Όταν τελείωσε η προβολή της μεγάλου μήκους ταινίας ‘Athena’ του Romain Gavras στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση την Παρασκευή (ίδια μέρα με την πρεμιέρα της στο Netflix) και βγήκαμε όλοι στα σκαλάκια να πούμε τις εντυπώσεις μας, χωριστήκαμε σε δύο στρατόπεδα. Λίγα δευτερόλεπτα στο φινάλε της ταινίας ήταν αρκετά για να προκαλέσουν ένθερμα συναισθήματα.
Ας κάνουμε όμως rewind και ας το πάρουμε από την αρχή. Ο στρατιωτικός Αμπντέλ (Dali Benssalah) ανακοινώνει τον θάνατο ενός εφήβου σε πλήθος ανθρώπων που έχουν συγκεντρωθεί έξω από ένα αστυνομικό τμήμα. Το τμήμα βρίσκεται κοντά σε ένα πολυόροφο συγκρότημα εργατικών κατοικιών στα προάστια του Παρισιού που λέγεται Athena. Ο έφηβος είναι ο μικρός αδερφός του, ο Ιντίρ. Ο Αμπντέλ που έχει καλές σχέσεις με την αστυνομία, αναφέρει ότι δεν έχουν ταυτοποιηθεί αυτοί που δολοφόνησαν τον αδερφό του και ζητά ψυχραιμία μέχρι να βρεθούν και να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Dali Benssalah
Την ίδια στιγμή τα κανάλια προβάλλουν ένα βίντεο που έχει γίνει ήδη viral, με τον ξυλοδαρμό του Ιντίρ από ένστολους αστυνομικούς με καλυμμένα πρόσωπα. Ανάμεσα στο συγκεντρωμένο πλήθος βρίσκεται ο άλλος του αδερφός, ο Καρίμ (Sami Slimane), ο οποίος στο άκουσμα όλων αυτών ξεσπά τον θυμό του πετώντας μια μολότοφ και πυροδοτεί έτσι μια σειρά έκρυθμων καταστάσεων. Η βία ξεσπά γρήγορα και από εκεί και πέρα διαρκώς κλιμακώνεται με φρενήρη ρυθμό μέχρι που πλέον στα κοινωνικά δίκτυα και στις ειδήσεις όλοι κάνουν λόγο όχι για μια μικρή αναταραχή, αλλά για εμφύλιο πόλεμο.
Με όπλα και οχήματα που κατασχέθηκαν από τις δυνάμεις του νόμου και της τάξης, ο Καρίμ και ο στρατός νεαρών ανδρών του οργανώνουν μια μικρή ένοπλη επανάσταση, παίρνοντας τον έλεγχο του συγκροτήματος Athena, εκεί όπου οι ίδιοι έχουν μεγαλώσει μέσα στη φτώχεια και την αποξένωση.
Η εξέγερση ξεκινά στην Athena
Το χάος που θα ακολουθήσει είναι αναπόφευκτο και ο Romain είναι μάστορας στην απόδοση του χάους με επικά, φλογισμένα πλάνα που κόβουν την ανάσα και επιβλητική μουσική που σε καθηλώνει. Το έχει αποδείξει άλλωστε και με τα μουσικά του βίντεο για τη M.I.A. ή για τον Jay-Z και τον Kanye West στο παρελθόν. Και είναι πολλές αυτές οι σκηνές που θα σε κάνουν να ανατριχιάσεις στην ταινία. Και θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό όταν συνειδητοποιήσεις ότι γίνεται του μονοπλάνου το πανηγύρι.
Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι ότι έχει πέσει drone όσο δεν πάει. Ειδικά η μεγάλη σεκάνς στην αρχή, όπου ο Καρίμ και οι φίλοι του ξεσηκώνουν τον κόσμο στους δρόμους και στην Athena, έχοντας καταλάβει ένα βαν της αστυνομίας στο οποίο έχουν υψώσει τη γαλλική σημαία σαν το λάβαρο της δικής τους επανάστασης, είναι κάτι το ασύλληπτο. Με μία μόνο λήψη βρίσκεσαι μέσα στο βαν, έξω, γίνεται zoom σε πρόσωπα, zoom out στον δρόμο, μπρος-πίσω, μέσα-έξω, πανοραμικό πλάνο από το συγκρότημα και τους ενοίκους του με τους ήχους να τραντάζουν το είναι σου.
Σε αυτό το σημείο να σημειώσω ότι αξίζει να τη δεις σε κινηματογραφική αίθουσα για όλους τους προφανείς λόγους.
Πού χάλασε το πράγμα στο τέλος, θα αναρωτηθείς τώρα, και φτάσαμε να διαφωνούμε στο προαύλιο όταν τελείωσε η ταινία ενώ μέχρι τότε ήμασταν αποσβολωμένοι από τις καθηλωτικές εικόνες. Θα σου πω. Είναι λογικό τη στιγμή που παρακολουθείς όσα διαδραματίζονται εκεί να σκεφτείς τη δική σου αντίστοιχη πραγματικότητα με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, τον Παύλο Φύσσα, ακόμα και τον Ζακ αλλά και όλα τα περιστατικά παγκοσμίως με δολοφονίες πολιτών από αστυνομικούς ή ακροδεξιά, φασιστικά αποβράσματα, με διαχωρισμούς φυλών και φύλων, τάξεων, πεποιθήσεων.
Dali Benssalah και Sami Slimane
Παρά το γεγονός ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας το φόκους γίνεται στους αστυνομικούς, υπονοείται ότι η δολοφονία προέρχεται από ακροδεξιούς με στολές αστυνομικών. Κάποιοι σκεφτήκαμε ότι προσπαθεί να περάσει το μήνυμα ότι στην Αστυνομία έχουν εισχωρήσει νεοναζιστικές οργανώσεις, κάποιοι ότι προσπαθεί να τονίσει τις δικαιολογίες που πολλές φορές προβάλλει η αστυνομία για να ρίξει αλλού τις ευθύνες και άλλοι περίμεναν απλά να υπάρξει η λύτρωση ότι όντως οι αστυνομικοί θα πάρουν αυτό που τους αξίζει στο τέλος από τους αντάρτες της πόλης. Σε κάθε περίπτωση, στο μυαλό όλων το αστυνομικό κράτος ήταν η πηγή του κακού.
Τι είδα εγώ και πολλοί άλλοι στο τέλος: ότι το κακό έχει πολλά πρόσωπα και κρύβεται και μέσα στην αστυνομία και στους νοικοκυραίους και στις ακροδεξιές οργανώσεις (υπάρχει ένα τατουάζ στον σβέρκο κάποιου στην τελευταία σκηνή το οποίο παραπέμπει εκεί) και σε μία παρέα στο πάρκο.
Τι είδαν όσοι διαφώνησαν με το τέλος: ότι ο Gavras ξεπλένει την αστυνομία και τα ΜΑΤ, ξεχνώντας και τον Γρηγορόπουλο και τον Φλόιντ και όλες τις δυνάμεις καταστολής που ειδικά τα τελευταία χρόνια με την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και την οικονομική κρίση που κάνει το ταξικό χάσμα ακόμα μεγαλύτερο, γίνονται όλο και πιο ανελέητες, ακραία βίαιες και καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Προφανώς ο καθένας κρίνει μόνος του τι θέλει να κρατήσει και τι να αφήσει, το γεγονός όμως ότι κανείς δεν θα τελειώσει την ταινία χωρίς να νιώσει την ανάγκη να τη σκεφτεί και να τη συζητήσει, είναι κάτι.