Ο Alan Turing, μια απ’ τις πιο παραγνωρισμένες ιδιοφυΐες της χιλιετίας μας, ήταν παράλληλα και μια απ’ τις πιο πολυσχιδείς προσωπικότητες της εποχής του. Μαθηματικός, βιολόγος, φιλόσοφος, μαραθωνοδρόμος υπεραποστάσεων, ακούραστος αναλυτής, πρωτοπόρος της πληροφορικής και θεωρούμενος ως πατέρας της θεωρητικής επιστήμης των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης, έμεινε στην Ιστορία κυρίως για ένα πράγμα: μια μικρή εφεύρεση, ένα μηχανηματάκι τόσο μικρό, που μπορεί να χωρέσει σ’ ένα κομμάτι χαρτί.
Στην πραγματικότητα, η μηχανή Turing, όπως έμεινε να λέγεται, δεν είναι καν υπαρκτή μηχανή, αλλά ένα θεωρητικό κατασκεύασμα, μια σειρά μαθηματικών μεταλλάξεων και αλγοριθμικών συλλογισμών, βάσει των οποίων μπορεί να σπάσει οποιοσδήποτε κρυπτογραφικός κώδικας του βάλεις μπροστά του. Και βάσει της μηχανής Turing, έσπασε ο κώδικας Enigma, η περιβόητη κρυπτογραφική μέθοδος που σπαζοκεφάλιαζε για χρόνια της Συμμαχικές Δυνάμεις και κρατούσε ακλόνητο το μυστήριο πάνω απ’ τις επικοινωνίες των Ναζί. Ο Winston Churchill είχε αναγνωρίσει τη συμβολή του Turing ως τη μεγαλύτερη συνεισφορά ανθρώπου στον αγώνα των αντιναζιστικών δυνάμεων, βοηθώντας τους Συμμάχους να τελειώσουν τον πόλεμο μήνες νωρίτερα απ’ ότι θα ήταν διαφορετικά εφικτό και σώζοντας μερικές χιλιάδες ζωές στρατιωτών στην πορεία.
Κι όμως, ο Turing πέθανε ντροπιασμένος και βασανισμένος λίγα χρόνια μετά το τέλος του Πολέμου, σε ηλικία μόλις 41 ετών, δηλητηριασμένος από κυάνιο, σε έναν θάνατο που χαρακτηρίστηκε ως αυτοκτονία από τις Βρετανικές αρχές κι ατύχημα απ’ τους συγγενείς του. Ο θάνατός του ήρθε το 1954, δυο χρόνια μετά την θεραπεία οιστρογόνων και τον επακόλουθο χημικό ευνουχισμό που του επιβλήθηκε, ως ποινή για την ομοφυλοφιλική του συμπεριφορά, που αντιμετωπιζόταν τότε ως ποινικό αδίκημα. Το The Imitation Game, που άνοιξε την περασμένη Τετάρτη το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου, πιάνει τα πράγματα από εκείνη τη βραδιά της σύλληψής του Alan Turing. Τον οποίο υποδύεται ο Benedict Cumberbatch, σ’ αυτό που έχει ήδη χαρακτηριστεί ως η ερμηνεία της ζωής του.
Η ζωή του Benedict Cumberbatch, απ’ την άλλη, μοιάζει να βγήκε κατ’ ευθείαν από εκείνες τις παρωδίες που σατιρίζουν την καρικατούρα του τρελαμένου καλλιτέχνη με τα πλουμιστά φουλάρια, τα κολλητά ζιβάγκο και τα χοντρά γυαλιά: εκτράφηκε εσώκλειστος σε ιδιωτικά σχολεία απ’ την ηλικία των 8, έκανε το ντεμπούτο του ως Βασίλισσα των Νεράιδων (!) σε ένα σχολικό Όνειρο Θερινής Νυκτός στα 12 κι ώσπου να τελειώσει την προπαρασκευή του για το κολέγιο, είχε ήδη πίσω του πλούσια συλλογή καμβάδων με λαδομπογιά. Και φυσικά, όπως θα απαιτούνταν από κάθε κανιβαλιστικό μοντάζ που σέβεται τον εαυτό του, πριν περάσει στο κολέγιο ο Cumberbatch έκανε διάλειμμα ενός χρόνου για να ταξιδέψει ως εθελοντής δάσκαλος Αγγλικών σε Θιβετιανό μοναστήρι στο Νταρτζίλινγκ της Ινδίας.
