(from left) Blake (Dean-Charles Chapman) and Schofield (George MacKay) in 1917, co-written and directed by Sam Mendes.
Μετά το “1989” της Τέιλορ Σουίφτ, το “1999” του Prince, το 2012 του Ρόλαντ Έμεριχ και το “1992” του Σάκη Ρουβά, άλλη μια χρονολογία έρχεται να εντυπωθεί στην pop culture μνήμη μας με το 1917 του Σαμ Μέντες, τη νέα, επική προσθήκη στις ταινίες με θέμα τον ριγμένο σε κινηματογραφική εκπροσώπηση (σε σχέση με εκείνον που ακολούθησε) Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά το περσινό συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ They Shall Not Grow Old, του Πίτερ Τζάκσον. Ο σκηνοθέτης του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών χρησιμοποίησε και πάλι πρωτοποριακές τεχνικές στην αφήγηση, αυτή τη φορά επιχρωματίζοντας με ακραία λεπτομέρεια αρχειακό υλικό και συνδυάζοντάς το με ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής για να «επαναφέρει» στη ζωή τους αδικοχαμένους βρετανούς στρατιώτες, με συγκινητικά αποτελέσματα.
Το 1917 έχει κι αυτό ως κύριο selling point του την τεχνική αρτιότητα, όμως τελικά ο συναισθηματικός αντίκτυπος της ιστορίας δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τον εντυπωσιασμό του σκηνοθετικού τρικ του: είναι γυρισμένο σε ένα faux μονοπλάνο, και παρακολουθεί την εφιαλτική αποστολή δύο νεαρών βρετανών υποδεκανέων (Ντιν Τσαρλς Τσάπμαν και Τζορτζ Μακέι) να παραδώσουν ένα ύψιστης σημασίας μήνυμα σε ένα τάγμα 1600 αντρών (ανάμεσά τους και ο αδερφός ενός από τους δύο υποδεκανείς) που σχεδιάζει σε μερικές ώρες να επιτεθεί στους Γερμανούς νομίζοντας ότι έχουν οπισθοχωρήσει, ενώ στην πραγματικότητα οι Βρετανοί ετοιμάζονται να πέσουν σε θανάσιμη παγίδα.
Καθότι διανύουμε περίοδο βραβείων, η διαφημιστική στρατηγική της ομάδας του 1917 στάθηκε πολύ στο εύπεπτο σλόγκαν «η ταινία-μονοπλάνο» (άλλωστε η τακτική δεν έβλαψε το Birdman στα Όσκαρ), φτάνοντας στα όρια της παραπληροφόρησης. Στην πραγματικότητα, το 1917 είναι γυρισμένο σε 8-9 μεγάλης διάρκειας πλάνα, με ως επί το πλείστον αόρατα κοψίματα από τον μοντέρ Λι Σμιθ.
Τζορτζ Μακέι και Ντιν Τσαρλς Τσάπμαν, οι φαντάροι που τρέχουν για να φτάσουν.
See you at the barricades babe
Έχει νόημα να γίνεται τόση κουβέντα για κάτι που είναι περίπου κάτι άλλο χωρίς να είναι ουσιαστικά; Μάλλον όχι, και η Ρώσικη Κιβωτός και το Victoria, πραγματικές ταινίες-μονοπλάνα, μάς αγριοκοιτάζουν. Ωστόσο είναι έξυπνη η επιστράτευση αυτής της μεθόδου από τον Μέντες, αφού τοποθετεί το θεατή στο πλευρό των δύο ηρώων, στην καρδιά της επείγουσας αποστολής τους, με την αίσθηση του πραγματικού χρόνου να πιέζει και τις δύο πλευρές. Τεχνικά, λειτουργούν τα πάντα, από τη λεπτομερή και ιστορικά ακριβή αναπαράσταση των συστημάτων τάφρων Βρετανίας (πρόχειρα, επιφανειακά) και Γερμανίας (καλοσχεδιασμένα, βαθιά) μέχρι την περίπλοκη κι αναμενόμενα άψογη διαδρομή της κάμερας του διευθυντή φωτογραφίας Ρότζερ Ντίκινς σε απέραντα τοπία και, στις δύο πιο αξιομνημόνευτες σκηνές της ταινίας, σε ένα κατεστραμμένο χωριό που φωτίζεται από μια πυρκαγιά στο βάθος (η αντίθεση φλόγας και σκότους θυμίζει λίγο την πορτοκαλί σκονισμένη πολιτεία στο Blade Runner 2049 για την οποία ήταν και πάλι υπεύθυνος) και μια κούρσα χωρίς ανάσα στη γραμμή του πυρός κοντά στο φινάλε (αυτό μας θύμισε το Wonder Woman, πρέπει να το κοιτάξουμε;)
Όμως και σε αυτή την περίπτωση, παρά το πρεστίζ των συντελεστών και το ευγενές θέμα (ο Μέντες εμπνεύστηκε από τις αφηγήσεις του παππού του που πολέμησε), η προσήλωση στη φόρμα, όσο θαυμασμό κι αν προκαλεί, είναι πλήγμα για το σενάριο. Κι εδώ δεν έχει αρκετή ισχύ για να διατηρήσει το ενδιαφέρον μιας αδύναμης πλοκής, με αποτέλεσμα το 1917 να σε φέρνει στην αμήχανη θέση να εύχεσαι τα δύστυχα παλικάρια να πετύχουν μια ενέδρα ή μια νάρκη παραπάνω και μετά να νιώθεις φρικτός άνθρωπος.
Στη μάχη κι ο Μπεν
Αντί ενέδρας, ο Μέντες επιφυλάσσει cameos επιφανών βρετανών ηθοποιών όπως ο Κόλιν Φερθ, ο Μαρκ Στρονγκ, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και ο Hot Priest του Fleabag (Άντριου Σκοτ) – κι ακόμα κι έτσι ο Μακέι ξεχωρίζει ως μικρή αποκάλυψη της ταινίας. Παρακολουθώντας το τρέιλερ, περιμένεις μια λάιτ Δουνκέρκη, ενώ η ταινία μοιάζει περισσότερο με το Gravity διασταυρωμένο με την Καλλίπολη του Πίτερ Γουίαρ και το βίντεο κλιπ του “It’s My Life” των Bon Jovi. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν είναι κράξιμο: όσες χιλιάδες φορές κι αν έχεις δει το βίντεο κλιπ, έχεις πάντα την ίδια αγωνία για το αν θα προλάβουν τη συναυλία. (Respect στον Γουέιν Άισαμ από όλους τους αναθρεμμένους με MTV.)
Πάντως ως πρώτη σημαντική ταινία του 2020, το 1917 αποτελεί μια επίκαιρη εισαγωγή στη νέα δεκαετία, που ξεκίνησε με #1 παγκόσμιο trending topic στο Twitter το «Τρίτος Παγκόσμιος»…