Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστες είναι οι φορές που μια ταινία που να ομιλεί τη βασκική γλώσσα κατάφερε να δραπετεύσει από τα ισπανικά σύνορα και να συναντήσει ένα διεθνές κοινό – δεν είναι τυχαίο ότι τα «Λουλούδια» δεν είναι απλώς η πρώτη ταινία γυρισμένη στα βασκικά που προτάθηκε από την Ισπανία για το ξενόγλωσσο Όσκαρ, αλλά και η πρώτη που βρέθηκε υποψήφια για το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στα ίδια τα ισπανικά βραβεία Goya.
Η προέλευση των βασκικών παραμένει ακόμα και σήμερα μυστηριώδης (δεν έχει καμία συγγένεια με τις ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες), ενώ υπήρξαν και απαγορευμένα για σχεδόν 40 χρόνια, κατά τη διάρκεια της φρανκικής κυριαρχίας (από το 1939 έως το 1975). Διόλου περίεργο, λοιπόν, που οι περισσότεροι Βάσκοι σκηνοθέτες συχνά αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη χρήση της, πιο διαδεδομένης, ισπανικής γλώσσας για τις ταινίες τους. Ακόμα κι έτσι, κατάφεραν να παραδώσουν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές δημιουργίες της ιβηρικής χερσονήσου.
Το Πνεύμα το Μελισσιού (El espíritu de la colmena, 1973)
Του Βίκτορ Ερίθε
Μια από τις καλύτερες ισπανικές –και όχι μόνο– ταινίες όλων των εποχών, το στοιχειωτικό ντεμπούτο του ακριβοθώρητου Βίκτορ Ερίθε είναι ένα αριστουργηματικό μίγμα πολιτικής αλληγορίας και ιστορίας ενηλικίωσης. Η μικρή Άνα Τορέντ παραδίδει μια από τις ωραιότερες παιδικές ερμηνείες στην ιστορία του σινεμά, στο ρόλο ενός αλαφροΐσκιωτου επτάχρονου κοριτσιού που μεγαλώνει σε ένα ισπανικό χωριό κάτω από τη σκιά της δικτατορίας του Φράνκο. Επηρεασμένη από τη θέαση του κλασικού «Φρανκενστάιν» που προβάλλει ένα περιοδεύον σινεμά, θα συναντήσει το δικό της «τέρας» στο πρόσωπο ενός τραυματισμένου, κυνηγημένου αντάρτη που κρύβεται κοντά στο σπίτι της, και η ιδιόμορφη φιλία τους θα σημαδέψει την ενηλικίωσή της, παγιδεύοντάς την ανάμεσα στην κινηματογραφική φαντασία και τη σκληρή πραγματικότητα.
Arrebato (1979)
Του Ιβάν Θουλουέτα
Μια σχεδόν μυθική cult ταινία και εξέχον δείγμα του underground κινηματογραφικού κινήματος La Movida Madrileña, από το οποίο ξεπήδησε και ο Πέδρο Αλμοδόβαρ, το «Arrebato» είναι το απόλυτο φιλμ για την εθιστική σχέση μας με το σινεμά ως υπέρτατη πράξη βαμπιρισμού. Ένας σκηνοθέτης low budget ταινιών τρόμου συναντά έναν εκκεντρικό νεαρό που κινηματογραφεί αδιάκοπα τον εαυτό του, πιστεύοντας ότι η κάμερα μπορεί να κλέψει την ψυχή σου, και βυθίζεται επικίνδυνα στις παρανοϊκές ιδέες του. Ναρκωτικά, σεξ, ομοερωτισμός, ηδονοβλεψία και φιλμικοί πειραματισμοί από έναν αντισυμβατικό δημιουργό που επηρέασε βαθιά τον ίδιο τον Αλμοδόβαρ, σε μια παραισθησιογόνα ταινία που θεωρείται από πολλούς πρόγονος του «Videodrome».
