Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ονειρεύεται να απαλλαγεί από την ανάγκη της έκφρασης

Τον γνώρισα ως εικαστικό αλλά παραδόθηκα, κυριολεκτικά, στις χάρες και στο μπρίο του, όταν τον είδα πλέον στη σκηνή. Ο Άγγελος Παπαδημητρίου, από τα πιο χαριτωμένα και suis generis ταλέντα, είναι ο καλλιτέχνης που ξέρει να δημιουργεί έργα τέχνης, αλλά μπορεί να γίνεται και ο ίδιος ένα. Ως γλυπτό φαντάζεται άλλωστε πάντα τον εαυτό του πάνω στη σκηνή. Ως τέτοιο –χωρίς να αποκαλύπτει τα στοιχεία της έκπληξης- θα τον δούμε και στους sold out «Όρνιθες» του Νίκου Καραθάνου, την πρώτη έξοδο της Στέγης στην Επίδαυρο, στις 19 και 20 Αυγούστου.

Ο θυελλώδης έρωτας με τον Καραθάνο πώς ξεκίνησε, κύριε Παπαδημητρίου; Πριν τον «Συρανό Ντε Μπερζεράκ», με πλησιάζει ένας συμπαθής νεαρός, του οποίου τις καταπληκτικές «Οκτώ Γυναίκες» είχα δει, και μου λέει «κύριε Παπαδημητρίου, θέλω να συνεργαστούμε, να κάνετε τον Δούκα ντε Γκυς στο «Συρανό»». Μου κόβονται τα ήπατα, γιατί ο ρόλος είναι από τους μεγαλύτερους στο ρεπερτόριο. Λέω «μα έχεις τόσους ηθοποιούς στο Εθνικό, τους καλύτερους». «Μα εγώ θέλω εσάς», μου απαντά στον πληθυντικό. «Πού με έχεις δει», ρωτάω. «Πουθενά. Έχω δει μια συνέντευξή σας εδώ, σας έχω δει να περπατάτε. Θέλω την αύρα σας», μου λέει αυτός ο δαίμονας. Κι εκεί άλλαξε η ζωή μου. Ενώ πέρασα σαν επισκέπτης από το θέατρο, σαν εικαστικός που έκανα μια παρέμβαση στο θέατρο, άρχισα να μπαίνω πιο βαθιά. Δεν το πίστευα το θέατρο και το πίστεψα. Είχα βεβαίως κάνει με τον Βουτσινά «Νεφέλες» στην Επίδαυρο, με τον Χουρμουζιάδη Μαλβόλιο, έτσι ξεκίνησα.

Στη δραματική σχολή του Πέλου Κατσέλη πώς αποφασίσατε να πάτε; Από μικρό μού άρεσε το θέατρο. Είχα κάνει όμως και μια επιτυχία στα εικαστικά και είχα ένα θάρρος και έτσι έφυγα στους 8 μήνες. Δεν ήταν αυτό που ζητούσα. Εμένα πάντα μου άρεσε να διαλέγω τους δασκάλους μου.

Στους «Όρνιθες» ποιον υποδύεστε; Στον Καραθάνο δεν υπάρχει το «ποιον κάνεις». Στον Καραθάνο μπαίνεις μέσα και δεν ρωτάς τίποτα. Οι ρόλοι ανακατεύονται, εφευρίσκονται, επαναπροσδιορίζονται. Κάνω κάτι που δεν θέλω να το αποκαλύψω. Το Νίκο τον έχει συγκινήσει μια μεξικανή τραγουδίστρια, γριά, που λέγεται Ισαβέλα Βάργκας κι έχει ενταχθεί κι αυτή μέσα στο έργο. Στον Καραθάνο κατάλαβα πρώτη φορά πως οι «Όρνιθες» δεν έχουν καμία σχέση με πουλιά. Έψαξε και βρήκε μια άλλη σχέση για το τι σημαίνουν Όρνιθες. Εχω δει και τους «Όρνιθες» του Κουν. Αλλά αν με ρωτάγαν τώρα, με την πείρα της ζωής, χωρίς να λέω «καλύτερο-χειρότερο», σε ποιους θα ήθελα να είμαι, θα έλεγα «στου Καραθάνου». Ετούτη είναι η πέμπτη συνεργασία μας.

