Η ομάδα Εν Δυνάμει έχει αρχίσει να γίνεται γνωστή τα τελευταία χρόνια, πρόσφατα με την πολυσυζητημένη παράσταση Το Άλλο Σπίτι στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, και το καλοκαίρι που πέρασε με τον Άνθρωπο Ανεμιστήρα στο Φεστιβάλ Αθηνών. Μια ομάδα εντυπωσιακή, με πολλά μέλη και έδρα την Θεσσαλονίκη, που δίνει μαθήματα συνύπαρξης στη σκηνή και τη ζωή, που συγκινεί βαθιά κάθε άλλον άνθρωπο που παρακολουθεί το ωραίο της έργο. Η σκηνοθέτις της ομάδας, Ελένη Ευθυμίου, μιλάει στην Popaganda για την διαδικασία, τους στόχους, την έρευνα και την σύνθεση των παραστάσεων της ομάδας.
Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα ενός μεικτού εργαστηρίου θεάτρου; Όταν το 2008 η Ελένη Δημοπούλου και η Μαρία Ιωαννίδου ίδρυσαν την ομάδα Εν δυνάμει, οραματίστηκαν την ομαλή ένταξη των ανθρώπων με αναπηρία στο κοινωνικό σύνολο μέσα από την ουσιαστική συνύπαρξη με την κοινωνία κι όχι μέσα από ένα ακόμη πλαίσιο ειδικής αγωγής. Σκέφτηκαν πως αυτό θα πετύχαινε μόνο μέσα από μία δομή ενός μεικτού συνόλου. Σύντομα, καθώς η Ελένη Δημοπούλου (χρόνια ηθοποιός στην Πειραματική σκηνή της “Τέχνης” αλλά και σκηνοθέτης και εκπαιδευτικός), αναγνώριζε την ευεργετική αξία που έχει το θέατρο (αλλά και οι τέχνες γενικότερα) για το δέσιμο μίας ομάδας, η Εν δυνάμει, έξω από άλλες συμβιωτικές δραστηριότητες μεταμορφώθηκε σε ένα θεατρικό σύνολο ανθρώπων που δουλεύουν με ισότιμη μεταχείριση, θέτοντας κοινούς στόχους. Έτσι η ομάδα ξεκίνησε εργαστήρια θεάτρου με την Ελένη Δ. (πρώτη και βασική δασκάλα, σκηνοθέτη και καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας) και μέσα στα πρώτα μόλις χρόνια της δραστηριότητάς της ανέβασε τις παραστάσεις Το πρωινό άστρο του Γιάννη Ρίτσου, (2010), και το Νόμιζα ήσουν ξένος, βασισμένο σε μαρτυρίες προσφύγων, (2013).
Έχοντας την επιθυμία η ομάδα να αποκτήσει ποικίλα ερεθίσματα και σφαιρική θεατρική και καλλιτεχνική παιδεία από τα πρώτα μόλις χρόνια άρχισε να συνεργάζεται σταθερά με διάφορους ακόμη καλλιτέχνες από το χώρο του θεάτρου και των τεχνών. Το 2013 ήταν η πρώτη μου επαφή με την ομάδα όταν μου προτάθηκε να σκηνοθετήσω την επόμενη τους παράσταση. Εκείνο τον καιρό είχε φτάσει πια η στιγμή που η ομάδα επιθυμούσε να εξωτερικεύσει στιγμές από την καθημερινότητα και την πραγματικότητα των μελών της, να μιλήσει ανοιχτά για την αναπηρία αλλά και τη διαφορετικότητα σε κάθε επίπεδο. Έτσι αρχίσαμε μία δουλειά που, μέσα από έρευνα, εργαστήρια, ερωτηματολόγια, συζητήσεις, αυτοσχεδιασμούς και καταθέσεις προσωπικών ιστοριών ολοκληρώσαμε το παραστατικό υλικό της πρώτη μας συνεργασίας-της παράστασης: Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα. Η παράσταση συνδέθηκε και με την επιθυμία της ομάδας να αποκτήσει μεγαλύτερη εξωστρέφεια και να διεκδικήσει μία θέση στα καλλιτεχνικά δρώμενα με ισότιμο τρόπο κι όχι σαν μία ειδική-ειδικού ενδιαφέροντος ομάδα.
