Ήταν μέσα Μαΐου, πρωί ακόμη, όταν ανακοινώθηκε η μοναδική στα χρονικά συναυλία Brian Eno-Roger Eno / Live at the Acropolis. Δεν πέρασε ούτε δίωρο καλά καλά, κι έλαβα mail από τον φίλο μου τον Jeff στη Νέα Υόρκη, που μου ζητούσε όσες λεπτομέρειες δεν είχαν προλάβει ακόμη να βγουν στα αγγλικά sites, για να ενημερωθεί πώς θα μπορούσε να έρθει στη συναυλία μαζί με ένα ζευγάρι φίλων του. Χρόνια ήθελε να επισκεφθεί την Ακρόπολη, αλλά να που αυτή η συναυλία του έδωσε ακόμη πιο ισχυρό κίνητρο για να το κάνει! Τον Jeff σύντομα ακολούθησε ο James από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, έξω από το Λονδίνο, που δεν μπορούσε να έρθει, αλλά με βομβάρδισε με καταιγιστικά μηνύματα «πόσο τυχερή είσαι – once in a lifetime» και όλα τα συναφή. Αν και είχα ήδη καταλάβει την σημαντικότητα του γεγονότος, οι φίλοι μου -κάτοικοι των δύο σημαντικότερων σημείων του παγκόσμιου “χάρτη” σύγχρονης μουσικής-, με έκαναν να αντιληφθώ πλήρως την τεράστια διάστασή του.
Ήταν όμως τελικά το ίδιο το ντουέτο των σπουδαίων αδερφών Eno, στην zoom συνάντησή τους με δημοσιογράφους πριν λίγο καιρό, που με έκαναν να νιώσω -πέρα από το να αντιληφθώ – ότι όντως πρόκειται για ένα από τα συναρπαστικότερα καλλιτεχνικά γεγονότα που συμβαίνουν μέσα στην πρώτη εικοσαετία αυτού του αιώνα! Για πρώτη φορά μαζί, σε μία και μοναδική κοινή εμφάνιση: Τετάρτη 4 Αυγούστου στο Ηρώδειο. Παίζοντας ζωντανά -επίσης για πρώτη φορά-, συνθέσεις από το «Mixing Colours», πρώτο και μοναδικό άλμπουμ που κυκλοφόρησαν ποτέ επίσημα μαζί. Αλλά και άλλες μουσικές που δεν έχουν κατατεθεί ποτέ ως τώρα στο κοινό. Μια σπάνια βραδιά, φορτωμένη ασύλληπτες πρωτιές, με πέντε άτομα συνολικά επί σκηνής, κάτω από ιδιαίτερο φωτισμό, σε μία ατμόσφαιρα καταπληκτική. «Έχω παίξει σε ασυνήθιστα μέρη –κι αν έχεις λίγη ευαισθησία, επιτρέπεις στο περιβάλλον να επηρεάσει την δική σου ατμόσφαιρα», τονίζει ο Roger Eno. «Προσδοκώ να παίξω εκεί ένα ελληνικό αρχαίο κομμάτι που βρέθηκε σε επιτύμβια στήλη, 2500 χρόνια παλιό, μια ελεγεία για ένα νεαρό αγόρι, τον Σείκιλο, που πέθανε. Το Ηρώδειο είναι φτιαγμένο για αυτό το κομμάτι, το οποίο αρμονικά και μελωδικά είναι πολύ απλό. Δεν μπορείς να λαθέψεις παίζοντας το σε ένα τέτοιο μέρος».
