Σε μια σκηνή στο Θάνατο του Στάλιν, που κυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα στις ελληνικές αίθουσες, ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης έχει καταρρεύσει στο πάτωμα του δωματίου του, όπου ανακαλύπτεται μουσκεμένος στα ούρα του μετά από εγκεφαλική αιμορραγία. Μερικοί από τους πιο στενούς συνεργάτες του τον κουβαλούν διστακτικά και αδέξια ως το κρεβάτι του, γκρινιάζοντας για το ποιος θα τον πιάσει από την υγρή πλευρά («το κοστούμι μου», διαμαρτύρεται ο αντιπρόεδρος Μικογιάν) ή σχολιάζοντας το βάρος του («είναι κομπλιμέντο, ο χρυσός είναι βαρύς», προσπαθεί να το σώσει ο υπουργός Άμυνας Μπουλγκάνιν.) Μπορεί το συμβάν να βασίζεται στην πραγματικότητα, αλλά σε αυτή του την εκδοχή φέρει την αλάνθαστη σφραγίδα του Αρμάντο Ιανούτσι, του 54χρονου βρετανού σατιριστή του οποίου η κοφτερή πένα ευθύνεται για μερικά από τα κορυφαία έργα του είδους στο σινεμά και την τηλεόραση τα τελευταία 20 χρόνια.
Ανάμεσά τους, η κλασική ενημερωτική παρωδία The Day Today (ένα φυτώριο κωμικών και όχι μόνο ταλέντων, όπως ο «εφευρέτης» των fake news Κρις Μόρις και ο συγγραφέας του Closer, Πάτρικ Μάρμπερ, που σύστησε στο κοινό και τον Άλαν Πάρτριτζ), η βραβευμένη με 5 BAFTA σειρά του BBC, The Thick Of It, το κινηματογραφικό της spin-off Πόλεμος Εκτός Προγράμματος που χάρισε στον Ιανούτσι και τους συνεργάτες του μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου, και το πέρασμά του στην άλλη όχθη του Ατλαντικού με το, λουσμένο στα Έμμυ, Veep του ΗΒΟ, η καλύτερη κωμική σειρά που προβάλλεται στην τηλεόραση αυτή τη στιγμή… and I will fight you κι ας είμαι κορίτσι.
Αρμάντο Ιανούτσι
Πάνω απ’ όλα ένας Σαίξπηρ της βρισιάς (οι ευρηματικές προσβολές του στα δύο διασημότερα δημιουργήματά του, το The Thick Of It και το Veep, είναι f-star-star brilliant και μπορούν να συγκριθούν μόνο με εκείνες της Μαύρης Οχιάς), ο Ιανούτσι έχτισε τη φήμη του ως μετρ του κωμικού παραλόγου της καθημερινότητας στην πολιτική, παρουσιάζοντας την Ντάουνινγκ Στριτ στο The Thick Of It και το Λευκό Οίκο στο Veep ως χώρους εργασίας που παρά την εξαιρετική τους βαρύτητα και ισχύ στα μάτια του εξωτερικού παρατηρητή, δε διαφέρουν σε τίποτα από τους συνηθισμένους, γεμάτους με ανίκανους, ευθυνόφοβους, γκαφατζήδες εργαζόμενους που έχουν παγιδευτεί στα γρανάζια της γραφειοκρατίας που οι ίδιοι διαιωνίζουν. Ειδικά το The Thick Of It, με κεντρικό ήρωα τον ακραία αθυρόστομο Μάλκομ Τάκερ, Yπεύθυνο Επικοινωνιών του Πρωθυπουργού (που φημολογείται ότι βασιζόταν στον επιθετικό spin doctor του Τόνι Μπλερ, Άλαστερ Κάμπελ, κάτι που ο ηθοποιός Πίτερ Καπάλντι αρνείται), που έκανε πρεμιέρα το 2005 ως ένας όχι και τόσο παραμορφωτικός -αλλά σίγουρα ξεκαρδιστικός- καθρέφτης της κυβέρνησης του Νέου Εργατικού Κόμματος, ήταν τόσο πρωτοποριακό και ακριβές που έφτασε να θεωρείται όχι μόνο το απόλυτο πρότυπο τηλεοπτικής σάτιρας αλλά και να αλλάζει τον τρόπο που ο κόσμος, τα ΜΜΕ αλλά και οι ίδιοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι αντιλαμβάνονται την πολιτική και την εικόνα της στην Μεγάλη Βρετανία.
