EPAA/IAN LANGSDON
Τη Δευτέρα 22 Ιανουαρίου, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μια έκπληξη περιμένει τους σινεφίλ θαμώνες των απανταχού σκοτεινών αιθουσών της Αθήνας, με οικοδεσπότη της έκπληξης, το Flix.gr (Ζανέτ: τα Παιδικά Χρόνια της Ζαν Ντ’ Αρκ του Bruno Dumont, Flix it στη Στέγη 2017-18). Στις 21:00 ακριβώς, λοιπόν, της ερχόμενης Δευτέρας ξεκινά η προβολή της καινούριας ταινίας του Bruno Dumont, Ζανέτ: τα Παιδικά Χρόνια της Ζαν Ντ’ Αρκ. Κατά –σουρεαλιστική και απόλυτα ειλικρινή- δήλωση του ίδιου του δημιουργού, πρόκειται για ένα electro-pop-rock musical για τα παιδικά χρόνια της Ιωάννας της Λωραίνης.
Η 8χρονη Ζανέτ ζει στο χωριό Domremy και η καθημερινότητα της εξαντλείται στη βοσκή των προβάτων. Μια ωραία πρωία, όμως, η αρμονία της ζωής της απλής βοσκού διασαλεύεται λόγω μιας εσωτερικής φωνής και -μάλλον- θεϊκής παρόρμησης που της υπαγορεύει πως ο λαός και ο εαυτός της θα πρέπει να απαλλαγούν από το δυσβάσταχτο βάρος και τις συμφορές των Άγγλων κατακτητών. Δε θα υπακούσει σε καμία φωνή που την καλεί να λογικευτεί και θα αναλάβει μόνη της το βάρος της σωτηρίας ενός ολόκληρου λαού. Και βήμα βήμα η μικρή Ζανέτ θα μετατραπεί στην Ιωάννα της Λωραίνης.
Πριν με κατηγορήσετε για ρατσιστικές διαθέσεις σε βάρος όσων δεν δηλώνουν, δεν είναι ή δεν νιώθουν σινεφίλ, ομολογώ ότι αφορμή και κυρίως επιθυμία για το άρθρο αυτό αποτέλεσε η διάδοση του έργου του Bruno Dumont πέρα και πάνω από μυημένους σινεφίλ.
Στις βασικές και αυτονόητες συστάσεις με τον δημιουργό περιλαμβάνονται δύο βραβεία της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών το 1999 για την ταινία L’Humanite και το 2006 για την ταινία Flandres. Βέβαια, η πίστη στο γεγονός ότι ο Dumont στο κάπως απίθανο ενδεχόμενο μιας γνωριμίας μαζί μας θα άπλωνε το χέρι και ως άλλος James Bond θα αναφωνούσε «Dumont, Bruno Dumont, δύο βραβεία της Επιτροπής στις Κάννες» είναι εντελώς περιττή και αναίτια. Φαντάζομαι πως για κάθε καλλιτέχνη τα βραβεία είναι καλοδεχούμενα και γίνονται αποδεκτά ως αναγνώριση της αξίας της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας. Όμως, αυτό που διαφοροποιεί το Bruno Dumont δεν είναι τα δύο βραβεία στις Κάννες, αλλά το ίδιο του το έργο που μπορεί να φλυαρήσει ακατάσχετα από μόνο του για τον εαυτό του. Έναν εαυτό ,όμως, που στον καθένα αποκαλύπτει διαφορετικά χαρακτηριστικά και φλυαρεί για διαφορετικά θέματα.
Η σκηνοθετική του καριέρα ξεκίνησε το 1997, μετά από χρόνια δραστηριοποίησης ως καθηγητής φιλοσοφίας, με την ταινία La vie de Jesus. Στα επόμενα χρόνια, έως το 2013, θα επιδοθεί στην παραγωγή αργόσυρτων δραμάτων για ένα κόσμο άψυχο και άκαρδο με άρχοντες την προσπάθεια για επικράτηση της συμβατικής ηθικής και την εξύψωση του σεξ σε αποθέωση μιας ανιαρής καθημερινότητας. Το 2014 θα σημάνει μια επί τόπου στροφή και την εισαγωγή της κωμωδίας στη φιλμογραφία του με δύο κωμωδίες μυστήριου, το P’tit Quinquin και την Οικογένεια Βαν Πέτεγκεμ. Η γκρίζα ατμόσφαιρα σε διαρκή σήψη θα αντικατασταθεί από έναν ατέλειωτο σουρεαλισμό για να αποκαλύψει πως ακόμα κι αν ο «Μανωλιός αλλάζει και βάζει τα ρούχα του αλλιώς», η κωμωδία και η τραγωδία δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Για ένα κινηματογραφικό τσιμπολόγημα πριν ή και μετά την προβολή της καινούριας ταινίας του επιλέξαμε τρεις ταινίες σταθμούς στην καριέρα του Dumont.
