Στις 15 Μαΐου 1886 πεθαίνει η Έμιλυ Ντίκινσον. Η αδερφή της, Λαβίνια, βρίσκει τις επόμενες μέρες στο δωμάτιό της πάνω από χίλια ποιήματα, τα περισσότερα καθαρογραμμένα σε αυτοσχέδια τετράδια ή στο πίσω μέρος φακέλων και επιστολών. Βάζει στόχο να τα εκδώσει. Οι πρώτες προσπάθειες έκδοσης «παρερμηνεύουν» το έργο της Ντίκινσον, θέλοντας να επιβάλουν στα ποιήματα τις φόρμες και τις νόρμες της εποχής τους.
Ο Χρίστος Χατζηστυλιανού βρίσκει ενδιαφέρον σε αυτή τη λεπτομέρεια της «παρερμηνείας» και, με αφετηρία αυτό το ερέθισμα, ξεκινάει να το διερευνήσει οπτικά. Παρουσιάζει τις δικές του «παρερμηνείες», αποδίδοντας το πρόσωπο της Έμιλυ Ντίκινσον σε πέντε μεταξοτυπίες με αρχική έμπνευση τη μοναδική σωζόμενη δαγεροτυπία της. Πέντε ψηφιακά επεξεργασμένα πορτρέτα, πέντε εκδοχές της εύθραυστης εικόνας της.
Ο Χρίστος Χατζηστυλιανού.
Κατασκευάζει ένα artist’s book με τα 1775 σωζόμενα ποιήματά της χρησιμοποιώντας χαρτί και plexiglas. Tυπώνει 25 αριθμημένους καταλόγους σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και τους ράβει στο χέρι με λευκή βαμβακερή κλωστή, σαν αυτή με την οποία υφαίνονταν τα φορέματά της. Μια νοητή κλωστή που δένει τις δύο δουλειές. Μια έκθεση τυπωμένης ευαισθησίας που φιλοξενείται στον «Φωταγωγό» από την Δευτέρα 22 Ιανουαρίου έως την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο νεαρός εικαστικός συνεργάζεται με την αίθουσα τέχνης Φωταγωγός που όντας σφηνωμένη στα βάθη της καφετέριας Noel στη Στοά Κουρτάκη της οδού Κολοκοτρώνη, εκει που χτυπάει η καρδιά του καφέ του ποτού και του ραντεβού. αιφνιδιάζει καθε τοσο την καλλιτεχνική ατζέντα με τις πρωτότυπες εκθέσεις που παρουσιάζει. Το πως ξεκίνησαν όλα αυτά περιγράφει η συνεργάτις του Χρίστου Χατζηστυλιανού Αλέκα Κατσέλη:
Την άνοιξη του 2005 αγόρασα το πρώτο μου βιβλίο μου από τις εκδόσεις ” Το Ροδακιό”, κάνοντας βόλτα στην έκθεση βιβλίου στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Το βιβλίο ήταν τα 91+1 ιαπωνικά ποιήματα του Γιώργου Μπρουνιά. Έκανα μια ολιγόλεπτη κουβέντα με την εκδότρια που κρατούσε το περίπτερο και πέταγε τη σκούφια της για ανταλλαγή απόψεων. Μια κουβέντα που αδυνατώ να θυμηθώ το περιεχόμενό της αλλά θυμάμαι την αίσθηση που μου άφησε. Υπήρξε ντελικάτη , αυτός είναι ο σωστός όρος.
Τα χρόνια πέρασαν , το βιβλίο αυτό το χάρηκα όσο κανένα και το μοιράστηκα ιδιαίτερα με τον καλύτερό μου φίλο, Χρίστο Χατζηστυλιανού, συμμαθητή μου στη σχολή σκηνοθεσίας. Με τον Χρίστο έχω μοιραστεί συνεργασίες στο επίπεδο της σχολής, άπειρες ώρες προβολής ταινιών, ατελείωτες κουβέντες σε νυχτερινούς περιπάτους στην πόλη, γέλια και άφθονα κλάματα και το πιο ουσιαστικό, θα έλεγα ότι έχω μοιραστεί την ενηλικίωσή μου μαζί του. Κάποια στιγμή ο Χρίστος έφυγε για Κύπρο μόνιμα, η απόσταση μας πείσμωσε για μια συνέχεια στη συνεργασία κι έτσι φτιάξαμε το blog μας, το phototellers.com, ένα σύγχρονο φωτορομάν στο οποίο εγώ γράφω ιστορίες και ο Χρίστος τις ντύνει με φωτογραφίες.