Για τις 4 από τις 6 σεζόν που ήταν επικεφαλής του Veep (η σειρά θα ολοκληρωθεί φέτος με τον 7ο κύκλο της), ο Ιανούτσι δοκιμάστηκε με ανάλογη επιτυχία στην αποδόμηση και της αμερικάνικης πολιτικής και, για πολλούς, προϊδέασε άθελά του το κοινό για την απρόβλεπτη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα, αν και ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός και η χυδαιότητα της Σελίνα Μάγιερ (που υποδύεται η πολυβραβευμένη κωμικός Τζούλια Λούι Ντράιφους του Seinfeld) δεν επεκτείνεται σε πιο σκοτεινά, επικίνδυνα χαρακτηριστικά.
Έχοντας εξαντλήσει τις μεθόδους γελοιοποίησης των φανταστικών χαρακτήρων, ο Ιανούτσι καταπιάνεται για πρώτη φορά με υπαρκτά πρόσωπα στο Θάνατο του Στάλιν, μια μαύρη φάρσα που βασίζεται στο ομώνυμο γαλλικό κόμικ (που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ) και παρακολουθεί τα μέλη της Επιτροπής του Στάλιν καθώς προσπαθούν να εξοντώσουν το ένα το άλλο στην άγρια κούρσα της διαδοχής του ετοιμοθάνατου «πατερούλη». Τους υποδύονται θαυμάσιοι ηθοποιοί (που διατηρούν την κανονική τους προφορά προσθέτοντας κι άλλο στρώμα σουρεαλισμού), όπως ο Στιβ Μπουσέμι στο ρόλο του ύπουλου Χρουστσόφ, ο Σάιμον Ράσελ Μπιλ στο ρόλο του φιλόδοξου αρχι-εκτελεστή Μπέρια, ο Τζέφρι Τάμπορ ως ο μονίμως κατώτερος των προσδοκιών Μαλένκοφ, ο Τζέισον Άιζακς (ο μόνος που υιοθετεί μια αλλόκοτη νότια προφορά) ως στρατάρχης Ζούκοφ και, σε μια ευφυή κίνηση-φόρο τιμής στους Μόντι Πάιθον, ο Μάικλ Πέιλιν που κάνει μια μικρή αλλά αξιοπρόσεκτη εμφάνιση ως σύμβουλος Μολότοφ.
Σκοπός του Ιανούτσι δεν είναι να κοροϊδέψει τη ρωσική ιστορία ή τις συγκεκριμένες προσωπικότητες, αλλά να υπενθυμίσει ότι μια ανίδεη, χαώδης κυβέρνηση αποτελούμενη από καιροσκόπους χωρίς αληθινά ιδανικά και μοναδική πυξίδα τη δίψα για εξουσία δεν είναι χαρακτηριστικό μιας περασμένης εποχής, αλλά υπάρχει παντού και σήμερα.
Σήμερα, τα πολιτικά γεγονότα συναγωνίζονται (και πολλές φορές να ξεπερνούν) την πιο διεστραμμένη φαντασία σε σημείο που υπάρχει σοβαρή αμφιβολία για την προσφορά της σάτιρας σε ένα ήδη εκτός ελέγχου, υπερευαίσθητο τοπίο – κάτι που ο Ιανούτσι αναγνωρίζει και ίσως γι’ αυτό αποφάσισε να κάνει ένα διάλειμμα από την πολιτική. Στα επόμενά του σχέδια βρίσκονται μια τηλεοπτική μεταφορά του Ντέιβιντ Κόπερφιλντ του Ντίκενς για λογαριασμό του BBC και η επιστροφή του στο HBO με το Avenue 5, μια κωμική σειρά για τον διαστημικό τουρισμό. Βλέποντας το χιούμορ να γίνεται όπλο και δικαιολογία για την προώθηση του μίσους και του διχασμού από ηγέτες όπως ο Τραμπ, μπορούμε άνετα να φανταστούμε τον Αρμάντο Ιανούτσι να απομακρύνεται με μια ατάκα της Σελίνα Μάγιερ…