Δύο χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Pharaon, μέλος της τοπικής αστυνομίας μιας πόλης στη Βόρεια Γαλλία έχασε αρραβωνιαστικιά και γιο. Η επιστροφή στη μητρική στέγη και οι δυσκολίες της συμβίωσης με τη μητέρα δεν είναι το μοναδικό κουσούρι που του άφησε η προσωπική του τραγωδία. Βασικό και -μάλλον αυτονόητο- «κουσούρι» είναι ένα μονίμως θλιμμένο βλέμμα που μοιάζει παγιδευμένο σε μια αδιέξοδη προσπάθεια να αναπληρώσει το κενό του. Πέρα από τη δουλειά, η καθημερινότητα του περιλαμβάνει κηπουρικές εργασίες και άσκοπες γύρες στην πόλη με τον Joseph και την Domino, ένα ερωτευμένο ζευγάρι φίλων και γειτόνων που μοιάζουν να είναι πια το μόνο στήριγμα που με τη σταθερή του παρουσία και την άκοπη φιλία του προσπαθεί να απαλύνει τον πόνο του.
Η δουλειά του στο τοπικό αστυνομικό τμήμα θα αποβάλλει το πληκτικό της πρόσωπο όταν ένα νεαρό κορίτσι θα βρεθεί βιασμένο και σκοτωμένο και ο πρωταγωνιστής μας θα αναλάβει την έρευνα. Η έρευνα εξελίσσεται με πράξεις και όχι με λόγια και συναισθηματικές εξάρσεις για να αναρωτηθεί τελικά για τα σύνορα της περίφημης ανθρωπιάς.
Αν περιμένετε δράση αλά Φίντσερ και απαντήσεις στα πάσης φύσεως φιλοσοφικά ερωτήματα δε θα τα βρείτε εδώ. Θα βρείτε ,όμως, μια καλλιτεχνική δήλωση που ισορροπεί ανάμεσα στην πίστη και την απιστία στην ανθρώπινη καλοσύνη, που θέτει ερωτήματα μόνο για να καλέσει σε προσωπικές απαντήσεις.
Για την ίσως καλύτερη ταινία της φιλμογραφίας του, o Bruno Dumont, επέλεξε το 2006 την ιστορία μιας ομάδας νεαρών Γάλλων που θέλοντας και μη εγκαταλείπουν μια πληκτική επαρχιακή καθημερινότητα για χάρη ενός πολέμου στην Αλγερία.
Η ζωή στη γαλλική επαρχία μοιάζει με ταυτόσημο μιας πλήξης που καταβροχθίζει ακόμα και την ίδια την αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Οι εναπομείναντες, μετά την αναχώρηση των περισσότερων αντρών για τον πόλεμο, περιφέρουν τα κορμιά και τα βλέμματα τους άψυχα σε μια αναπόληση μιας ευτυχίας που δεν είδαμε ποτέ.
Το πραγματικό όμως τέρας δεν είναι η πλήξη της επαρχίας, αλλά ο πόλεμος. Αυτή η αποκτήνωση –σε μερικές από τις πλέον ρεαλιστικές και σοκαριστικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου- έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την ανούσια καθημερινότητα και κλείνει, ρωτώντας τον ίδιο της τον εαυτό «υπάρχει ζωή μετά την αποκτήνωση;».
Μίλησα πριν για την επί τόπου στην στροφή στην καριέρα του Dumont και την εισαγωγή της κωμωδίας στην παλέτα των εκφραστικών του μέσων. Έτσι, εδώ, η πιθανότητα ενός σάλτο μορτάλε του Dumont, δεν αποδεικνύεται καθόλου μορτάλε αλλά απόλυτα ανανεωτική για μια πέρα για πέρα στενάχωρη στην αποτύπωση της τεχνοτροπία μέχρι και το 2013.
Η Οικογένεια Βαν Πετεγκέμ είναι η δεύτερη στη σειρά κωμωδία μυστήριου για τον Dumont και αφορά την εξαφάνιση παιδιών σε ένα παραθαλάσσιο θέρετρο της βόρειας Γαλλίας.
Στο θέρετρο καλούνται να συμβιώσουν μεγαλοαστοί με βίλες και πλούτη και ντόπιοι που ζουν σε καλύβες δίπλα στη θάλασσα. Οι μυστηριώδεις εξαφανίσεις δεν είναι παρά το όχημα που μας εισάγει στον σουρεαλιστικό κόσμο ενός ντετέκτιβ που πετάει και μιας οικογένειας που τρέφεται με ανθρώπινη σάρκα μόνο και μόνο για να αναρωτηθεί φωναχτά για τις δυσκολίες και την πιθανότητα εν τέλει της αρμονικής συμβίωσης των διαφορετικών τάξεων.
Στις απαραίτητες αποσκευές για την προβολή της Δευτέρας ανήκει σίγουρα μια μίνι ανασκαφή στη φιλμογραφία του Bruno Dumont. Όμως, η καλλιτεχνική δημιουργία δεν είναι παρά ο καθρέφτης του καλλιτέχνη-ανθρώπου. Καθώς ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης βρίσκεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας, με τις ευλογίες του Youtube, μπορείτε άφοβα να «βυθιστείτε» στον κόσμο των συνεντεύξεων του. Βυθιστείτε και θα ανακαλύψετε έναν γνήσιο, αποφασισμένο, ρομαντικό οραματιστή της 7ης τέχνης που- κουνώντας παραστατικά κάθε του δάχτυλο κι αλλάζοντας βλέμματα με ρυθμούς πολυβόλου- απορρίπτει τον τίτλο του διανοούμενου, επειδή –κατά δήλωση του- ο διανοούμενος παίρνει μια σταγόνα νερού απ’ το ποτάμι για να τη μελετήσει, ενώ εκείνος θέλει να δημιουργήσει τη ροή του ποταμού και μόνο τότε να αφεθεί στην ορμητικότητα του.