Ποιος είναι ο στόχος του θεατρικού εργαστηρίου; Η εκπαίδευση των νέων, Εν δυνάμει, ηθοποιών, η ανάπτυξη ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας, μίας κοινής αισθητικής και μίας κοινής ιδεολογίας: η δημιουργία ενός δυνατού συνόλου που μπορεί να αλληλοστηριχθεί πάνω, αλλά και έξω από τη σκηνή και ταυτόχρονα να ενσωματώσει και να αναδείξει την κάθε διαφορετική προσωπικότητα, αξιοποιώντας τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της. Ο σκοπός είναι κάθε μέλος της ομάδας να συνυπάρχει ισότιμα, να έχει την προσωπική του ανάπτυξη και ταυτόχρονα να τροφοδοτεί την ομάδα, να λειτουργεί σαν άρρηκτος κρίκος της. Όλο αυτό προϋποθέτει αλλά και δημιουργεί αληθινές ανθρώπινες σχέσεις-κοινωνικοποίηση που στηρίζεται στη συνεργασία και την επιθυμία οι άνθρωποι να πετύχουν κάτι μαζί. Έτσι μέσα στην ομάδα σαν δαιμόνιοι ερευνητές ψάχνουμε και εφευρίσκουμε διαρκώς δημιουργικές λύσεις ενώ δουλεύουμε στο να εξαλείψουμε τα κάθε «προβλήματα».
Φυσικά η επίτευξη των στόχων της ομάδας γίνεται μέσα από πολύ σκληρή δουλειά, πολύωρες πρόβες, πειθαρχία πάντα με σεβασμό στο χρόνο διάθεσης του κάθε μέλους. Εδώ πρέπει να πω πως οι άνθρωποι που απαρτίζουν την ομάδα δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί, είναι άνθρωποι που βρίσκονται συνειδητά σε αυτή τη δομή επειδή είναι κάτι που το θέλουν και το πιστεύουν. Ωστόσο δουλεύουν με επαγγελματική συνέπεια και με αξιώσεις το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα να είναι το υψηλότερο δυνατό. Μέσα από την τριλογία το «Άλλο» το «Κανονικό» (πρώτο μέρος: «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα». Δεύτερο μέρος: Το “Άλλο” σπίτι) η ομάδα έχει στραφεί έντονα στην έρευνα και αξιοποίηση του αυθεντικού, προσωπικού υλικού των ίδιων των μελών της, χωρίς όμως αυτό να μένει ανεπεξέργαστο. Η επιδίωξη αυτή στοχεύει αφ’ενός στην συνειδητή επιλογή των ανθρώπων να εξωτερικεύσουν εμπειρίες και συναισθήματα και αφ’εταίρου στην έρευνα του ενός μέρους προκειμένου να βγουν συμπεράσματα και να τεθούν ερωτήματα σε σχέση με το όλον-στο βαθμό που αυτό μπορεί να συμβεί.
Πως χρηματοδοτείται; Πώς επιβιώνει; Κατά βάση η υλική υποστήριξη προέρχεται από τα ίδια της τα μέλη, τους φίλους της ομάδας και φυσικά όσους επιθυμούν να συνδράμουν στην επίτευξη των στόχων της. Επίσης τα έσοδα των παραστάσεων και των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων της επιστρέφουν στην ομάδα και την τροφοδοτούν για τις επόμενες κινήσεις της. Επιβιώνει μέσα από προσωπικές θυσίες, πολλή δουλειά και βαθιά πίστη στο όλο εγχείρημα.
