Αυτοδημιούργητος, τυχοδιώκτης, υπέρμαχος του αμερικανικού ονείρου, αλλά και από τους πιο αυστηρούς κριτές, καταδείκνυε στο έργο του -με ασυνήθιστα κωμικό τρόπο- το χάσμα ανάμεσα στα φαινόμενα και την πραγματικότητα, στις διάφορες ψευδαισθήσεις και τις πανηγυρικές διαψεύσεις τους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το αμερικανικό χιούμορ -στην ουσία- γεννήθηκε μαζί με την κωμική μεγαλοφυΐα του. Και αυτό χωρίς καμία διάθεση υπερβολής.
Μέσα από τα διηγήματα και τα μυθιστορήματά του ανανέωσε με απαράμιλλη ευρηματικότητα παλαιότερα κωμικά μοτίβα και «όπλισε» με αυτά χιουμορίστες, σεναριογράφους και θεατρικούς συγγραφείς σε παγκόσμια κλίμακα.
Και, βέβαια, η συμβολή του στην ανάπτυξη του χιουμοριστικού ύφους ήταν ιδιαίτερα σημαντική, όχι μόνο στα έργα του αλλά και στα λόγια του, αφού μία σειρά από σατιρικούς αφορισμούς αποδίδονται στο σπινθηροβόλο πνεύμα του, ανάμεσά τους και το περίφημο: «Δεν καταλαβαίνω γιατί μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κόψουν το κάπνισμα. Εγώ το έχω κόψει χίλιες φορές».
Ο λόγος για τον Σάμιουελ Κλέμενς (1835-1910) γνωστότερο στον κόσμο με το φιλολογικό ψευδώνυμο Μαρκ Τουέιν. Ο σπουδαίος συγγραφέας γεννήθηκε στην Μοντάνα, αλλά λίγα χρόνια μετά εγκαταστάθηκαν οικογενειακώς στο Χάνιμπαλ του Μιζούρι, έναν οικισμό στην όχθη του Μισισιπή. Ήταν γιος ευκατάστατου δικηγόρου, είχε όμως την ατυχία να χάσει τον πατέρα του στην τρυφερή ηλικία των δώδεκα χρόνων και να κάνει -ακολούθως- μία σειρά από σκληρά επαγγέλματα για να επιζήσει.
Έτσι, έπειτα από αρκετές αναζητήσεις προσανατολίστηκε προς την τέχνη της τυπογραφίας, για να αλλάξει σύντομα γνώμη και να εργαστεί στα ποταμόπλοια όπου η ζωή φαινόταν πιο ενδιαφέρουσα. Δεν άργησε, ωστόσο, να βρει πληκτική και αυτή τη δουλειά και να στραφεί στη δημοσιογραφία, την οποία άσκησε για μερικά χρόνια στο Τενεσί. Τις εντυπώσεις του από το νέο επάγγελμα τις αποτυπώνει στις σελίδες του πρώτου του βιβλίου «Δημοσιογραφώντας στο Τενεσί» μέσα από το οποίο ήδη διαφαίνονται οι απαρχές μιας νέας μορφής εκφραστικού λόγου.
Αυτή δεν είναι άλλη από το χιουμοριστικό αφήγημα στο οποίο ο Τουέιν «αντιμετωπίζει με αστείο τρόπο τα σοβαρά πράγματα και με σοβαρό τα γελοία». Ήταν σε αυτό το πρωτότυπο ύφος που έγραψε μερικά από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματά του με κωμική πλοκή.
Στο «Πρίγκιψ και φτωχός», για παράδειγμα, συναντάμε το εύρημα του σωσία με αρκετά πρωτότυπο τρόπο: Μια γιορτινή μέρα αργίας ένας κουρελιάρης νεαρός φτάνει στους κήπους των ανακτόρων για να χαζέψει τους βασιλιάδες και τους πρίγκιπες. Εκεί η μοίρα τον φέρνει αντιμέτωπο με τον διάδοχο του θρόνου, τον πρίγκιπα της Ουαλίας Εδουάρδο. Τα δύο παιδιά παίζοντας αλλάζουν ρούχα με απρόβλεπτες κωμικοτραγικές συνέπειες.
Απ’ τη μία, ο πραγματικός πρίγκιπας θα βρεθεί με μια κλοτσιά στον πισινό του από τους φρουρούς των ανακτόρων στη «ζούγκλα» του Λονδίνου, όπου θα έπρεπε πλέον να επιβιώσει μόνος και άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Απ’ την άλλη, ο μικρός αγράμματος παρίας βρίσκεται στην αίθουσα του θρόνου, αντιμέτωπος με καθηγητές λατινικών και αρχαίων ελληνικών, υπηρέτες που τον ντύνουν και τον ξεντύνουν και τον τρομερό βασιλιά πατέρα του. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που αποτελεί μία οξύτατη σάτιρα πάνω στο φαίνεσθαι και το είναι των πραγμάτων.