Να μην έχω ανάγκη να εκφραστώ, γιατί είναι ένα βάσανο κι αυτό, παρόλο που είναι και χαρά. Αλλά τον καλλιτέχνη θέλω να τον αποποιηθώ, να δω άλλες αξίες. Το όνειρό μου είναι να απαλλαγώ από την ανάγκη της έκφρασης.

Δεν έχετε ποτέ σκεφτεί «θέλω να κάνω αυτό το ρόλο»; Ποτέ δεν είχα στο νου μου ρόλους, ποτέ. Αυτό που μου έχει δώσει ο Νίκος στους «Όρνιθες» δεν το άλλαζα με οποιοδήποτε ρόλο. Έχω κάνει ‘Εποπα στους «Όρνιθες», αλλά με ενδιαφέρουν οι παρεμβάσεις, ο καταλύτης των πραγμάτων. Έκανα τον καταπληκτικό κύριο Πίτσαμ στην «Όπερα της Πεντάρας». Το’βγαλα πέρα και χόρτασα για δέκα χρόνια. Αυτά είναι θηριώδη πράγματα, είναι μεγάλα δώρα. Πήγα να πεθάνω απ΄την κόπωση, βεβαίως. Στο θέατρο πρέπει να είσαι πάντα υγιής.

Προσέχετε; Όχι. Δεν προσέχω, δεν κάνω τίποτα. Μπαίνω στο ταξί τις τελευταίες μέρες και βλέπω κάτι άθλιους γέροντες, άθλιους, χωρίς μαλλιά, χοντρούς, κουρασμένους απ΄τη ζωή, λιώμα…! Και πιάνω κουβέντα μαζί τους. Σε πληροφορώ, όλοι είναι μικρότεροι από μένα! Είναι γεννημένοι το ’57, το ’58, και λέω «μπορεί να έχω γερασει κι εγώ και να μην το καταλαβαίνω», αλλά αισθάνομαι πολύ νέος. Και για να παίξεις στου Καραθάνου τα έργα χρειάζεται δύναμη, νιότη και ομορφιά. Ο Νίκος πιστεύει στα νιάτα, στη δύναμη. Αυτά που κάνω μαζί του είναι από τα μεγαλύτερα δώρα.

Πιστεύετε ότι η όψη σας αντικατοπτρίζει τον ψυχικό σας κόσμο; Ναι. Μέσα μου νιώθω ένα παιδί 19, 20, 23 ετών. Κοιτάξτε, δεν βάφω τα μαλλιά μου, φαίνεται! Βλέπουν αυτό το πράγμα, που είναι απάτη μεγάλη, ενώ όλοι οι φίλοι μου είναι κάτασπροι η φαλακροί…

Θα μπορούσατε να μην είστε καλλιτέχνης; Μα, νομίζω, δεν είμαι καλλιτέχνης. Παρεμπιπτόντως! Έγινα καλλιτέχνης για να περνάω καλά, αν και την τέχνη την αγάπησα και με αγάπησε πολύ! Εγώ είμαι γεννημένος για οικογενειάρχης. Το μεγάλο το ταλέντο μου είναι η οικογένεια και τα σπίτια, η ευτυχία η οικογενειακή.

Τι απολαμβάνετε περισσότερο, να φτιάχνετε ένα φαγητό ή ένα γλυπτό; Τώρα έχουνε γίνει ένα όλα. Ειλικρινά το λέω. Όπου δω την χαρά την παίρνω. Είτε είναι ένα φαγητό, είτε ένα εικαστικό γεγονός, είτε θέατρο, είτε τραγούδι, δεν το αφήνω. Με ρωτάνε «γιατί δεν κάνεις εικαστικά;». Μα εικαστικά κάνω! Απλώς αλλάζω τη μορφή, η ουσία είναι ίδια. Όταν παίζω με τον Καραθάνο ή με τον Χουβαρδά αισθάνομαι ότι κάνω γλυπτά ή ζωγραφικές. Δεν υπάρχει διαφορά. Κάνω σχέδια και για το μέλλον. Τώρα έχουμε να ανεβάσουμε Λαμπίς με τον Χουβαρδά. Αλλά αν υπάρχει ζωή και προχωρήσει, με φαντάζομαι να μην κάνω τίποτα!

