Η καινούρια ταινία του Νάνι Μορέττι που μιλάει για σινεμά. Που αγαπάει βαθιά το σινεμά. Που είναι μια ταινία μες την ταινία. Που ξεδιπλώνει τα σημεία αναφοράς της, τον Φελίνι, τον Κισλόφσκι, τον Σκορτσέζε. Που κοιτάζει πίσω της την ιστορία. Την πορεία της αριστεράς και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας. Που λατρεύει τις λεπτομέρειες. «Ζούμε σ’ ένα παρόν που η λεπτομέρεια παραβλέπεται εντελώς» εξηγούσε στο ιταλικό Vanity Fair λίγο πριν την προβολή του του Ένα καινούριο αύριο (Il sol dell’ avvenire) στις Κάννες το χειμώνα που μας πέρασε. Που κινηματογραφεί τις ανθρώπινες σχέσεις με χειρουργική ακρίβεια από αγάπη.
Η ελληνική πρεμιέρα της ταινίας θα αποτελέσει και την έναρξη του 3ου Cinema Made in Italy που ξεκινάει αύριο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας με προσκεκλημένη την πρωταγωνίστρια Barbora Bobulova (Μπάρμπορα Μπομπούλοβα). Μια από τις γνωστότερες ηθοποιούς της γενιάς της, γεννημένη στη Σλοβακία και πολιτογραφημένη Ιταλίδα ήδη από τα μέσα των 90ς. Εκεί την έφερε ο πρώτος της μεγάλος ρόλος για τον οποίο ξεχώρισε στην ταινία του Μάρκο Μπελόκιο “Ο πρίγκιπας του Χόμπουργκ” (1997) και την ταξίδεψε μέχρι τις Κάννες την ίδια χρόνια. Στις Κάννες βρέθηκε και φέτος, πρωταγωνίστρια και πάλι, αυτήν τη φορά με την ταινία του Νάνι Μορέττι στην οποία υποδύεται μια μοδίστρα, μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας την δεκαετία του ’50. Ένα πλάσμα ανατρεπτικό και αφοπλιστικά αυθόρμητο…
Στην ταινία υποδύεστε μια ένθερμη κομμουνίστρια, τη Βέρα. Μιλήστε μας γι’ αυτήν τη γυναίκα.
Μου άρεσε από την πρώτη στιγμή η προσωπικότητα της ηρωίδας μου. Κυρίως επειδή ο χαρακτήρας της είναι εντελώς αντίθετος από τον δικό μου. Υποδύομαι μια ηθοποιό ανυπάκουη! Εγώ αντιθέτως στα γυρίσματα είμαι το άλλο άκρο… Φυσικά δεν θα επέτρεπα ποτέ στον εαυτό μου να αλλάξει τα λόγια του -πολλώ δε μάλλον σε μια ταινία του Νάνι Μορέττι- ούτε και θα προσπαθούσα να πείσω τον σκηνοθέτη ότι η ταινία του δεν είναι πολιτική αλλά ερωτική!!! Η ηρωίδα μου, ως ηθοποιός, αλλάζει τις ατάκες της, συμπεριφέρεται ερωτικά απέναντι στον πρωταγωνιστή της, διαφωνεί με τον σκηνοθέτη προσπαθώντας να τον πείσει για το ύφος της ταινίας του. Γίνεται κανονικός μπελάς και αυτό έκανε τον ρόλο, εκτός των άλλων, πολύ διασκεδαστικό.
Για τι πράγμα μιλάει, κατά τη γνώμη σας η ταινία; Για τις ανθρώπινες σχέσεις; Για την πολιτική; Για την αριστερά και την πορεία της στην Ιταλία ή μήπως είναι μια ταινία για την Τέχνη του κινηματογράφου;
Πιστεύω ότι στην πραγματικότητα είναι ένα αμιγώς προσωπικό φιλμ που μιλάει για τον ίδιο τον Νάνι Μορέττι. Για τον κόσμο του, τις ταινίες του, για το πάθος και τη βαθιά του αγάπη για το σινεμά. Και τέλος, για το όραμα που ο ίδιος τρέφει για τον κινηματογράφο. Το “Ένα καινούριο αύριο” είναι μια ταινία νοσταλγική ως προς το παρελθόν και την ίδια στιγμή ελπιδοφόρα ως προς το μέλλον. Ακόμα και στην τελευταία σκηνή που βλέπουμε τον Νάνι Μορέττι να αποχαιρετά κοιτώντας την κινηματογραφική κάμερα, δεν είναι σαφές το “Αντίο” του. Είναι αποχωρισμός ή υπονοεί ότι θα τα ξαναπούμε στην επόμενη ταινία; Ελπίζω ότι ισχύει η δεύτερη εκδοχή.