Σχεδόν σε όλα τα έργα του Τουέιν γίνεται χρήση ενός τεχνάσματος: Ο αναγνώστης γνωρίζει τη φάρσα, το τέχνασμα, από τις πρώτες γραμμές και στη συνέχεια απολαμβάνει ως παρατηρητής αυτά που θα ακολουθήσουν οδηγώντας με θαυμαστή οξυδέρκεια σε ένα κωμικό σασπένς.
Σε μία άλλη διάσημη νουβέλα του, το «Χαρτονόμισμα του 1.000.000» το χρήμα παίζει τον ρόλο του καταλύτη στην αποκάλυψη του πραγματικού χαρακτήρα των ανθρώπων. Μέσα από μία δεξιοτεχνική φάρσα ο συγγραφέας δείχνει ότι αρκεί μόνο η επίδειξή του χρήματος για να μεταβληθούν οι άνθρωποι σε μαριονέτες.
Πάντως το μυθιστόρημα που θα τον καθιέρωνε είναι «Οι περιπέτειες του Τομ Σόγερ» (και λίγο αργότερα «Οι Περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν»). «Γράφοντάς το είχα σαν κύριο σκοπό να ψυχαγωγήσω τα παιδιά, αλλά ελπίζω να το βρουν το ίδιο διασκεδαστικό και οι μεγάλοι, αφού θα τους θυμίσει πώς σκέφτονταν, πώς φέρονταν και σε τι απίθανες καταστάσεις τύχαινε να μπλεχτούν, καμιά φορά, με την παιδική ανεμελιά τους» εξηγεί σχετικά ο συγγραφέας.
«Οι περιπέτειες του Τομ Σόγερ»
Μετάφραση: Μαρία Διαθεσοπούλου
Εικονογράφηση: True Williams
Εκδόσεις: Bookstars – Γιωγγαράς
Σελίδες: 424
Πρόκειται για την ιστορία ενός ατίθασου αγοριού, του Τομ Σόγερ που μαζί με τον κολλητό του Χάκλμπερι Φιν μπλέκουν σε περιπέτειες, στις πιο απρόσμενες και τις πιο ξεκαρδιστικές καταστάσεις. Δεν ήταν μόνο ο μύθος του ατέλειωτου καλοκαιριού, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, η απόλυτη ελευθερία, η φάρσα που συμβάδιζε με το μυστήριο και τον τρόμο.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί τη συμπύκνωση όλων των -ανομολόγητων και μη- παιδικών φαντασιώσεων που ο Τομ Σόγερ τις έκανε πραγματικότητα: κοπάνες, τρελές φάρσες, βραδινές βόλτες στο νεκροταφείο, απίστευτες περιπέτειες με ληστές και εξερευνητές, στοιχειωμένα σπίτια και θαμμένους θησαυρούς.
Και όλα αυτά με χιούμορ, ζεστασιά, δράση και μία σειρά από ακαταμάχητους χαρακτήρες, σε μια μικρή πόλη στα μέσα του 19ου αιώνα, στις όχθες του ποταμού Μισισιπή. Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που αποθεώνει την παιδική φιλία, ανεμελιά, περιπέτεια, φαντασία και ελευθερία – ή αλλιώς, το απόλυτο έπος της ευτυχισμένης παιδικής ηλικίας…
«Η καμαριέρα»
Μετάφραση: Βούλα Αυγουστίνου
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 472
Μια χαριτωμένη στην εκκεντρικότητά της καμαριέρα σε ξενοδοχείο βρίσκει έναν ένοικο δολοφονημένο στο κρεβάτι του. Η λύση του μυστηρίου θα φέρει τα πάνω κάτω στον άλλοτε τακτοποιημένο κόσμο της σε αυτό το απολύτως ευρηματικό ντεμπούτο. Μυστήριο κλειδωμένου δωματίου και συγκινητικό πνευματικό ταξίδι, το «Η καμαριέρα» διερευνά τι σημαίνει να είσαι ίδιος με όλους τους άλλους και ταυτόχρονα ολότελα διαφορετικός – και αποκαλύπτει ότι όλα τα μυστήρια λύνονται, όταν ακούς την καρδιά. Το μεγαλύτερο μυστήριο όμως είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι – και η αλήθεια δεν είναι πάντα ασπρόμαυρη: συχνά την ανακαλύπτεις στις πιο βρόμικες, πιο γκρίζες περιοχές ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο.