Τίποτα απολύτως; Θα κλείσω τα πάντα και θα ζήσω σαν ένας άνθρωπος που ζει κανονικά. Να μην έχω ανάγκη να εκφραστώ, γιατί είναι ένα βάσανο κι αυτό, παρόλο που είναι και χαρά. Αλλά τον καλλιτέχνη θέλω να τον αποποιηθώ, να δω άλλες αξίες. Το όνειρό μου είναι να απαλλαγώ από την ανάγκη της έκφρασης. Πιστεύω θα με βοηθήσει και η ηλικία.

Μιλάτε για μια απόσυρση από τα πράγματα; Δεν είναι απόσυρση, είναι αλλαγή. Θέλω να δω πώς είναι η ζωή χωρίς τέχνη. Θαυμάζω τους κανονικούς ανθρώπους

Όσοι έχουν την ανάγκη να εκφράζονται δεν είναι και κανονικοί; Υπάρχει μια ανάγκη, μια βία, σαν συνήθεια, σαν το τσιγάρο. Εγώ θέλω να το κόψω.

Μ’αρέσει να με αγαπάνε και να με εκτιμούν. Φιλοδοξία μου είναι να είμαι βοηθητικός, να είμαι σε μια παρέα και να μπορώ να βοηθήσω. Τι φιλοδοξία; Εμένα μου χαρίστηκαν όλα από μόνα τους.

Έχετε εξαρτήσεις; Μόνο από την τέχνη. Θα μπορούσα να κόψω την τέχνη όπως το τσιγάρο, που είναι μεγάλη απόλαυση, αλλά κάνει κακό στην υγεία. Μόνο οι πρόβες σε καταπονούν, θέλουν γερά νεύρα. Η δε μετάβαση από τον άνθρωπο που είναι εκτός σκηνής, στον άνθρωπο που είναι στη σκηνή είναι βασανιστική, γιατί είναι σαν γυρίζεις μέσα το δέρμα σου, όπως τα φίδια ή τα τζιτζίκια που αλλάζουν δέρμα, αλλάζει όλη σου η υπόσταση. Εγώ ποτέ δεν παίζω για τον εαυτό μου, παίζω για τον άλλο. Πάντα μου αρέσει να απευθύνομαι στον κόσμο είτε είναι ένα πρόσωπο, είτε είναι χίλια. Δεν τους ξεχνάω ποτέ. Πιστεύω ότι αυτοί μου κάνουν τιμή, δεν τους κάνω τιμή εγώ.

Το κοινό σάς βλέπει περισσότερο ως ηθοποιό ή ως εικαστικό; Τους έχετε μπερδέψει; Ο κόσμος πιστεύει πως είμαι ένας άνθρωπος ειλικρινής. Έχω μια τιμιότητα στις σχέσεις με τα πράγματα. Έχει πειστεί για αυτό. Με αγαπάει στο δρόμο. Μου μιλάνε για το τραγούδι, για το θέατρο, για τις ταινίες με τον Κούτρα με πολύ σεβασμό και αγάπη σοβαροί και απλοί άνθρωποι. Αυτό σημαίνει ότι έχουν καταλάβει. Βεβαίως, ένας άνθρωπος μπορεί να με αμφισβητήσει, να με αποδομήσει. Δεν θα διαμαρτυρηθώ για αυτό. Δεν διεκδικώ την αποδοχή. Και θέλω να πιστεύω πως είμαι ένας άνθρωπος του κόσμου, του σήμερα. Η ζωή  πάντα, και η δικιά μου και των άλλων, έρχεται πρώτη. Ακολουθεί η τέχνη. Αυτό είναι το μυστικό της χαράς μου. Η τέχνη είναι παιχνίδι. Πρώτα είναι η ζωή. Προηγείται η αγάπη των ανθρώπων, η συνεννόηση, η ομορφιά, να ξέρει ο καθένας τα κιλά, του, την ηλικία του, να είναι ευγενής προπαντώς.