Μπορείτε να μας περιγράψετε μια συνηθισμένη συνάντηση της ομάδας; Θα περιγράψω μία πρόβα συγκεκριμένα, μιας και η ομάδα πραγματοποιεί συναντήσεις για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Το πρώτο εικοσάλεπτο-μισάωρο το έχουμε αφιερώσει στον καφέ και την επικοινωνία. Τα μέλη της ομάδας θα καταφτάσουν και θα αρχίσουν να λένε τα νέα τους-τις ιστορίες τους. Κάπου εκεί ξεκινάει η ώρα του ζεστάματος που περιλαμβάνει συνήθως έντονη σωματική άσκηση, άνοιγμα του σώματος και ζέσταμα της φωνής. Μετά, ξεκινάει η πρόβα της οποίας το περιεχόμενο ποικίλει ανάλογα με τη φάση που βρισκόμαστε. Στο πρώτο στάδιο των προβών θα παρουσιαστούν συνήθως ασκήσεις και αυτοσχεδιασμοί που έχουν ετοιμαστεί στο σπίτι, θα συζητήσουμε σε κύκλο το θέμα πάνω στο οποίο δουλεύουμε. Θα ανταλλάξουμε απόψεις και εμπειρίες πάνω σε αυτό, θα χωριστούμε σε ζευγάρια και θα πάρει προσωπική συνέντευξη ο ένας από τον άλλον.
Σε πιο προχωρημένη φάση θα αρχίσουμε να δοκιμάζουμε σκηνές και κατά πόσο λειτουργούν, σιγά σιγά θα μπει στο παιχνίδι η ακρίβεια, κάτι που εκτός από το εξωτερικό μάτι χρειάζεται τη συνεργασία όλων των μελών της ομάδας, ιδέες για το πώς μπορούμε να πετύχουμε κάτι με τον πιο οικονομικό τρόπο. Συχνά θα χωριστούμε σε μικρές ομάδες και θα κάνουμε πιο ιδιωτική δουλειά, θα προβάρουμε μία σκηνή, θα επαναλάβουμε ένα κείμενο ή/και μία κίνηση πάρα πολλές φορές, μιας και η επανάληψη είναι όπλο για τους ηθοποιούς με τις μεγαλύτερες δυσκολίες. Θα έρθει η ώρα του διαλείμματος στη μέση της πρόβας και τις τυχερές μέρες θα φάμε ωραίο μαγειρεμένο φαγητό, φτιαγμένο από κάποιο πρεσβύτερο μέλος της ομάδας-γονιό-αγαπημένη προσφορά, προκειμένου να κρατήσουμε ψηλά την ενέργεια. Την ώρα του διαλείμματος είναι και η ώρα του γέλιου, μιας και η ομάδα έχει άπλετο χιούμορ, θα συζητηθούν παρελειπόμενα από την πρόβα κι όχι μόνο (όχι φυσικά πως δεν γελάμε πολύ και κατά τη διάρκεια της πρόβας). Η πρόβα συνήθως κρατάει 5 ώρες εκτός από τις τελικές πρόβες που ξεπερνάνε συνήθως το οχτάωρο. Οπότε μετά το διάλειμμα, επιστροφή στην πρόβα και δουλειά μέχρι τελικής πτώσης. Στο τέλος, ανάθεση νέων εργασιών, προσωπικές και ομαδικές παρατηρήσεις, συζήτηση στον κύκλο για επίλυση προβλημάτων και κάπου εδώ τελειώνει η μέρα και η ομάδα αποχωρεί. Αν αντέχουμε, ε, θα πάμε και μια βόλτα μετά για ποτό, συχνά όλοι μαζί.
