο η ζωή έχει αληθινή αξία. Όπως και το πολυσυζητημένο TÁR, δεν τηλεγραφεί τις απαντήσεις του. Παρακολουθεί τις ζωές και τα διλήμματα των ηρώων του από απόσταση, καθώς εκείνοι διεκδικούν αυτό που θεωρούν ότι τους χρωστάει η ζωή. Απλώς με λίγες βρισιές παραπάνω.