Δεν έχετε, αλήθεια, κάποια φιλοδοξία; Καμία. Μ’αρέσει να με αγαπάνε και να με εκτιμούν. Φιλοδοξία μου είναι να είμαι βοηθητικός, να είμαι σε μια παρέα και να μπορώ να βοηθήσω. Τι φιλοδοξία; Εμένα μου χαρίστηκαν όλα από μόνα τους. Να βρεθώ στη Μπιενάλε της Βενετίας, να βρεθώ στις Κάνες με τον Κούτρα και να παίρνω το βραβείο και να γράφουν σελίδες στη Monde και στη Le Figaro για την ερμηνεία μου! Τι φιλοδοξία να έχω; Ξεπερνάνε αυτά που συμβαίνουν τις φιλοδοξίες μου.

Υπάρχει κάποιο έργο που λέτε «είναι το έργο της ζωής μου»; Η Νίκη Καναγκίνη μάς κάνει ένα πρότζεκτ στην Ύδρα και βλέπω τους εγκαταλελειμένους γέροντες και παθαίνω το σοκ της ζωής μου! Και αποφασίζω το καλοκαίρι, που οι γονείς μου κάνουν διακοπές κι εγώ παριστάνω πως είμαι στη Μύκονο, να μεταμορφώσω με ένα συνεργείο το σπίτι τους στην Αθήνα στο ωραιότερο του κόσμου. Γκρεμίζω, βάφω, αλλάζω τα πάντα, κρεβάτια, σερβίτσια, κουρτίνες, μπάνια. Δυο μήνες μού βγήκε η Παναγία. Όταν πάω στο Κιάτο να τους φέρω κι ανοίγει η πόρτα, δεν φαντάζεσαι! Ήταν σαν νυφικό το σπίτι. Με λουλούδια, φαγητά, φρούτα στο ψυγείο. Ήταν το ωραιότερο πράγμα, το ωραιότερο έργο που έκανα στη ζωή μου. Οι γονείς μου είπαν «σε αυτό το σπίτι θέλουμε να πεθάνουμε». Ενώθηκε η τέχνη με τη ζωή. Για ποια τέχνη να μιλήσεις μετά απο αυτό;

Εάν είχα χρήματα πολλά θα πριμοδοτούσα συνεχώς νέους ανθρώπους. Νέα ζευγάρια, νέα παιδιά. Τα νιάτα θέλουν χρήματα, να ταξιδέψουν, να δουν πράγματα.

Τι ερωτεύεστε; Τα νέα παιδιά που παλεύουν να φτιάξουν τη ζωή τους. Εάν είχα χρήματα πολλά θα πριμοδοτούσα συνεχώς νέους ανθρώπους. Νέα ζευγάρια, νέα παιδιά. Τα νιάτα θέλουν χρήματα, να ταξιδέψουν, να δουν πράγματα. Σκεφτόμουν ότι αυτό που έγινα τώρα εγώ χρειάστηκε 60 χρόνια εκπαίδευσης. Γνώρισα ανθρώπους εξαιρετικούς, σοφούς. Το καλό μου είναι ότι είμαι γεννημένος μαθητής. Ενώ μου λένε να διδάξω, αισθάνομαι ένας μικρός μαθητής, ίσως μια μικρή μαθήτρια με ποδιά και γιακαδάκι.

Από τα παιδικά σας χρόνια ποιες είναι οι πιο ευτυχισμένες αναμνήσεις; Ήταν τόσο ευτυχισμένα τα παιδικά μου χρόνια! Δεν ξέρω πάλι αν εγώ τα βλέπω έτσι, αλλά θυμάμαι ένα χυλό ευτυχίας.