Πριν καν τους δούμε ζωντανά, πριν μετρήσουμε το ένατο μόλις live του Brian Eno στον πλανήτη τα τελευταία τριάντα χρόνια (!) -και το πρώτο του ever στην Ελλάδα-, τους χαρήκαμε σε μία κουβέντα που κύλησε σαν γάργαρο νεράκι, σπάζοντας κατά πολύ το φράγμα μιας προκαθορισμένης αυστηρής διάρκειας. Ήταν λες και έβλεπες δυο καλλιτέχνες, δύο πρωτοπόρες προσωπικότητες, που ήξερες μέσα από τη μουσική τους κι ας μην τους είχες γνωρίσει ποτέ -όμως είχαν βάλει το λιθαράκι τους σε αυτό που έχεις γίνει εσύ στη ζωή σου τελικά. Και το ξέρεις. Κι αν στην αρχή βρεθήκαμε εκεί, εννοείται, για να συναντήσουμε τον διάσημο Brian, στο τέλος αποχαιρετήσαμε νιώθοντας ευτυχείς που γνωρίσαμε και τον υπέροχο Roger –εκπληκτικό μουσικό επίσης και συνεργάτη του πρώτου σε πολλά, ανάμεσά τους, να μην ξεχνιόμαστε, και το περίφημο «Apollo: Atmospheres and Soundtracks», του 1983.
Χαμογελαστοί, απλοί, με μακροσκελείς απαντήσεις και βαθύ προβληματισμό για την πορεία αυτού του κόσμου. Με ειλικρινή σεβασμό για τους αληθινούς ήρωες της ζωής -τους γιατρούς και όσους συμβάλλουν στο να ζούμε το δυνατόν καλύτερα στην εποχή της πανδημίας, «ξαφνικά η κοινωνία κατάλαβε ότι οι σπουδαίοι άνθρωποι δεν είναι οι μάνατζερ ή οι καλλιτέχνες», χαμογέλασε ο Brian, «αλλά όσοι δουλεύουν στα νοσοκομεία ή καθαρίζουν τους δρόμους ή κάνουν αυτά που υπάρχει ανάγκη να γίνουν». Με θυμό απέναντι στον αμέτρητο πλούτο των λίγων και τα παιχνίδια τους με το διάστημα – όπως του Jeff Bezos- αντί της συμβολής τους στην καταπολέμηση της φτώχειας ή της καταστροφής του πλανήτη. Και με ταπεινότητα απέναντι σε αυτή την μοναδική συναυλία που θα ζήσουμε σε ένα μέρος σαν το Ηρώδειο, κάτω από την Ακρόπολη: «Είναι πολύ δύσκολο να της αντισταθείς», υπογράμμισε ο Brian Eno. «Κάνω ελάχιστα live και είμαι πολύ χαρούμενος που ένα από αυτά θα είναι στην Ελλάδα, στην Ακρόπολη. Δεν έχω παίξει ποτέ στη χώρα σας επίσης -κι αυτός είναι ένας ακόμη βασικός λόγος». Και όπως επεσήμανε ο Roger Eno: «Αυτό το live απαιτεί αρκετή εμπιστοσύνη του ενός στον άλλον, όπως φαντάζεστε, γιατί βρίσκεται ο ένας στα χέρια του άλλου, τόσο απλά. Παράλληλα, για μένα αποτελεί φοβερή σύμπτωση το γεγονός ότι έτυχε να διαβάζω πολύ τα τελευταία 2-3 χρόνια για τους αρχαίους Έλληνες, για όλους τους μύθους. Μάλιστα τελειώνω τώρα ένα βιβλίο για τον Σωκράτη, οπότε είναι υπέροχο να πάω στο μέρος που εκτυλίχθηκαν όλα αυτά».
