Λίγους μήνες πριν το Beyond Borders, Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου ετοιμάσει την 9η έκδοσή του (25/8-1/9/2024), που αλλού, στο Καστελλόριζο, οι βραβευμένες ταινίες προηγούμενης χρονιάς φιλοξενούνται σε ένα ξεχωριστό τριήμερο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στην Αθήνα! Με προβολές ταινιών, Q&As και masterclasses, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν ταινίες απ’ όλο τον κόσμο που ξεχώρισαν τον περασμένο Αύγουστο για τον τρόπο που καταπιάνονται με τις λιγότερο γνωστές πτυχές της Ιστορίας, για την κοινωνική τους ευαισθησία, την πρωτοτυπία της ιδέας και την καλλιτεχνική τους αξία.
Η έναρξη του φεστιβάλ ξεκινά την Παρασκευή 29 Μαρτίου στις 18.00. Στις 21.00, την ίδια μέρα, θα παρευρεθεί και η σκηνοθέτρια της ταινίας “Ξύπνησα 18”, Βέρα Ιόνα Παπαδοπούλου (Ειδικό Βραβείο Οδυσσέας), ταινίας όπου έξι ασυνόδευτοι νέοι και νέες μιλούν για τη ζωή στην Ελλάδα καθώς αυτή αλλάζει και δυσκολεύει απότομα στα 18, ενώ το Σάββατο στις 20.00 θα βρεθεί με το κοινό η Σοφία Φαραντάτου, σκηνοθέτρια του “Bitter September” για τη διαχείριση της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου, μαζί με μέλη της οικογένειας του.
Μέχρι τότε, ας ρίξουμε μια ματιά σε πέντε ταινίες που ξεχωρίσαμε (έχουμε και εμείς τις αδυναμίες μας):
Ιστορία: Η Šuran πηγαίνει τον πατέρα της σε ένα ταξίδι πίσω στη μνήμη, όπου αναβιώνει σκηνές από τη χώρα γέννησής τους, την πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι αναμνήσεις αντανακλώνται σε κινηματογραφικά ντεκόρ, στα οποία συζητούν για την εθνικότητα, την ταυτότητα, την αγάπη, τα όνειρα και για όσα πράγματα μετανιώνουν. Ερωτικά γράμματα, αρχειακό και ανέκδοτο υλικό από μέλη της δίνουν στο κοινό μια εικόνα για τις δοκιμασίες και τα βάσανα που βίωσε η οικογένεια όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα της.
To the point: Αυτό το συμβολικό οδικό ταξίδι λειτουργεί θεραπευτικά στις πληγές του παρελθόντος, καθώς η σκηνοθέτρια και κόρη δημιουργεί χώρο για να συσχετιστεί με την εμπειρία του πατέρα της και τις αναπόφευκτες επιλογές. Το αποτέλεσμα είναι μια εμπνευσμένη συνομιλία που πολλοί θεατές θα ήθελαν να έχουν με έναν γονέα.
Βραβεία: Καλύτερου Ιστορικού Ντοκιμαντέρ, με χορηγό την ΕΡΤ, για τη δημιουργική του καινοτομία στα είδη της ιστορίας και της αυτοβιογραφίας. Βραβείο FIPRESCI για το πώς καταφέρνει να συνδυάσει μια προσωπική ιστορία με την τραγωδία του εμφυλίου πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Info: Σκηνοθεσία: Biserka Šuran, Ολλανδία, 2022, 47’, Ελληνική Πρεμιέρα
Ιστορία: Γυναίκες καπνεργάτριες, προσφύγισσες δεύτερης γενιάς και οι ίδιες, ανατρέχουν στις εργατικές τους μνήμες από τις καπναποθήκες του Αγρινίου. Παράλληλα, η καπνεργάτρια Παρθένα Δεσποινίδου επισκέπτεται την εμβληματική καπναποθήκη Παπαστράτου προσπαθώντας να ανασυστήσει τον χώρο που κάποτε ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα καπνοπαραγωγής του 20ού αιώνα.
To the point: Μία από τις εμβληματικότερες επιχειρηματικές ιστορίες αποκαλύπτει τα μυστικά της κοιτώντας από τη σωστή θέση και ματιά.
Βραβείο: Αυτό του Καλύτερου Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, με χορηγό το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, για την ανάδειξη του ζητήματος της γυναικείας εργασίας και θεματικών όπως η εκμετάλλευση, η αλληλεγγύη και η αντίσταση στο παρελθόν και το παρόν.