Το καλοκαίρι του 2015 πέρασα από τη στοά Κουρτάκη και είδα το απρόσμενο βιβλιοπωλείο του «Φωταγωγού» όπου και στεγάζονται οι εκδόσεις «Το Ροδακιό». Είχαμε πάλι μια σύντομη κουβέντα με την υπεύθυνη και της μίλησα με θάρρος και λίγο θράσος για μια μελλοντική συνεργασία που είχα κατά νου: να εκτεθούν οι phototellers στους τοίχους του «Φωταγωγού». Έγινε ένα ραντεβού όταν ανέβηκε ο Χρίστος Αθήνα και στήθηκε η πρώτη έκθεση με φωτογραφίες του Χρίστου και κείμενα από το blog το Φλεβάρη του 2016.
Φέτος, αρχές του 2018, ο Χρίστος παρουσιάζει δεύτερη φορά δουλειά του στον ίδιο χώρο. Δεν μπορώ να δω την έκθεση αντικειμενικά γιατί την έχω αγαπήσει από τη γέννησή της , αλλά είμαι περήφανη που βοήθησα στο στήσιμό της. Και νιώθω αυτήν την ντελικάτη αύρα που είχα γνωρίσει πριν από δεκατρία χρόνια, γιατί εδώ μπορεί να συμβεί να πιστέψει κάποιος στη δουλειά ενός νέου ανθρώπου που μένει σε μια άλλη χώρα και δεν είχε δείξει μέχρι τότε τι μπορεί να κάνει.
Η παράσταση Μόνος κόσμος είναι ένα αφιέρωμα στην Emily Dickinson που με το «αθόρυβο» έργο της επηρέασε τόσο βαθιά την ποίηση του 20ού αιώνα. Πρόκειται για μια σύνθεση από έργα που αναφέρονται σε αυτήν, και παρουσιάζεται στο Χώρο «Βρυσάκι» στην Πλάκα. Ερμηνεύει η Χριστίνα Τασκασαπίδου και σκηνοθετεί ο Αλέξιος Κοτσώρης. Το κείμενο του έργου αποτελεί σύνθεση από διάφορα βιβλία που αναφέρονται στην Emily Dickinson: «The Belle Of Amherst» του William Luce, «Επειδή Δεν Άντεχα Να Ζήσω Φωναχτά» (εκδόσεις Gutenberg), «Έλα Στον Κήπο Μου»(μετάφραση Κώστας Λάνταβος, εκδόσεις Αρμός) «Το Μέγα Ύδωρ»(μετάφραση-πρόλογος Δονύσης Καψάλης, εκδόσεις Άγρα) και άλλα.
Μια γυναίκα συνδέεται με την ποίηση μέσα στο χρόνο και αφήνεται στην δική της ψυχική απομόνωση, στο μοναδικό καταφύγιο, στον μόνο κόσμο που θέλει. Μιλώντας για την Έμιλυ Ντίκινσον η νεαρή ηθοποιός Χριστίνα Τασκασαπίδου δεν φειδωλεύεται τους αναστεναγμούς και τα επιφωνήματα:
Αχ! Την θαυμάζω απεριόριστα, σπουδαία ποιήτρια, τολμηρή , μια ποιήτρια που άλλαξε το ποιητικό σύμπαν και δημιούργησε την δική της πορεία στην Αμερικανική ποίηση. .. αγγίζει αρχετυπικές έννοιες, το πώς ένα ανθρώπινο ον βιώνει τον έρωτα, τη φύση, την αγάπη, τον θάνατο, την ίδια τη ζωή. Ταυτόχρονα, όμως, επειδή και η ίδια δεν έζησε εύκολα,θίγει την κοινωνική απομόνωση, την αποξένωση στην οποία καταφεύγει ο άνθρωπος ακριβώς για να διασώσει την ύπαρξή του.
Στην παράσταση βλέπουμε μέσα από επιστολές, ποιήματα και αναφορές, μια αστραπιαία περιήγηση στη ζωή και στο έργο της. Η Αμερικανίδα ποιήτρια έγινε οικουμενική δίχως να ξεμυτίσει από το δωμάτιό της στην μικρή πόλη του Amherst. Το πρώτο γνωστό ποίημά της χρονολογείται το 1850, στα 20 της. Απέκτησε φήμη, δίχως ποτέ να εκδώσει βιβλίο όσο ζούσε. Στην εντυπωσιακή δραματουργία της παράστασης Μόνος κόσμος-Emily Dickinson παρελαύνουν πολύ γνωστά μοτίβα της ποίησής της αλλά και του περίκλειστου βίου της όπως τον γνωρίσαμε από την ταινία του Τέρενς Ντέιβις Ήρεμο πάθος που την παρακολουθεί από έφηβη να εναντιώνεται στη θρησκόληπτη διευθύντριά της ως την ενηλικίωσή της που μας συσταίνει μια εσωστρεφή αλλά ευφυέστατη, ετοιμόλογη, επίμονη στη γνώμη και στις αρχές της γυναίκα και επιπλέον μια ποιητική μεγαλοφυία.