Ποιά είναι τα ειδικά οφέλη της ομάδας; Είναι απίστευτο το πόσο μπορεί ένας άνθρωπος, μέσα στην ομάδα, μέσα από συστηματική δουλειά και σταθερές, υγιείς σχέσεις με το κοινωνικό του σύνολο πραγματικά να ανθίσει. Σε κάθε ολοκλήρωση ενός πρότζεκτ της ομάδας βλέπεις τους ανθρώπους να έχουν κάνει άλματα παραπέρα, βλέπεις ανθρώπους που έχουν αληθινά κοινωνικοποιηθεί, που έχουν συνέπεια, ευθύνη και αίσθηση του συνόλου στο οποίο ανήκουν, έχουν βελτιώσει την κίνησή τους, το λόγο τους, έχουν αυτοπεποίθηση για τις δυνατότητές τους. Και φυσικά αυτή η αλλαγή τους συνοδεύει και στη ζωή έξω από την ομάδα στη σχέση τους πχ. με τους συμμαθητές τους, τους συγγενείς τους και τους φίλους τους.
Ειδικά οφέλη όμως έχουν και τα μέλη χωρίς αναπηρία μιας και το να δουλεύουν μέσα σε μία μεικτή ομάδα τους εφοδιάζει με ιδιαίτερα αυξημένα αντανακλαστικά, έχοντας αληθινή έγνοια για τον διπλανό τους προκειμένου το σύνολο να λάμψει. Έτσι καταρτίζονται θεατρικά με φοβερή ετοιμότητα και ακρίβεια και με βάθος στην επί σκηνής επικοινωνία. Άλλωστε είναι πάντα πολύ πιο εύκολο να είσαι «καλός» πάνω στη σκηνή μόνος σου και πολύ πιο δύσκολο να κρατήσεις υψηλό το επίπεδο αν δεν είναι και ο διπλανός σου το ίδιο «έγκυρος» με εσένα, αν δεν επικοινωνείς αληθινά μαζί του πάνω στη σκηνή. Και φυσικά ειδικά οφέλη έχουν οι άνθρωποι χωρίς αναπηρίες και στο ανθρώπινο κομμάτι, αφού γίνονται πολύ πιο ανοιχτοί όταν συνυπάρχουν με πολλούς διαφορετικούς νέους ανθρώπους. Μαθαίνουν να μοιράζονται αληθινά τη ζωή τους και μαθαίνουν να είναι ο εαυτός τους. Έχουν την τύχη να έρχονται σε επαφή με την ουσία των άλλων ανθρώπων, μιας και οι άνθρωποι με αναπηρίες είναι πολύ αυθόρμητοι και αληθινοί και με λιγότερες αναστολές να πουν αυτό που θέλουν.
Πού εντοπίζετε τις μεγαλύτερες δυσκολίες συνύπαρξης των μελών της ομάδας; Όσο περνάει ο καιρός και η ομάδα δένεται όλο και περισσότερο και αποκτά σταθερούς κώδικες και μεθοδολογία οι μόνες δυσκολίες που παραμένουν είναι με τα πολλά διαφορετικά προγράμματα των ανθρώπων που πρέπει να βρεθούν όλοι μαζί σε κοινό τόπο και χρόνο. Αυτό που χρειαζόταν άπλετη υπομονή τον πρώτο καιρό -κάτι που όσο πάει μειώνεται αλλά δεν μπορεί ποτέ να εξαλειφθεί εντελώς- είναι το κομμάτι της επανάληψης ενός μέρους της πρόβας. Δεν εννοώ φυσικά μία και δύο φορές αλλά μπορεί και πενήντα, προκειμένου να γίνει καθαρά αντιληπτό από όλα τα μέλη της ομάδας και να φτάσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Τώρα σε κοινωνικό επίπεδο δεν υπάρχει κάποια «δυσκολία» έξω από τις συνηθισμένες δυσκολίες που συναντώνται στη συνύπαρξη των ανθρώπων, μιας και οι άνθρωποι στην ομάδα γνωρίζονται και επικοινωνούν. Είναι φίλοι αληθινά. Έχουν πλήρη αποδοχή ο ένας για τις ιδιαιτερότητες του άλλου κι όταν κάτι ενοχλεί επισημαίνεται χωρίς αναστολές, μιας και δεν υπάρχει κάποια «ειδική» μεταχείριση. Δεν υπάρχει το κομμάτι της «ανοχής» μέσα στην ομάδα, αλλά αγνή, ανθρώπινη, ειλικρινής επικοινωνία.