Ήσασταν άτακτο παιδί; Όχι. Πάντα όμως κατασκεύαζα με τα χέρια μου πράγματα. Γλυπτά, ανθρώπους, ζωγράφιζα, έτρεχα, σκαρφάλωνα, ήμουνα πολύ δυνατό παιδί. Αλλά ήμουνα και σοφιστικέ. Παιδί- θαύμα. Ό,τι κάνω τώρα, φανταστείτε ότι το έκανα και μικρός. Στη χορωδία ήμουν πρώτος, στη ζωγραφική πρώτος. Ήμουν παιδί κομψό, λεπτό, γεμάτο χαρά που όλο έφτιαχνα κάτι. Και πάντα σκεφτόμουν να μην στενοχωρήσω τους γονείς μου. Όχι από φόβο. Αλλά τους είχα ξαφνικά υϊοθετήσει. Έγινα εγώ, μετά τα 15, ο γονιός τους. Δεν ήθελα να τους στενοχωρήσω, ως πατέρας πια εγώ. Ήτανε δυο αριστουργήματα και λέω «θα στενοχωρήσω αυτά τα αριστουργήματα;»

Πάντα σκεφτόμουν να μην στενοχωρήσω τους γονείς μου. Όχι από φόβο. Αλλά τους είχα ξαφνικά υϊοθετήσει. Έγινα εγώ, μετά τα 15, ο γονιός τους. Δεν ήθελα να τους στενοχωρήσω, ως πατέρας πια εγώ. Ήτανε δυο αριστουργήματα και λέω «θα στενοχωρήσω αυτά τα αριστουργήματα;»

Η ζωή τι είναι; Η ζωή είναι ένα μεγάλο δώρο, δεν το συζητώ. Μόνο χαρά κι ένα μεγάλο δώρο.

Παρόλα τα όσα συμβαίνουν; Παρακολουθείτε ειδήσεις; Τα πάντα!

Ποια εικόνα έχετε για όσα συμβαίνουν τελευταία στη χώρα; Επειδή έχω ζήσει στην Ελλάδα και επειδή έχω ασχοληθεί με το κιτς στην δουλειά μου, πιστεύω, ήτανε τόσο τρομακτικό το επίπεδο που είχαμε φτάσει, με αυτές τις πιστωτικές κάρτες, με αυτές τις ξανθιές, με αυτά τα μπουζούκια, με αυτά τα τέρατα, που, ειλικρινά σας λέω, αυτό που περνάμε τώρα μου φαίνεται μικρότερο κακό!

Το κιτς υπάρχει στη Βουλή; Μα μόνο κιτς έχει η Βουλή! Το μυστικό μού το έχει μάθει ο Γιώργος Μαυροείδης, ο μεγάλος μου δάσκαλος και φίλος. Υπάρχει ο ιδιωτικός και ο δημόσιος λόγος. Το δράμα αρχίζει εκεί που μπερδεύονται οι δυο. Οι πολιτικοί μιλούν σα να είναι ιδιώτες, σα να είναι στο σπίτι τους. Είναι εγκληματικό! Οφείλεις να είσαι καθωσπρέπει. Αυτές οι γκρίνιες και τα έξω καρδιά απαγορεύονται. Πρωθυπουργός κι Υπουργοί θέλουν όλοι να είναι καλλιτέχνες! Όλοι τους θέλουν να είναι ηθοποιοί, χορευτές, τραγουδιστές, ζωγράφοι, ενώ είναι άλλο πράγμα. Όχι κύριοι, έχετε την εξουσία, δεν μπορείτε να είστε και καλλιτέχνες!

Το μπουζούκι σήμερα έχει υποχωρήσει; Εγώ είμαι λάτρης του μπουζουκιού, μεγάλος λάτρης του λαϊκού τραγουδιού.

Μιλώ για τα σκυλάδικα. Κι αυτά είναι χαριτωμένα όταν είναι καλά. Εμείς μιλάμε για το σκυλάδικο της ψυχής μας. Αυτό υποχώρησε. Η σημερινή κατάσταση, σε σχέση με τη φρίκη του παρελθόντος, μού φαίνεται καλύτερη.