Αλλά και ποιός δε θυμάται το συγκλονιστικό εργοβιογραφικό επίμετρο 67 σελίδων του ποιητή και μεταφραστή Ερρίκου Σοφρά στο βιβλίο του Έμιλυ Ντίκινσον 44 ποιήματα και 3 γράμματα (Εκδόσεις Το Ροδακιό 2005) όπου ανθολογεί, μεταφράζει και σχολιάζει τα ποιήματα και τα γράμματά της. Στο επίμετρο με τον τίτλο «Η άβυσσος δεν έχει βιογράφο» αποτυπώνει συγκινητικά την εποχή και το έργο της. Καταγράφοντας «ό,τι μπορεί να συγκρατήσει ο αναγνώστης από την άμμο μιας ζωής». Οι ήρωες αυτής της μυθιστορηματικής ζωής, η οικογένεια, οι έρωτες, οι πνευματικοί φίλοι παρελαύνουν σαν σκιές στη γαλαζόλευκα φωτισμένη αίθουσα του πεντάμορφου ελληνικού σπιτιού που λέγεται «Βρυσάκι» μέσα απο τις αέρινες κινήσεις των χεριών της Χριστίνας και τα λόγια τους σπαθίζουν τον αέρα μέσα από τις στριγγές η τρυφερές διακυμάνσεις της φωνής της.
Το κειμενικό σώμα του έργου μοιάζει με παρτιτούρα, είναι ένα παζλ που συνθέσαμε με τους συνεργάτες μου, φτιαγμένο από διάφορα ημερολογιακά κείμενα της Ντίκινσον, επιστολές και ποιήματα. Αυτό που νομίζω ότι κάνει τη διαφορά είναι ότι το ακούμε από μια ηθοποιό η οποία, καθώς ερμηνεύει τον μονόλογο, σταδιακά ταυτίζεται με την ποιήτρια, περνώντας στα δικά της βιώματα, καταφέρνοντας έτσι να συνδέσει τις (εν τέλει όχι και τόσο) διαφορετικές ιστορικά εποχές και να θίξει θέματα βαθιά υπαρξιακά, επίκαιρα μεν αλλά και διαχρονικά.
Ο Χρίστος Χατζηστυλιανού γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1981 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία και μοντάζ στο ΙΕΚ Ακμή και έχει παρακολουθήσει σεμινάρια όπως: μεταξοτυπία στο ArtsLab, Ιαπωνική ξυλογραφία με τους Κύπριους Χαράκτες, Art Publications from Start to Finish στο Node Center for Curatorial Studies (online), Western Civilization: Ancient and Medieval Europe στο Arizona State University(online).Στην πρακτική του χρησιμοποιεί φωτογραφία, μεταξοτυπία, video βιβλία και κατασκευές. Από το 2003 ζει μόνιμα στην Λευκωσία. Η έκθεσή του Πέντε παρερμηνείες θα διαρκέσει ως την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου.
Η Χριστίνα Τασκασαπίδου γεννήθηκε στη Γεωργία.Έχει σπουδάσει υποκριτική και κλασικό μπαλέτο. Έχει παίξει στο θέατρο και στον κινηματογράφο και δουλεύει σαν ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας. Στο θέατρο συμμετείχε σαν ηθοποιός και σαν σκηνοθέτης στην παράσταση Ψάρι, ένα κείμενο που επιμελήθηκε η ίδια μαζί με τον Δημήτρη Ζαχαράτο. Έπαιξε το ρόλο της Ιφιγένειας στην παράσταση Η μυστική μοναξιά των Ατρειδών, με κείμενο του Γιάννη Ρίτσου σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου.
Φέτος την είδαμε στην παράσταση Μόνος κόσμος-Emily Dickinson σε σκηνοθεσία Αλέξιου Κοτσώρη, που ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 2017 στην Αυλή του Χώρου Τέχνης και Δράσης «Βρυσάκι» με μεγάλη ανταπόκριση από κοινό και κριτικούς και συνεχίζεται στον Εσωτερικό του Χώρο κάθε Παρασκευή βράδυ στις 9.30. Φωτισμοί: Αλέξανδρος Πολιτάκης, μουσική: Violet Louise, φωτογραφίες: Αρσένης Μίαρης, βοηθός σκηνοθέτη: Φωτεινή Τεντολούρη.