Πώς εξελίσσεται το θέμα σας και οι πρόβες; Τα θέματα, ειδικά στο διάστημα που συνεργάζομαι με την ομάδα, (που αποτελεί και το χρόνο δημιουργίας της τριλογίας μας), αντλούνται από την ζωή των μελών της ομάδας και από τις εμπειρίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι όποιοι διαφορετικοί άνθρωποι μέσα στην κοινωνία μας. Τα θέματα και στα δύο πρώτα μέρη της Τριλογίας τα όρισε καθαρά η Ελένη Δ. έχοντας βαθιά γνώση των θεμάτων που είναι κεντρικά στη ζωή των ανθρώπων με αναπηρίες. Αφού οριστεί λοιπόν το θέμα μας, ορίζονται και οι άξονες της έρευνας, προκειμένου το ζήτημα να το δούμε από τις περισσότερες δυνατές πλευρές. Σύμφωνα με τους άξονες δίνονται στην ομάδα θεατρικές ασκήσεις-ασκήσεις δημιουργικής γραφής και ερωτήσεις που πρέπει να δουλευτούν. Αυτό περιλαμβάνει το πρώτο μέρος των προβών μας. Όταν συγκεντρωθεί αρκετό υλικό γίνεται μία επιλογή και μία σύνθεση του κειμένου οπότε η πρόβα πια έχει τα πιο κλασικά χαρακτηριστικά της δημιουργίας μιας παράστασης. Πρόβα και συζήτηση πάνω στο κείμενο, δουλειά στο λόγο, την κίνηση και τη μουσική.
Στην παράσταση Το “Άλλο” σπίτι συγκεκριμένα το πρώτο προπαρασκευαστικό στάδιο της έρευνας πάνω στον προσωπικό χώρο ήταν από μόνο του ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό πρότζεκτ: Η έκθεση Home?το μικρό-μικρό σπίτι, που αποτελούσε μία αναζήτηση για το πώς θα ήθελαν να διαμορφώσουν ελεύθερα τα μέλη της ομάδας τον προσωπικό τους χώρο, παρουσιάστηκε τον περασμένο χειμώνα στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε εικαστική επιμέλεια της Θούλης Μισιρλόγλου και με υπεύθυνους καλλιτέχνες της έρευνας και της υλοποίησης τους Ritsard Anthony, Μαρία Καβαλιώτη και Δημήτρη Ζάχο.
