Μια ακαταμάχητη φαντασμαγορία του Αρνό Φαμπρ, βασισμένη στο βραβευμένο μουσικό έργο του Μαρκ Μοννέ. Μια παράσταση με ένα παιδιάστικο και απίθανο τίτλο. Ένα ποιητικό και ονειρικό θέαμα που προσφέρει μια σαγηνευτικά παιγνιώδη και «βέβηλη» εισαγωγή στο καλειδοσκοπικό ηχοτοπίο της σύγχρονης μουσικής. Ένα ιδιότυπο έργο για μικρούς και μεγάλους που επιθυμούν να αφεθούν σε ένα φαντασιακό τοπίο χωρίς σύνορα, ταυτόχρονα ανάλαφρο, χαρούμενο και, ενίοτε, ακόμη και τραγικό!
Μπιμπιλολό σημαίνει να αναποδογυρίζεις τα κουτιά με τα παιχνίδια στη μέση της σκηνής, να κρεμάς τον πολυέλαιο της θείας ανάμεσα στο εκκρεμές και στο πιάνο, να ανάβεις κεριά μέσα στο προϊστορικό διακοσμημένο σπήλαιο και να ξεμοντάρεις το πλοίο για να προσελκύσεις την καταιγίδα… Ένα καυστικό, ποιητικό και ονειρικό θέαμα, εντελώς αλλόκοτο, στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη σύγχρονη όπερα, τη μηχανική περφόρμανς και το θέατρο αντικειμένων.
Ο μουσικός Μάρκ Μοννέ είπε για τις συνθέσεις του στην παράσταση: «Επιθυμούσα έναν κενό χώρο, κάτι που να το επινοήσω από το μηδέν. Δεν αισθανόμουν πια φόβο και λησμόνησα την ανάγκη η δουλειά μου να δικαιολογηθεί ως “σοβαρή”. Αυτό δεν με κάνει λιγότερο συνεπή. Ξανάγινα σαν το παιδί (το έργο είναι αφιερωμένο στον μεγάλο μου γιο) που παίζει με αντικείμενα χωρίς να αναρωτιέται από πού προέρχονται, ή ακόμη κι αν κάποιες ψευτομελωδίες έχουν ξανακουστεί πουθενά· τις ξαναπιάνω, τις αναποδογυρίζω, τις μεταμορφώνω, παίζω με αυτές. Θυμήθηκα κάποιο άλλο παιδί και κάποια άλλα μάγια…1 Αυτό το έργο το έφτιαξα με μεγάλη ελευθερία, δηλαδή δεν απαγόρευσα τίποτε στον εαυτό μου, ακόμη και να μιμηθώ ένα συγκρότημα ροκ της δεκαετίας του ’60 ή μια ινδική παραδοσιακή μουσική.
Η χρήση των ηλεκτρονικών ήχων προσφέρει μια ικανοποιητική απάντηση σε αυτή την ανάγκη για φαντασία. Επιτρέπει να “πλάθει” κανείς τον ήχο, να τον επινοεί (το έργο περιέχει πάνω από 400 διαφορετικούς ήχους…). Διάλεξα μια μέθοδο σύνθεσης ήχου που δεν είναι πια της μόδας: τη σύνθεση FM (διαμόρφωση συχνότητας), την περίφημη τεχνολογία των συνθεσάιζερ Yamaha DX7. Αυτή η επιλογή αποτελεί μέρος της ίδιας επιθυμίας για παιχνίδι: μπορώ να το χαρώ ακόμη κι αν παίζω με παλιομοδίτικα παιχνίδια, και μου φαίνεται πως είναι δυνατόν να φτιάξει κανείς νέα μουσική χρησιμοποιώντας εργαλεία που μυρίζουν δεκαετία του ’80 και του ’90. Δεν συγχέω τη σύλληψη με τα εργαλεία. Μπορώ να χρησιμοποιήσω οποιοδήποτε εργαλείο, εφόσον συμμορφώνεται με τη σύλληψή μου».
Παρά τον υπότιτλό του –«όπερα δωματίου σε 12 εικόνες για χειριζόμενα αντικείμενα και ηλεκτρονικά πληκτροφόρα»–, το Μπιμπιλολό δεν είναι στ’ αλήθεια όπερα, δεν υπάρχει λιμπρέτο, ούτε υπόθεση, ούτε τραγουδιστές. Δεν είναι ούτε μπαλέτο, δεν υπάρχουν χορευτές, παρά την υπολογισμένη στο χιλιοστό χορογραφία για χειριστές-μηχανικούς σκηνής, που εκτελείται πάνω σε μουσική. Δεν είναι συναυλία, ωστόσο έχει τρεις δεξιοτέχνες πιανίστες που παίζουν σύγχρονη μουσική. Δεν είναι τσίρκο, παρότι μοιάζει με θέαμα με «νούμερα» και τα μουσικά κομμάτια έχουν ονόματα κλόουν. Δεν είναι στ’ αλήθεια κουκλοθέατρο, παρότι υπάρχει τουλάχιστον μια μαριονέτα, ίσως και δύο. Δεν είναι παιδικό δωμάτιο, όμως θα μπορούσε και να μοιάζει. Δεν είναι όνειρο, όμως αυτό ακριβώς θυμίζει πιο πολύ απ’ όλα.