The Day of the Beast (El día de la bestia, 1995)
Του Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια
Μέσα από μια καβαλιστική μελέτη της Βίβλου, ένας Βάσκος ιερέας πείθεται ότι ο Αντίχριστος θα γεννηθεί στη Μαδρίτη την ημέρα των Χριστουγέννων! Με τη βοήθεια του χεβιμεταλά ιδιοκτήτη ενός δισκοπωλείου και ενός διάσημου τηλεπαρουσιαστή/παραψυχολόγου, θα ξεκινήσει ένα εξωφρενικό οδοιπορικό στη σύγχρονη Μαδρίτη, κατά τη διάρκεια του οποίου θα βυθιστεί και ο ίδιος στην αμαρτία, προκειμένου κάνει επίκληση στον «εξαποδώ» για να ανακαλύψει και να εξοντώσει το σατανικό βρέφος. Κινούμενο απολαυστικά ανάμεσα στην ταινία τρόμου, τη σουρεαλιστική φαντασία και τη βιτριολική κοινωνική σάτιρα, το «The Day of the Beast» είναι μια διαβολικά έξυπνη μαύρη κωμωδία, που αποκαλύπτει τα αδιαμφισβήτητα, αλλά συνήθως ασυμμάζευτα, ταλέντα του τρομερού Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια στην καλύτερη στιγμή της καριέρας του.
Οι Εραστές του Αρκτικού Κύκλου (Los amantes del Círculo Polar, 1998)
Του Χούλιο Μέντεμ
Ίσως ο πιο διάσημος Βάσκος σκηνοθέτης, ο Χούλιο Μέντεμ έγινε γνωστός κυρίως μέσα από αισθησιακές εξερευνήσεις της γυναικείας σεξουαλικότητας όπως το «Σεξ και η Λουσία» και το «Δωμάτιο στη Ρώμη», πριν καταπιαστεί με το ακανθώδες θέμα του βασκικού εθνικιστικού κινήματος στο πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του, «The Basque Ball: Skin Against Stone». Όμως η καλύτερη ταινία του είναι αναμφίβολα αυτή η αξέχαστη ερωτική ιστορία ανάμεσα στον Ότο και στην Άνα, οι οποίοι γνωρίζονται και ερωτεύονται ως παιδιά, για να συνεχίσουν να αναζητούν ο ένας τον άλλο και στην περιπετειώδη ενήλικη ζωή τους, φτάνοντας μέχρι τα πέρατα του κόσμου. Ένα αινιγματικό, δαιδαλώδες, τραγικό όσο και αφάνταστα ρομαντικό φιλμ για το αναπόδραστο του πεπρωμένου και τον έρωτα ως δύναμη της φύσης που αψηφά τον χώρο και τον χρόνο, αυτή η αστείρευτα ευρηματική ταινία μάς σύστησε επίσης τις σαγηνευτικές μελωδίες του Αλμπέρτο Ιγκλέσιας.
Blancanieves (2012)
Του Πάμπλο Μπερχέρ
Συνεχίζοντας την πολυσχιδή παράδοση του ισπανικού κινηματογράφου στο σινεμά του φανταστικού, ο Βάσκος σκηνοθέτης Πάμπλο Μπερχέρ παραδίδει τη δική του απάντηση στο οσκαρικό «The Artist», με μια πειραγμένη, δίχως λόγια εκδοχή του κλασικού παραμυθιού της Χιονάτης, μεταφερμένου στη Σεβίλλη του 1920. Μπολιάζοντας το γοτθικό μελόδραμα των αδελφών Γκριμ με χαρακτηριστικά στοιχεία της ισπανικής κουλτούρας, ο Μπερχέρ παραδίδει έναν εκθαμβωτικό, ασπρόμαυρο φόρο τιμής στο βωβό σινεμά, γεμάτο ταυρομαχίες, παθιασμένα φλαμένκο, περίσσιο σπανιόλικο ταμπεραμέντο και μια Χιονάτη ματαδόρ, που σάρωσε στα βραβεία Goya.