Στην παράστασή σας αυτή, το Άλλο Σπίτι, επισκεφτήκατε ιδρύματα από ότι καταλαβαίνουμε στην παράσταση. Πώς σας επηρέασε αυτό; Παρότι μέσα στην ομάδα είμαστε πλήρως εξοικειωμένοι με τη διαφορετικότητα, δεν ήμασταν καθόλου εξοικειωμένοι με το κομμάτι των ιδρυμάτων. Ήταν κάτι που το γνωρίζαμε μόνο σε φανταστικό επίπεδο από αφηγήσεις και ταινίες. Εκπλαγήκαμε φυσικά μέσα από την προσωπική εμπειρία – άλλες φορές ευχάριστα, αλλά και συχνά δυσάρεστα- μιας και παρατηρήσαμε πως, ενώ οι αντιλήψεις των ανθρώπων που δουλεύουν εκεί, σε σχέση με το πώς θα έπρεπε να είναι ο προσωπικός χώρος, έχουν προχωρήσει, οι δομές παραμένουν αρκετά ίδιες. Οπότε στην ουσία η αναβάθμιση των χώρων φιλοξενίας παραμένει αρκετά πίσω, και, με αφορμή πολλές σημαντικές δικαιολογίες, όπως η οικονομική κρίση, φαίνεται πως θα παραμείνει για πολύ καιρό ακόμη έτσι. Είναι ένα θέμα σκοτεινό που χρειάζεται πολλή δουλειά και στήριξη από την κοινωνία για να αλλάξει πρόσωπο. Μας επηρέασε λοιπόν πολύ, αφ’ενός στο να εκτιμήσουμε τις συνθήκες της ζωής των μελών μέσα στην ομάδα-ανάπηρων και μη, φυσικά-μιας και σε ένα ίδρυμα μπορεί απ’τη μια στιγμή στην άλλη να βρεθεί ο καθένας μας. Αφετέρου στο να έχουμε μία πιο προσωπική και καθαρή άποψη για τα θέματα που ανοίγουμε. Να ξέρουμε για τι μιλάμε και τι αντιπροτείνουμε, να νιώθουμε πιο σίγουροι με τα ζητήματα αυτά.
Τι μάθατε που δεν φανταζόσασταν; Πολλές διαφορετικές ιστορίες. Μάθαμε πως οι λόγοι που συνήθως σπρώχνουν έναν άνθρωπο σε ένα ίδρυμα είναι κοινωνικοί και οικονομικοί, πως υπάρχουν όμως ακόμη, εν έτει 2016, εύποροι γονείς που παρατάνε τα παιδιά τους επειδή δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη διαφορετικότητά τους. Μάθαμε πως αν δεν υπάρχουν εθελοντές σε κάποια ιδρύματα οι άνθρωποι που ζουν εκεί μπορεί να κάνουν και εβδομάδες να βγουν από το δωμάτιό τους, μάθαμε για καλοφτιαγμένα και εξοπλισμένα ιδρύματα που έκλεισαν για πολιτικούς λόγους, μάθαμε για ανθρώπους που στο παρελθόν πήραν τη διοίκηση ενός ιδρύματος μέσω πολιτικών συμφερόντων και «φάγανε» χρήματα που είχαν δωθεί από το κράτος για την αναβάθμιση των δομών. Μάθαμε για παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν χρήματα να τα επισκεφτούν, μιας και φιλοξενούνται στην άλλη πλευρά της χώρας από εκεί που είναι το σπίτι τους αλλά μάθαμε και για ανθρώπους που φιλοξενούνται σε σπίτια στην πόλη και έχουν ενσωματωθεί στην κοινωνία με τη στήριξη του ιδρύματος.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε τη μεθοδολογία του θεάτρου Ντοκουμέντου; Δεν μπορώ να σας πω αν υπάρχει κάποια μεθοδολογία για το θέατρο Ντοκουμέντο συγκεκριμένα μιας και δεν θεωρώ πως σαν ομάδα υπηρετούμε καθαρά και αποκλειστικά το είδος αυτό. Αισθάνομαι πως αυτό που κάνουμε είναι ένα θέατρο προσωπικό που παίρνει στοιχεία από διάφορα είδη προκειμένου να αφηγηθεί όσα θέλει να αφηγηθεί. Έτσι και το στοιχείο του Ντοκυμαντέρ είναι για εμάς ένα ακόμη εργαλείο. Το στοιχείο αυτό εμείς το αντιλαμβανόμαστε ίσως μέσα από τη συλλογή προσωπικών ιστοριών και στιγμών και το μοίρασμα αυτών πάνω στη σκηνή-συνήθως από τους ίδιους τους ανθρώπους που τις έχουν ζήσει. Αλλά αυτό δε συμβαίνει πάντα, συχνά μια ιστορία μπορεί να περάσει στα χείλια κάποιου άλλου μέσα στην ομάδα ή μπορεί να υποστεί τόση επεξεργασία που να μείνει πια μόνο ένας αχνός πυρήνας, ένας πυρήνας που μόνο εμείς μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε. στο τέλος. Δε μας ενδιαφέρει πάντως μια απογυμνωμένη απεικόνιση της πραγματικότητας αλλά η ποίηση που μπορεί να προκύπτει μέσα από τη δημιουργική επεξεργασία της πραγματικότητας. Η ομορφιά που μπορεί να αναδύει το διαφορετικό και η ομορφιά που μπορεί να αναδύει η αληθινή συνύπαρξη των ανθρώπων.
