«Το σημαντικό για μένα είναι ότι είμαι ο πατέρας ενός Έλληνα με το όνομα Γκραουζίνις», μας λέει ο Λιθουανός σκηνοθέτης Τσεζάρι Γκραουζίνις απ΄την Επίδαυρο, όπου απόψε και αύριο παρουσιάζονται σε δική του σκηνοθεσία οι «Επτά επί Θήβας».
«Αλλά τώρα είμαι κι εγώ σαν ‘Ελληνας. Κι όποτε γυρνάω για διακοπές στη Λιθουανία αισθάνομαι ξένος. Αν συγκρίνω Λιθουανούς και ‘Ελληνες ζηλεύω τους ‘Ελληνες. Στα δύσκολα οι Λιθουανοί χάνουν την πίστη τους γρήγορα. Στην Ελλάδα μήπως ο ήλιος, η θάλασσα και η φύση δίνουν πίστη για το αύριο κι, αν όχι πίστη , ελπίδα; Θέλω να καταλάβω τι συμβαίνει στην ψυχή του ‘Ελληνα. Παραμένει για μένα μυστικό ».
Ζει στην Ελλάδα μόνιμα, παντρεμένος με Ελληνίδα κι είναι η δεύτερη φορά του στην Επίδαυρο, μετά τον «Οιδίποδα Τύραννο» με τους Αιμίλιο Χειλάκη και Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. «Πάντα η Επίδαυρος μου φαίνεται σαν όνειρο». Θυμάται την πρώτη του εντύπωση όταν για πρώτη φορά κάθισε κοντά στη Θυμέλη, ατενίζοντας το αρχαίο θέατρο: «Είπα «δεν είναι αυτό θέατρο για τους ανθρώπους. Είναι για τους Θεούς». Η πρώτη σκέψη που έκανα ήταν «ποτέ δεν θα σκηνοθετήσω εδώ». Η ζωή μου τα έφερε αλλιώς.
Υπάρχουνε εδώ κάποιοι θεοί, κάποιες θεές που κρύβονται. Υπάρχουν κι αρχαίοι νόμοι που απαγορεύουν να έρθω εδώ με τον εγωισμό μου, με τον καλλιτεχνικό ναρκισσισμό μου; Έχω την ανάγκη να σεβαστώ το χώρο και τους κρυφούς νόμους του. Δεν θέλω να τους πάω κόντρα. Ψάχνω και πιστεύω το ένστικτό μου».
Πιστεύει στην ποίηση και στο λόγο κυριότερα όταν κάνει αρχαίο δράμα. «Θέλω να κάνω πράγματα πιο λιτά, δεν θέλω να κάνω ζωολογικό κήπο στην Επίδαυρο. Δεν θέλω να στερήσω τους θεατές από τη φαντασία τους. Θέλω να προβοκάρω τη φαντασία τους. Αλλωστε, κάθε καλή παράσταση γίνεται στο μυαλό του θεατή».
Οι παραστάσεις που κάνει θέλει να αφορούν πάντα το σημερινό κοινό, χωρίς τον ψυχαναγκασμό να πρέπει να μιλάνε οπωσδήποτε για την πολιτική. «Οι «Επτά επί Θήβας» έχουν ισχυρή πολιτική πλευρά. Αλλά το να κάνεις μια σωστή πολιτική παράσταση δεν σημαίνει πως κάνεις και τέχνη’ προπαγάνδα κάνεις . Το θέατρο και ειδικά το αρχαίο δράμα πρέπει να αφορά τη μεταφυσική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι σημαντικό που στην τραγωδία αυτή υπάρχουν άνθρωποι κυκλωμένοι από εχθρούς, όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Είναι σημαντικό που αποτυπώνεται η τρέλα του πατριωτισμού και το κόστος που πρέπει να πληρώνουμε για να είμαστε ελεύθεροι από το φόβο μας».
Το μείζον ερώτημα στο θέατρο, στην τραγωδία αλλά και στη ζωή για τον Γκραουζίνις είναι πάντως το «πού μας τελειώνει να είμαστε άνθρωποι; Γιατί ένα βήμα χρειάζεται για να βρεθούμε έξω από την ανθρωπιά».
Είναι ειλικρινής παραδεχόμενος ότι το θέατρο δεν έχει δύναμη να αλλάξει κάτι. «Σε αυτό τον κόσμο υπάρχουνε πιο δυνατά εργαλεία για να αλλάξεις τον κόσμο. Το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα, αλλά αν εξαφανιστεί ο κόσμος θα αλλάξει πολύ προς το χειρότερο. Χωρίς το θέατρο θα είμαστε ζώα με digital τεχνολογίες στον ζωολογικό κήπο του Καπιταλισμού».