Πώς συνέβη λοιπόν αυτό το θαύμα; Πώς η Ελλάδα γίνεται ο μόνος τόπος ενός τέτοιου συγκλονιστικού καλλιτεχνικού γεγονότος σε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία-ωδεία του κόσμου; Και μάλιστα εν μέσω πανδημίας; Η Δήμητρα Μαντζούκα, ιθύνων νους της Supernova, της εταιρείας που κάλεσε τους δύο δημιουργούς στην Ελλάδα, διηγείται μια ιστορία που όχι μόνο έγινε πραγματικότητα, αλλά προκάλεσε έκπληξη παγκοσμίως! «Τα πιο ωραία πράγματα γίνονται όταν δεν τα περιμένεις. Εκεί στις αρχές Μαΐου, είναι πλέον φανερό ότι καραντίνα τέλος και ανοίγουμε. Αναρωτιόμασταν τι θα μπορούσαμε να κάνουμε λοιπόν φέτος -κάτι που να κάνει την διαφορά. Ο φίλος μου Chris Taplin με ρώτησε: “Τι θα έλεγες για τον Brian;”. “Ποιον Brian;” “Αυτόν που έχει παίξει οχτώ φορές μέσα σε 30 χρόνια”! Κι έτσι, ένας αληθινός φίλος του Brian Eno, βγήκε από το σπίτι του, διέσχισε τον κήπο του, μπήκε στην αυλή του, χτύπησε το κουδούνι του και του είπε: “Είναι ένα κορίτσι στην Αθήνα που κάτι κάνει στην Ακρόπολη -θες να πας;”. Ήταν τα αστέρια; Ήταν η τύχη; Ήταν η στιγμή;», αναρωτιέται ακόμη η Δήμητρα. Ότι και να ήταν, έγινε πραγματικότητα.
Γιατί, όπως άλλοι πολλοί σε αυτόν τον κόσμο, έτσι και η Δήμητρα μεγάλωσε έχοντας μέσα της αυτό το λιθαράκι από τη μουσική του Brian Eno, το οποίο συνέβαλε να γίνει αυτό που είναι σήμερα. Και το ξέρει: «Στον καύσωνα του 1987 (Σ.Σ. καλή ώρα!), διάβαζα με το φίλο μου, τον Μιχάλη Ματθαιάκη, για το Πανεπιστήμιο. Η μαμά μου έπλενε τα μπαλκόνια για να δροσίσει το σπίτι και κάποια στιγμή την ακούσαμε να τραγουδάει “Baby’s on Fire” (Σ.Σ. από το ντεμπούτο άλμπουμ του Brian Eno, «Here Come the Warm Jets»-1973)… Αχ, η κυρία Έλσα Λιάκου, η καλύτερη δασκάλα του κόσμου… – ρώτα τον Αγγελάκα να σου πει. Το είχα λιώσει βέβαια τότε το άλμπουμ, το είχε μάθει όλη η πολυκατοικία απέξω.To χορεύαμε στο «Berlin» στην Χρυσοστόμου Σμύρνης και εφηβάκι τότε στη Θεσσαλονίκη ονειρευόμουν ότι το τραγούδι μιλάει για εμένα. Θα καίγομαι λοιπόν κάτω από την Ακρόπολη στις 4 Αυγούστου. Ντρέπομαι και λίγο… Αλήθεια, δεν ξέρω πως τα κατάφερα!».
Είναι αυτό που λες “ήταν γραφτό να γίνει”. Γιατί και οι πλανήτες φαίνεται είχαν έρθει σε μια ευθεία και τα δύο τρομερά μυαλά είχαν κυκλοφορήσει στην ιστορική Deutsche Grammophon, ένα χρόνο πριν και εν μέσω πανδημίας, το κοινό τους άλμπουμ «Mixing Colours». Κάτι που τους πήρε πολύ χρόνο, αλλά παράλληλα, τους έκανε να αντιληφθούν ότι ήταν τόσο δυνατή και αλληλεπιδραστική η σχέση τους που θα μπορούσε να καταλήξει σε ένα live. Το εγχείρημα τους απέδωσε 83 (!) συνολικά κομμάτια που απλώθηκαν και ταξίδεψαν πάνω σε ράγες τραίνων. Τα τελευταία, εξομολογήθηκε ο Brian, τον εμπνέουν ιδιαίτερα. Έτσι απλά, να κάθεται με τα ακουστικά του στα παράθυρά τους και να δουλεύει τις συνθέσεις καθώς οι εικόνες τόπων και τοπίων τρέχουν και φεύγουν πίσω του: «Ειδικά τα κομμάτια του Roger ήταν πολύ ταιριαστά, τέλεια με την όλη ατμόσφαιρα. Κοιτάζω το τοπίο, την εξοχή που τρέχει και προσπαθώ να ταιριάξω τη μουσική με αυτόν τον κόσμο στον οποίο βρίσκομαι. Ένας πάρα πολύ όμορφος τρόπος να δουλεύεις. Γι’ αυτό κι όταν εκδώσαμε το άλμπουμ κάναμε πολλά φιλμ από το παράθυρο των τρένων. Το κάθε κομμάτι είχε το δικό του φιλμάκι. Μου αρέσει αυτή η ιδέα, να κάνεις μουσική που είναι σαν ταξίδι -αλλά χωρίς να πηγαίνει κάπου, χωρίς προορισμό. Δεν φτάνεις ποτέ στον σταθμό…».
Το δικό τους ταξίδι πάντως στην Ελλάδα θα διαρκέσει για λίγο καιρό και πέρα από τη συναυλία τους στο Ηρώδειο. Θα απολαύσουν αυτόν τον δυνατό ήλιο που τόσο τους λείπει, το κελάηδισμα των πουλιών που ακούστηκε πιο δυνατό από ποτέ εν μέσω πανδημίας, καθώς «αεροπλάνα και άνθρωποι δεν κυκλοφορούσαν πια τόσο όσο πριν». Και θα ακούσουν μουσικές. Γιατί πάντα ενδιαφέρονται για τους νέους ήχους και θεωρούν ότι τα τελευταία χρόνια, με την ελευθερία που σου παρέχει το διαδίκτυο, γίνονται πάρα πολλά και καταπληκτικά – τόσα που δεν προλαβαίνεις να τα παρακολουθήσεις. Και όπως καταλήγει ο Brian Eno με χαρακτηριστικό χιούμορ: «Ακόμη θέλω να γράφω ποπ μουσική. Θέλω να κάνω μουσική για όλη τη διάρκεια της ζωής μου. Δεν είμαι πια 19, όπως ίσως προσέξατε, είμαι στα 30 μου… (γέλια). Θέλω να κάνω μουσική με πλατύτερη συναισθηματική εμβέλεια. Νομίζω πως οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν πώς, όπως αγαπάμε την μουσική που μας ξεσηκώνει και μας ανεβάζει και μας κάνει να χορεύουμε, έτσι μπορούμε να αγαπήσουμε και την ambient που μας χαλαρώνει και μας κάνει να συλλογιστούμε. Εξαιτίας της ιστορίας της ποπ μουσικής, πήρε χρόνο να αντιληφθούμε αυτή την ιδέα…».
=====================================
** Για την Δήμητρα Μαντζούκα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ευχαριστήσει όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτού του μοναδικού live: «Δεν θα ήταν τίποτα δυνατόν χωρίς τους αγαπημένους μου συνεργάτες, τον Chris Taplin, την Polly Taplin, την Ηρώ Παστρικού, τον Τάσο Τρύφωνα, τον Γιάννη Παλτόγλου, τον Μαρίνο Πιπιλακάκη, την Πέρσα Μπόλια, την Ειρήνη Παναγιωτοπούλου, τον Δημήτρη Ντουραμάκο, τον Σάκη Κοροβέση, τον Χάρη Συμβουλίδη… και φυσικά τον Γιώργο Μουχταρίδη… τον Κύριο Γιάννη Πετρίδη που μας χάρισε τη φωνή του… Είναι το line up μου!
Σημαντική βέβαια και η απόλυτα θετική στάση του φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου που συνέβαλε καθοριστικά στο να έχουμε τη συγκεκριμένη ημερομηνία αυτό το μοναδικό show στο Ηρώδειο… Κατερίνα Ευαγγελάτου, Κώστα Πυλαβάκη, Ιωάννη Καπλάνη: Γράφουμε Ιστορία!».