Πού εντοπίζετε κοινωνικό αποκλεισμό; Κανονικά δε θα έπρεπε αυτό που κάνουμε ως Εν δυνάμει να είναι κάτι διαφορετικό, κάτι ιδιαίτερο ή εκκεντρικό. Δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται ως κοινωνικό γεγονός αλλά ως μία ισότιμη καλλιτεχνική προσπάθεια. Φυσικά βέβαια συμβαίνει και θα συμβαίνει αυτό όσο είμαστε οι λίγοι ανάμεσα στους πολλούς. Ιδανικά θα έπρεπε να υπάρχουν πολλές, πολλές δομές συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων με διάφορες δυνατότητες. Ο κοινωνικός αποκλεισμός βρίσκεται ριζωμένος μέσα μας όταν αναφερόμαστε στους ανθρώπους με αναπηρία ως «παιδιά», αφαιρώντας τους, ασυνείδητα ίσως, τη δυνατότητα να διεκδικούν κι αυτοί την ανεξαρτησία τους και να έχουν δικαιώματα που έχουν και οι ενήλικες, όταν δεν τους θεωρούμε χρήσιμους μέσα στην κοινωνία και δεν ανοίγουμε πραγματικό χώρο γι’αυτούς κι όταν η μόνη μας επαφή μαζί τους είναι μέσω της φιλανθρωπίας-που εξ’ορισμού θέτει ως ανώτερο αυτόν που βοηθάει τον άλλον. Χρειάζεται πολλή δουλειά και εμπιστοσύνη για να αλλάξει όλο αυτό φυσικά, αλλά όσο χωριζόμαστε στο στρατόπεδο «εμείς» και οι «άλλοι». Όσο καλοπροαίρετος κι αν είναι συχνά αυτός ο χωρισμός, δε θα γίνει ποτέ τίποτε ουσιαστικό.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε να πολλαπλασιαστεί η ιδέα σας; Πώς μπορεί ένας άλλος οργανισμός να ξεκινήσει μια όμοια πρωτοβουλία; Σίγουρα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα μπορούσαν να στηρίξουν μεικτές δομές αν τους δινόταν η ευκαιρία. Δεν έχει σημασία αν αυτό θα γίνεται μέσα από το θέατρο ή μέσα από κάποια άλλη έκφραση, αυτό που έχει σημασία είναι η κάθε καινούρια ιδέα να έχει κοινή φιλοσοφία, να είναι αποφασισμένοι οι άνθρωποι που θα την πλαισιώσουν να μη συμβιβαστούν με ημίμετρα αλλά να δουλέψουν όσο σκληρά χρειάζεται. Χρειάζεται πολλή έμπνευση και έρωτα για να συμβεί κάτι τέτοιο και είναι πολύ σημαντικό να μη μπει σε κάποιο καλούπι, σαν μία προσπάθεια να επαναληφθεί κάτι που έχει ήδη συμβεί, αλλά σε μία νέα ιδέα, όπου νέοι άνθρωποι θα βρουν τον δικό τους τρόπο να εκφράσουν αυτά που θέλουν. Πρέπει να ειπωθεί πως αυτό που είναι θεμελιώδες μέσα στην ομάδα μας δεν είναι το όποιο παραγόμενο καλλιτεχνικό πρότζεκτ αλλά οι συνθήκες ισοτιμίας κάτω από τις οποίες αυτό προκύπτει. To να μη βλέπεις τον συνάνθρωπο-συνάδελφο σου σαν κάποιον που πρέπει να αλλάξεις, αλλά σαν ένα ισότιμο πρόσωπο που πρέπει να μάθει να λειτουργεί μέσα στο σύνολο, να εξελιχθεί βοηθώντας όμως και τους άλλους να εξελιχθούν. Επίσης είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι που το πλαισιώνουν να θέλουν να είναι εκεί που είναι, να περνάν καλά, να τους γεμίζει το εγχείρημα-ότι δηλαδή ισχύει σε κάθε πράγμα για να πάει καλά.