Γνωστός για τις ηχητικές του εγκαταστάσεις, ο καλλιτέχνης Αρνό Φαμπρ υπογράφει εδώ την πρώτη του σκηνοθεσία με ένα θέαμα αταξινόμητο. «Δεν υπάρχει αφήγηση» είπε, «ούτε μία μοναδική υπόθεση, αλλά μάλλον μια υπόθεση που φτιάχνεται από δράσεις. Όπως στο όνειρο (ή στη διαδοχή από νούμερα ενός θεάματος κλασικού τσίρκου), σκηνικές εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη και μεταμορφώνονται χωρίς ορατή λογική, το έργο μοιάζει να προχωρεί με πηδήματα και ρωγμές. Όμως, από τη διαδοχή αυτών των εικόνων γεννιέται μια εντύπωση πιο μύχια, βαθιά και ονειρική, ένα νέο όραμα που αποκτά νόημα και διηγείται μια άρρητη ιστορία. Οι πρωταγωνιστές είναι παιχνίδια, μηχανισμοί, προβολές, αυτόματα. Όλοι οι χειρισμοί γίνονται μπροστά στα μάτια μας από ένα επιτελείο καλλιτεχνών-χειριστών που, ανάλογα με τις ανάγκες, γίνονται μαριονετίστες, μηχανικοί σκηνής, εικονολήπτες, φωτιστές, χημικοί… Επιτελούν τα καθήκοντά τους όντας στην υπηρεσία των αντικειμένων-ηθοποιών.
Χωρίς πρόθεση θεατροποίησης, η δουλειά τους φανερώνεται στη λειτουργική της αναγκαιότητα. Το θέαμα βρίσκεται και εκεί. Είναι σαν να στεκόμαστε μπροστά στα πολύπλοκα γρανάζια μιας βιομηχανικής μηχανής, και η γοητεία να βρίσκεται τόσο στο αντικείμενο που παράγεται όσο και στην απίθανη χορογραφία των μηχανισμών. Οι μουσικοί παίζουν ζωντανά και αλληλεπιδρούν με τις σκηνικές δράσεις. Χάρη σε ψηφιακούς μηχανισμούς ελέγχου, ενεργοποιούν αυτόματα αλλαγές στους φωτισμούς ή το βίντεο, σε τέλειο συγχρονισμό με τη μουσική εκτέλεση. Συμμετέχουν επίσης στη σκηνική δράση και παίζουν μέσα στη ροή του έργου με τους χειριστές. Ευχόμαστε να παρασύρουμε τους θεατές σε μια παιγνιώδη και απομυθοποιημένη εμπειρία της σύγχρονης μουσικής. Το θέμα είναι, ασφαλώς, η παιδική ηλικία, μα ειδικά η αξιοθαύμαστη ελευθερία της να επινοεί το χιμαιρικό, ο τρομακτικός τρόπος με τον οποίο παίζει με τη σκληρότητα, και η άκρα σοβαρότητα με την οποία επιδίδεται στην εργασία του παιχνιδιού. Δημιουργώντας αυτό το θέαμα, σκεφτόμουν σαφώς τον Ιερώνυμο Μπος, τον Μπολτανσκί και τον Κάλντερ. Το γκροτέσκο, το μπουρλέσκο, το μυστηριώδες και πώς κανείς γυρίζει τον κόσμο τα πάνω κάτω. Γιατί, σύμφωνα με τη δραματουργία του ονείρου, ακριβώς η μεταμόρφωση είναι η βασική υπόθεση του Μπιμπιλολό».
Συντελεστές
Μουσική Μαρκ Μοννέ
Σκηνοθεσία Αρνό Φαμπρ
Κατασκευή και χειρισμός αντικειμένων Λατιφά Λε Φορεστιέ, Ερίκ Ντυμπέρ, Αρνό Φαμπρ
Σχεδιαστής φωτισμών, ζωντανό βίντεο Φρεντερίκ Μπλεν
Έρευνα και σχεδιασμός βίντεο Φρεντερίκ Μπλεν, Ζορίς Γκυμπέρ
Προγραμματισμός Τιερρύ Κοντυΐ, Συλβαίν Νουγκιέ, Λετισιά Γκριζί, Στέφανος Θωμόπουλος, Ζυλιέν Μαρτινώ (πληκτροφόρα)
Διεύθυνση παραγωγής και συντονισμός Λωράνς Λαρρουί, Μυριέλ Ντυτραί
Συμπαραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ με C15D, Printemps des Arts de Monte-Carlo (Μονακό), GRAME – Centre national de création musicale (Γαλλία), Cerise Music