«Δέρμα»
Εκδόσεις: Πόλις
Σελίδες: 358
Ένα βαρετό πάρτι στην καλοκαιρινή Αθήνα αυξάνει τη μοναξιά των αποτυχημένων καλλιτεχνών που έχουν μαζευτεί για να σκοτώσουν την ώρα τους. Ο Μέγας Αλέξανδρος φεύγει για να κατακτήσει το Λονδίνο, αλλά εθίζεται στην ιντερνετική συνομιλία με μια κοπέλα που ζει στην Καισαριανή. Στον σταθμό των τρένων του Αμβούργου, ένα ζευγάρι χωρίζει, ήρεμα, με λίγες γερμανικές λέξεις που θυμάται από το φροντιστήριο. Ένας Fachidiot: όταν η λύση σε ένα πρόβλημα γίνεται χειρότερη του προβλήματος. Δύο φίλες χρησιμοποιούν την τεχνολογία της διαρκούς επικοινωνίας ως τρόπο για να αγνοούν η μία την άλλη μέχρι την οριστική αποξένωση. Ένα γυναικείο σώμα υποβάλλεται σε γυναικολογικές εξετάσεις και συνδέεται με τις ρίζες του, χορεύει στα μπαρ και στο τέλος απορρίπτεται. Τρεις συγκάτοικοι ονειρεύονται να βρουν καλές δουλειές στη Βόρεια Ευρώπη, χωρίς να είναι σίγουροι πού θέλουν να ζουν. Ο χοντρός Νιλς περνάει ένα καλοκαίρι στο εξοχικό της πλαστικής κούκλας που τον διδάσκει ότι, αν θέλει να επιτύχει επαγγελματικά, πρέπει να γυμνάζεται περισσότερο και να συμπεριφέρεται σωστά ονλάιν. Με χαλαρές συνδέσεις μεταξύ τους, οι ιστορίες αυτές έχουν ως κεντρικό θέμα την καθημερινότητα των ηρώων τους- τίποτα σημαντικό δεν συμβαίνει, εκτός από την ίδια τους τη ζωή.
«Τεχνητή νοημοσύνη για όλους»
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 232
Το βιβλίο αυτό είναι ένας συνοπτικός οδηγός που θα σας βοηθήσει να αντιληφθείτε τη δυναμική των τεχνολογικών εξελίξεων και να αποκτήσετε σφαιρική εικόνα των κύριων ζητημάτων που προκύπτουν από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε όλο και περισσότερους τομείς της ζωής μας. Η ανθρωπότητα έχει αυτή τη στιγμή την ευκαιρία να δημιουργήσει, με συνεργάτη τις μηχανές, συνθήκες ευημερίας για όλους. Οι κίνδυνοι ωστόσο είναι υπαρκτοί, γι’ αυτό πρέπει να εμπλακούμε όλοι στη συζήτηση. Το γλωσσάρι αυτό επιχειρεί να εξοπλίσει τον καθένα με τις απαραίτητες γνώσεις και πληροφορίες, για να μπορεί να συμμετάσχει σε αυτή. Η δημιουργία σκεπτόμενων μηχανών μπορεί να είναι ό,τι καλύτερο ή ό,τι χειρότερο επινοήσαμε· εμείς αποφασίζουμε.
Σκοπός του βιβλίου είναι να σας δώσει μια καλή ιδέα για όσα συναρπαστικά ακολουθούν και να σας παρακινήσει να πάρετε το μέλλον στα χέρια σας.
«Η υπόσχεση»
Μετάφραση: Κλαίρη Παπαμιχαήλ
Εκδόσεις: Διόπτρα
Σελίδες: 344
Σε μια φάρμα έξω από την Πρετόρια οι Σουάρτ συγκεντρώνονται για την κηδεία της μητέρας της οικογένειας, αλλά κάτω από το πένθος βράζουν οι διαφορές τους… Από τη νεότερη γενιά, ο Άντον και η Άμορ καταλήγουν να απεχθάνονται όσα αντιπροσωπεύει η οικογένειά τους, όπως η αθετημένη υπόσχεση στη μαύρη υπηρέτρια, τη Σαλομέ, που έχει περάσει όλη της τη ζωή δουλεύοντας γι’ αυτούς.
Της υποσχέθηκαν κάποια στιγμή ότι θα της δώσουν το σπίτι της, τη γη της… αλλά τα χρόνια και οι δεκαετίες περνούν και η υπόσχεση δεν εκπληρώνεται ποτέ. Η αφήγηση κυλάει από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο. Και, καθώς η χώρα περνάει από το σκοτεινό παρελθόν των φυλετικών διακρίσεων σε ένα –υποτίθεται– πιο δίκαιο παρόν, μια πολύ μεγαλύτερη υπόσχεση, προς έναν ολόκληρο λαό, μοιάζει να διαψεύδεται. Μια πανανθρώπινη ιστορία για τις κληρονομιές που μας βαραίνουν, τις οικογένειες που μισιούνται και αγαπιούνται με το ίδιο πάθος. Τις υποσχέσεις πάνω στις οποίες χτίζονται οι ζωές, οι οικογένειες και τα έθνη. Είναι το μυθιστόρημα που κέρδισε το Βραβείο Booker 2021.