Μπορείτε να μας περιγράψετε μια στιγμή της διαδικασίας της παράστασης; Όταν παρατηρώ μέσα στην πρόβα ή πάνω στην παράσταση ηθοποιός με αναπηρία να βοηθά κάποιον άλλο ηθοποιό με ή/και χωρίς αναπηρία. Όταν για κάποιο προσωπικό λόγο ένας ηθοποιός με αναπηρία, την ώρα της παράστασης έβαλε τα κλάματα αλλά συνέχισε να παίζει ακάθεκτος και να λέει χωρίς την παραμικρή αλλοίωση τον μακροσκελή του μονόλογο. (Σημείωση: ήταν η πρώτη φορά που τον είδαμε να κλαίει μεσα στα χρόνια που τον ξέρουμε – μπορεί να είναι και η πρώτη φορά που έκλαψε ποτέ!). Όταν θεατές μας εκμυστηρεύτηκαν πως σε κάποιες στιγμές της παράστασης δεν μπορούσαν πια να ξεχωρίσουν πιο μέλος έχει αναπηρία και πιο όχι-και όταν σταμάτησε να τους ενδιαφέρει αυτό και παρακολουθούσαν πια το έργο. Όταν έφηβοι μαθητές Γενικού Λυκείου μπήκαν (αγρίμια) μέσα στην αίθουσα φωνάζοντας και παίζοντας με τα κινητά τους και όταν τελείωσε η παράσταση δε θέλανε να φύγουν και κάναμε μαζί τους την πιο εποικοδομητική συζήτηση που έχουμε κάνει ποτέ με θεατές. Όταν βλέπω τα μέλη της ομάδας να θέλουν να είναι μαζί και εκτός σκηνής, όταν βλέπω αληθινή κι όχι υποκριτική αγάπη ανάμεσά τους, όταν τους βλέπω πώς συμβιώνουν, πώς φροντίζουν ο ένας τον άλλον. Και τι μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή από το να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι πρώτα!
Επόμενα σχέδια; Αρχικά θα θέλαμε να παίξουμε την παράσταση Το “Άλλο” σπίτι (αλλά και τον Άνθρωπο ανεμιστήρα {…} ) όσο περισσότερο μπορούμε, με την ελπίδα να ταξιδέψουμε και έξω από τα σύνορα της χώρας. Επόμενος θεατρικός στόχος είναι το τρίτο μέρος της τριλογίας μας που θα έχει σαν θέμα τον έρωτα και το σεξ. Κι ελπίζουμε μία μέρα να τα παίξουμε και τα τρία μαζί! Φυσικά η ομάδα θα κάνει πολλά ακόμη καλλιτεχνικά πρότζεκτ μέχρι την επόμενη παράσταση-δημιουργικά λοιπόν αναμένουμε τις νέες μας προκλήσεις!
Πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται ότι υπάρχετε; Η ομάδα ετοιμάζει το επίσημο website της. Μέχρι τότε μπορούν να μας βρουν στο facebook: En Dynamei Thessaloniki!, και να επικοινωνήσουν στο e-mail:endynameithess@gmail.com
Δείτε πολλές ακόμη φωτογραφίες στην παρακάτω gallery: