Τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών μία Ημερίδα για τον αστικό φωτισμό, η οποία βασίστηκε στις δράσεις των beforeight και το project “Urban Lightscapes”. Στόχος της ημερίδας αποτέλεσε η μελέτη του δημόσιου φωτισμού ως ισχυρό εργαλείο διαμόρφωσης του δημόσιου χώρου, η ανάδειξη νέων τεχνολογιών και ιδεών στο φωτισμό του αστικού τοπίου και η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού και πολυσυλλεκτικού δικτύου συνεργασίας επαγγελματιών και καλλιτεχνών του φωτός.
Το πρόγραμμα είχε τρεις θεματικές ενότητες. Η πρώτη, με τίτλο, «Ο φωτισμός στην πόλη: Ο αστικός φωτισμός στην υπηρεσία του πολίτη» εστιάζει στη διερεύνηση του αστικού φωτισμού μέσα από τις δυνατότητες και τους περιορισμούς του. Στη δεύτερη ενότητα «Η παρουσία του εικαστικού φωτισμού στην πόλη» εξερευνώνται σύγχρονες εικαστικές παρεμβάσεις με φωτισμό στην πόλη και ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνουν την αντίληψη του αστικού χώρου. Τέλος, στην ενότητα «Συμμετοχή και διάδραση στη διαμόρφωση αστικών τοπίων φωτός» εξετάζεται η δυνατότητα συμμετοχής των κατοίκων της Ευρώπης στην αλλαγή του φωτισμού των πόλεων τους.
Η ομάδα Beforelight σχηματίστηκε για να πειραματιστεί με το φως. Αναζητώντας νέους τρόπους για να αποδώσει τη δυναμική εμπειρία του φωτός, η ομάδα έχει ως κύρια δραστηριότητα τις εικαστικές εγκαταστάσεις και τα αστικά δρώμενα. Έχει παρουσιάσει το έργο της στη Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, στο Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στη Νύχτα Μουσείων του Ρότερνταμ, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ευγενίδειο Ίδρυμα και στο φουαγιέ του Μουσείου Ακρόπολης και έχει δημιουργήσει φωτιστικές εγκαταστάσεις στους δημόσιους χώρους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, των Χανίων και του Ρόττερνταμ.
Πολλοί από εμάς στην Αθήνα γνωρίζουμε τις δράσεις σας από τη παρέμβασή σας στο δρόμο Πιττάκη. Πως δημιουργήθηκε η ομάδα και ποια ανάγκη σας έφερε όλους μαζί; Γνωριστήκαμε το 2005 σε ένα μάθημα θεατρικού φωτισμού, φοιτητές, στην Αρχιτεκτονική και το τμήμα Θεάτρου της σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Η ομάδα Beforelight δημιουργήθηκε το 2007 από την αγάπη των μελών της για το φως ως εκφραστικό μέσο. Τα μέλη της ομάδας προέρχονται από τον χώρο του θεάτρου, της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας, του κινηματογράφου και εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται ο καθένας στον τομέα του, θεωρώντας πως το φως είναι ένα μέσο που βρίσκει εφαρμογές σε όλα τα πεδία που τους απασχολούν.
Τι είναι ο αστικός φωτισμός, πώς μπορεί να αλλάξει τους ανοιχτούς, δημόσιους χώρους μέσα από καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και πώς μπορούν τελικά οι ίδιοι οι πολίτες να συμμετέχουν δημιουργικά και ευφάνταστα στην αλλαγή του φωτισμού των πόλεων τους; Ο αστικός φωτισμός είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης της ταυτότητας μιας πόλης και της νυχτερινής της ατμόσφαιρας. Μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά όχι μόνο στο αίσθημα της ασφάλειας αλλά και στην αίσθηση του “ανήκειν” των κατοίκων της. Ενώ ο σχεδιασμός του αστικού φωτισμού εξυπηρετεί λειτουργικές κυρίως ανάγκες, μέσα από καλλιτεχνικές παρεμβάσεις επιτυγχάνεται έστω και παροδικά, η ανανέωση του τοπίου της πόλης. Γίνονται εικαστικές παρεμβάσεις από ομάδες δράσεων και καλλιτέχνες, ζητώντας συχνά τη συμμετοχή των κατοίκων. Το γεγονός αυτό εμπλέκει τους πολίτες της πόλης στη δημιουργική διαδικασία, σε μία προσπάθεια αλλαγής της γειτονιάς τους, της πόλης τους.
Με ποιο τρόπο το πρότζεκτ σας συνεισφέρει στη συνδιαμόρφωση ταυτότητας πόλης και γιατί αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Αθήνα και άλλες πόλεις στην Ελλάδα αυτό το χρονικό διάστημα; Το URBAN LIGHTSCAPES αποσκοπεί στο να συναντηθούν άνθρωποι από διαφορετικές πόλεις και πολλά διαφορετικά πεδία (επιστήμονες, ακαδημαϊκοί και καλλιτέχνες του φωτός). Έτσι η Αθήνα έρχεται στο επίκεντρο ενός διεθνούς δικτύου με αναφορά το φωτισμό, για πρώτη ίσως φορά. Με αυτό το πρότζεκτ θέλουμε αφενός να πειραματιστούμε και να δοκιμάσουμε συμμετοχικά μοντέλα σχεδιασμού στον αστικό φωτισμό αλλά και να εγκαινιάσουμε ένα διάλογο πάνω σε αυτό το θέμα που ελπίζουμε να ευαισθητοποιήσει και να ενεργοποιήσει τις αρμόδιες αρχές. Ειδικά η Αθήνα αυτήν την περίοδο έχει ανάγκη την αισιοδοξία που κλείνουν μέσα τους δράσεις σαν κι αυτή.
Ποια απήχηση είχαν τα πρότζεκτ σας σε ελληνικές πόλεις σε σχέση με την απήχηση από το κοινό, το Τύπο; Πόσο εύκολο ήταν να πραγματοποιηθεί κάτι στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό; Είμαστε ευτυχείς που μέχρι τώρα τα πρότζεκτ μας τυγχάνουν θετικής ανταπόκρισης και σχεδόν πάντα μας εκπλήσσει το πόσο πολύ ο κόσμος θέλει να συμβάλλει στην αλλαγή του τοπίου της πόλης. Τα εμπόδια που συναντάμε συνήθως έχουν να κάνουν με τη μη εξοικείωση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, σε σχέση με το πόσο στοιχίζουν τέτοιου είδους παρεμβάσεις αλλά και το πόσος χρόνος και δυναμικό απαιτείται ώστε να πραγματοποιηθούν.
Ακολουθώντας την ημερίδα Urban Lightscapes που πραγματοποιήθηκε στις 4 Νοεμβρίου στη στέγη γραμμάτων και τεχνών, θα ήθελα να μας μιλήσετε για το περιεχόμενο του προγράμματός αλλά και την επιλογή σας να φέρετε μαζί σας στη συγκεκριμένη διοργάνωση ακτιβιστές του φωτός και ‘Ελληνες σχεδιαστές. Η ημερίδα, η οποία ήταν ανοιχτή στο κοινό περιελάμβανε τρεις βασικές θεματικές ενότητες: στην πρώτη διερευνήθηκε το θέμα του αστικού φωτισμού και κατά πόσο εξυπηρετεί τον πολίτη, στη δεύτερη η σχέση του εικαστικού φωτισμού με την πόλη ενώ στην τρίτη έγινε μία προσπάθεια σύνδεσης των δύο παραπάνω με τη συμμετοχή των πολιτών: κατά πόσο μπορεί ο ίδιος ο κάτοικος να συμμετέχει στο σχεδιασμό και να διαδρά με το φωτισμό της πόλης του. Στην ημερίδα μίλησε ένας πολύ σημαντικός light designer o Rogier van der Heide, chief designer της Philips Lighting International, αλλά και Έλληνες μελετητές φωτισμού όπως ο Κώστας Κάπος και η Ελευθερία Ντεκώ. Επίσης παρουσιάστηκε ένα ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ για τον διαδραστικό αστικό φωτισμό της πλατείας Κοτζιά. Ακόμη, ακούσαμε και γνωρίσαμε εικαστικούς και ακτιβιστές του φωτός όπως ο Valentin Ruhry, η Τamar Frank και οι Social Light Movement.
* Την ομάδα των beforelight αποτελούν οι: Ελίζα Αλεξανδροπούλου, Δήμητρα Αλουτζανίδου, Χριστίνα Αμπατζίδου, Κωνσταντίνα Ευαγγέλου, Κέλλυ Εφραιμίδου, Δημήτρης Θεοχαρούδης, Μαρία Λαζαρίδου, Βασίλης Ντόβρος, Ειρήνη Στείρου. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί ότι πολλά από τα μέλη μένουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές πόλεις, καταφέρνουν ωστόσο να συντονίζονται και να δημιουργούν ως ομάδα με εκδηλώσεις και παρεμβάσεις όπως το επιτυχημένο συμπόσιο που μόλις οργάνωσαν στην Αθήνα.
* To project “Urban Lightscapes” πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο IAAC και το ίδρυμα SoAP. Χρηματοδοτείται από το European Cultural Foundation έχοντας διακριθεί μεταξύ 360 αιτήσεων.