Info: Σκηνοθεσία: Στάθης Γαλαζούλας & Ελίζα Καβαλαράκη, Ελλάδα, 2023, 39’
Ιστορία: Μετά τη δολοφονία του Ελληνοαμερικανού ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστή, Ζακ Κωστόπουλου, η παιδική του φίλη, Σοφία Φαραντάτου, επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκλωβίζεται σε αδιέξοδο. Το βίντεο της δολοφονίας, που τραβήχτηκε από περαστικό, παίζει σε επανάληψη σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια της χώρας. Μεταξύ της αφήγησης των μέσων ενημέρωσης και του δικού της αρχείου, η Σοφία δεν έχει άλλη επιλογή από το να απομονωθεί και να στοχαστεί την έννοια της μνήμης. Μόνο ο χρόνος μπορεί να της δώσει τον χώρο να θρηνήσει και να διαχειριστεί την απουσία του φίλου της.
To the point: Ένα έντονο, βαθιά προσωπικό, καθαρό βλέμμα πάνω σε μια ιστορία που ακόμη και τώρα αναζητά τη δικαίωση της.
Βραβείο: Χάλκινος Φοίνικας μicro για τη συμβολή, μέσα από το προσωπικό βλέμμα, στην καλλιέργεια μεγαλύτερης ανεκτικότητας στις σύγχρονες, ποικιλόμορφες κοινωνίες.
Info: Σκηνοθεσία: Σοφία Φαραντάτου, Ελβετία, 2022, 26’, Ελληνική Πρεμιέρα
Ιστορία: Κατά τη διάρκεια του βελγικού αποικισμού στο Κονγκό, τη Ρουάντα και το Μπουρούντι, πολλές χιλιάδες πολυφυλετικά παιδιά υπήρξαν θύματα στοχευμένου διαχωρισμού: απομακρύνθηκαν βίαια από τις οικογένειές τους, τοποθετήθηκαν σε ειδικά οικοτροφεία και στη συνέχεια εξορίστηκαν στο Βέλγιο, την παραμονή της ανεξαρτησίας. Αυτή η ταινία αφηγείται την ιστορία πολλών από εκείνα τα παιδιά.
To the point: Εξήντα χρόνια μετά τα γεγονότα, αυτοί οι μάρτυρες κοιτάζουν τώρα πίσω στο παρελθόν τους, ψάχνοντας να βρουν τις ρίζες τους, ακόμη και να γιατρέψουν πληγές της παιδικής τους ηλικίας. Δύσκολα, επώδυνα, απαραίτητα.
Βραβείο: #ThisisEU Ευρωπαϊκές Αξίες της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, επειδή επικεντρώνεται στις τραγικές συνέπειες της βελγικής αποικιακής πολιτικής στο προεπαναστατικό Κονγκό, όπου ο στοχευμένος διαχωρισμός χιλιάδων μικτών παιδιών διέλυσε οικογένειες και ζωές.
Info: Σκηνοθεσία: Dominique Regueme, Γαλλία – Βέλγιο, 2022, 58’, Ελληνική Πρεμιέρα
Ιστορία: Η ζωή μιας γυναίκας Warlpiri, της Audrey, και του ταξιδιού της με τον Σικελό σύντροφό της Santo, ώστε να παραμείνουν μαζί με τα παιδιά που μεγαλώνουν παρά τις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Η Audrey μεταλαμπαδεύει τις πολιτιστικές της γνώσεις, τη γλώσσα και το δίκαιο στις ζωές όσων φροντίζει, διασφαλίζοντας επίσης ότι έχουν την εκπαίδευση για τον πολύπλοκο σημερινό κόσμο. Τα πλάνα από την καθημερινότητα αυτού του αποφασισμένου ζευγαριού, που τραβήχτηκαν σε μια περίοδο μεγαλύτερη από 10 χρόνια στην Mbantua (Alice Springs) και στις πατρίδες των Warlpiri, παρέχουν μοναδικές πληροφορίες για μια οικογένεια στην Αυστραλία του σήμερα.
To the point: Όταν η ίδια η ζωή κρύβει στις σελίδες της τις πιο πολύπλοκες και βαθιά ανθρώπινες ιστορίες.
Βραβείο: Καλύτερου Κοινωνικού Ντοκιμαντέρ, με χορηγό την ΕΡΤ, για τη μεγάλη ευαισθησία και σεβασμό στην ηρωίδα και για το μοντάζ της ταινίας που μας πάει πέρα από τα σύνορα.
Info: Σκηνοθεσία: Penelope McDonald, Αυστραλία 2022, 84’, Διεθνής Πρεμιέρα