«Οι καλλιτέχνες του τσίρκου σας είναι οι παρτιζάνοι της τέχνης… Το τσίρκο σας μοιάζει σαν το σινεμά σήμερα» αναφωνεί η Βέρα, η ηρωίδα σας, στον υπεύθυνο του τσίρκου που έχει έρθει από την Ουγγαρία. Βρισκόμαστε στο 1956 και τα λόγια της μοιάζουν να μιλούν για τη θέση του σινεμά μέσα στην κοινωνία. Τι σκέφτεστε για τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται ο κινηματογράφος σήμερα, κυρίως μετά την πανδημία που κυριάρχησε το live streaming;
Η πανδημία ήταν ένα γερό χτύπημα για τον κινηματογράφο που μοιάζει να αναρρώνει τώρα. Μας έγινε συνήθεια να παρακολουθούμε σειρές στις πλατφόρμες, καθισμένοι βολικά στον καναπέ του σπιτιού μας. Επομένως η συνήθειά μας έδωσε ώθηση στις πλατφόρμες και τα προϊόντα τους, στις σειρές που δεν ήταν απαραίτητα κακής ποιότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι σ’ αυτό το πεδίο δούλεψαν πάρα πολλοί επαγγελματίες, ηθοποιοί και όχι μόνο, εργαζόμενοι στο χώρο γενικά. Όμως το σινεμά κατάφερε να αμυνθεί. Κι εδώ που τα λέμε η εμπειρία του να βλέπεις μία ταινία στο σκοτάδι μιας κανονικής αίθουσας με μεγάλη οθόνη είναι άλλο πράγμα…. Τη μαγεία αυτής της εμπειρίας δύσκολα την αντικαθιστά ο καναπές του σπιτιού».
«Για μένα η υποκριτική είναι όπως η free jazz» λέει σε κάποια στιγμή της ταινίας η Βέρα, για να επιστρέψω και πάλι στην ηρωίδα σας και προσθέτει μ’ αυτόν τον τρόπο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού. Πώς δουλέψατε τον ρόλο σας;
Όπως είπα και στην αρχή, ο ρόλος της Βέρας ήταν για μένα πολύ γοητευτικός… για τα στοιχεία του χαρακτήρα της, για την επιμονή και το πάθος της, για την αποφασιστικότητα της προσωπικότητας της. Κι έπειτα εγώ αγάπησα μέχρι και τα ρούχα της, τα βρήκα πολύ πιο άνετα από τα σύγχρονα κοστούμια. Ακόμα κι αυτό το στοιχείο, το ενδυματολογικό, με βοήθησε πολύ στο να δουλέψω τον ρόλο. Βρέθηκα να νιώθω συγγενής με τη Βέρα. Μεγάλωσα κι εγώ σε σοσιαλιστικό κράτος, η γιαγιά μου ήταν μοδίστρα όπως και η Βέρα και όλα αυτά τα στοιχεία λειτούργησαν στη δημιουργία της ηρωίδας μου.
Το Il sol dell’ avvenire βρίθει από αναφορές σε σκηνοθέτες- ιερά τέρατα του σινεμά. Ο Κριστόφ Κισλόφσκι, ο Φεντερίκο Φελίνι, ο Μάρτιν Σκορτσέζε είναι μ’ έναν τρόπο παρόντες. Μιλήστε μας για τη συνεργασία με τον δικό σας σκηνοθέτη, τον Νάνι Μορέττι.
Ήταν υπέροχη. Αφενός βρέθηκα να συνεργάζομαι με τους “βετεράνους” των ταινιών του, όπως η Margherita Buy και ο Silvio Orlando (σ.σ. ο καρδινάλιος Voiello που όλοι αγαπήσαμε στο The Young Pope και The New Pope), αμφότεροι εξαιρετικοί ηθοποιοί. Κάποια στιγμή μου διηγούνταν ότι σε γυρίσματα παλιότερων ταινιών του Μορέττι μια σκηνή μπορούσε να γυριστεί και 80 φορές! Αλλά στο “‘Ενα καινούριο αύριο” όλα κύλησαν νεράκι… Ο ίδιος φαινόταν ικανοποιημένος από τις λήψεις. Για να πω την αλήθεια, μας φρόντιζε εμάς τους ηθοποιούς του, μας πρόσεχε και μάλιστα πολλές φορές γινόταν υπερβολικό όλο αυτό. Αλλά εγώ ένιωθα προστατευμένη σ’ αυτό το περιβάλλον που δημιουργούσε στα γυρίσματα. Για παράδειγμα, μου έλεγε για τον ρόλο της Βέρας ότι το “κλειδί” είναι να δημιουργήσω μια ηρωίδα εκνευριστικά εξοργιστική και ταυτοχρόνως συμπαθητική.
Ο Νάνι Μορέττι πάει για μια ακόμα φορά κόντρα στο ρεύμα μ’ αυτήν την ταινία. Μιλάει για αξίες μιας άλλης εποχής. Με ποιον τρόπο κατά τη γνώμη σας αλλάζουν οι ανθρώπινες σχέσεις στο σήμερα;
Έχουν αλλάξει άρδην στην εποχή του δικτύου και των σόσιαλ. Έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια χρονική περίοδο που δεν υπήρχαν κινητά, νιώθω μερικές φορές ότι θα ήθελα να γυρίσω πίσω, σ’ εκείνο το σημείο όπου ο χρόνος ήταν πιο πλατύς, πιο μεγάλος, πιο εκτενής. Στην εποχή που υπήρχε μια αναντίρρητη βραδύτητα στα πράγματα. Για παράδειγμα, για εμάς τους ηθοποιούς το να πας σε μια ακρόαση για να διεκδικήσεις έναν ρόλο ήταν ένα γεγονός. Στις μέρες μας σου ζητούν να στείλεις ένα βιντεάκι δικό σου, ως είδος παρουσίασης. Πολλές φορές δυσκολεύομαι να τα συνηθίσω όλα αυτά.
Έχετε γεννηθεί στη Σλοβακία (πρώην Τσεχοσχλοβακία), έχετε αποφοιτήσει από τη Σχολή Τεχνών της Μπρατισλάβα, έχετε ζήσει στην Αμερική και από τα μέσα των 90ς στην Ιταλία. Τι σκέφτεστε γι’ αυτόν τον κόσμο που γίνεται όλο και πιο φιλελεύθερος;
Η αλλαγή και η συνεχής εξέλιξη είναι γεγονός. Από την άλλη, υπάρχουν πράγματα που σκέφτεσαι ότι δεν θα αλλάξουν ποτέ. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ορθώσαμε αλλά τείχη και δεν διδαχτήκαμε τίποτα από το παρελθόν που μας είπε καθαρά ότι τα τείχη δεν αποτελούν λύση στα παγκόσμια προβλήματα. Εγώ πάντως, αν δεν είχε γκρεμιστεί το τείχος του Βερολίνου, δε θα ήμουν τώρα στην Ιταλία.
Είναι δύσκολο για έναν ηθοποιό που η μητρική του γλώσσα δεν είναι τα αγγλικά να κάνει διεθνή καριέρα;
Σίγουρα είναι. Η γλώσσα είναι ένα από τα βασικά εργαλεία του ηθοποιού… πως να το κάνουμε. Πιστεύω επίσης ότι θα πρέπει κανείς να έχει και την τύχη με το μέρος του -έστω και λίγο- για να καταφέρει να βρει έναν ρόλο που θα του επιτρέπει να έχει διαφορετική προφορά. Ο αγώνας πάντως μεταξύ των Βρετανών ή των Αμερικανών ηθοποιών και των υπολοίπων για μια θέση στο διεθνές στερέωμα είναι άνισος, δεν τίθεται θέμα σύγκρισης.
Έχετε δουλέψει αρκετά και στο θέατρο. Το αγαπάτε περισσότερο από τον κινηματογράφο;
Ξεκίνησα να δουλεύω στον κινηματογράφο στα 12 μου! Άρχισα τις σπουδές μου στα 18 και ναι, έχω δουλέψει πολύ και στα δύο. Μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους και πραγματικά νιώθω ολοκληρωμένοι δουλεύοντας και στο θέατρο αλλά και στον κινηματογράφο.