Κι όμως, όλα αυτά φαίνεται να δούλεψαν σωστά. Μετά τις δραματολογικές σπουδές του στο Μάντσεστερ μετακόμισε στο Λονδίνο για να τελειώσει την εκπαίδευσή του ως ηθοποιός, κι απ’ το 2001 άρχισε την σταθερή του άνοδο προς την κορυφή των ερμηνευτικών αποθεμάτων της Μητρόπολης του παγκόσμιου θεάτρου. Το ‘10 γνωρίστηκε με τον Danny Boyle για μια φιλανθρωπική παράσταση και τον επόμενο χρόνο, το 2011, βρέθηκε υπό τις οδηγίες του σκηνοθέτη του Trainspotting να εναλλάσσει τους ρόλους του Δρ. Φρανκενστάιν και του δημιουργήματός του, ακριβώς όπως ο δακτύλιος αλλάζει με τα μονά-ζυγά. Η διπλή του ερμηνεία τον έφτασε στο θρόνο του βασιλιά του λονδρέζικου θεάτρου, κερδίζοντας το Triple Crown of London Theatre όπως αποκαλείται το hat trick των βραβείων της Evening Standard, της Ένωσης Κριτικών Θεάτρου αλλά και του βραβείου Olivier. Ξέρεις, απ’ τον Sir Lawrence.
Κι ήταν καλό που πρόλαβαν να τον βραβεύσουν τότε, γιατί ο Cumberbatch ήταν ήδη σε τροχιά τηλεοπτικής εκτόξευσης: το 2010 ιντριγκάρισε τον Τύπο υποδυόμενος τον Stephen Hawking στη βιογραφική σειρά με τίτλο το επίθετο του επιστήμονα, κι ύστερα σήκωσε τους γιακάδες στο παλτό του και φόρεσε το καπέλο του ρόλου που λίγους μήνες αργότερα, το 2011, θα τον καθόριζε, υποδυώμενος τον εμβληματικό ντετέκτιβ του τίτλου στο Sherlock. Η σειρά συγκέντρωσε μερικές από τις πιο ενθουσιώδεις κριτικές που έχουν τυπωθεί για τηλεοπτική σειρά στην ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας, πέρασε γρήγορα στην Αμερική συγκεντρώνοντας διαδοχικές υποψηφιότητες για Emmy, κι αφού έχασε από τον Kevin Costner πρόπερσι και τον Michael Douglas πέρσι, επιβλήθηκε οσκαρικών ηθοποιών όπως ο Billy Bob Thornton κι ο Chiwetel Ejiofor σηκώνοντας το κορυφαίο τηλεοπτικό βραβείο του πλανήτη πριν ενάμιση μήνα.
Την ίδια ακριβώς χρονιά που ξεκίνησε την καθιέρωσή του στα τηλεοπτικά, το 2011, ο Cumberbatch έκανε και την πρώτη του δυναμική εμφάνιση στα χολιγουντιανά σκηνικά στο πλευρό του Gary Oldman, ως δεξί του χέρι στην οσκαρικών προδιαγραφών μεταφορά της νουβέλας του John Le Carre, Tinker Tailor Soldier Spy / Κι ο Κλήρος Έπεσε στον Σμάιλι, από τον Tomas Alfredson. Κι αν εκείνη η υποστηρικτική του ερμηνεία πέρασε απαρατήρητη σχετικά, ο Βρετανός με το μαγνητικό γαλάζιο βλέμμα δεν είχε σκοπό να εγκαταλείψει τη Μητρόπολη του σινεμά: τον μικρό του ρόλο στο ανεκδιήγητο War Horse / Το Άλογο του Πολέμου του Steven Spielberg ακολούθησαν ψηφιοποιημένοι ρόλοι στην τριλογία του The Hobbit (), ο συνδυασμός της ευγενικής του φυσιογνωμίας με τις απειλητικές σκιές στο γωνιώδες πρόσωπό του βρήκε ιδανική μάσκα στο ρόλο του Khan στο Star Trek Into Darkness, ενώ το 2013 βρέθηκε με τριπλή παρουσία στη Μέκκα του ανεξάρτητου σινεμά που είναι το φεστιβάλ του Τορόντο.
Οι υποστηρικτικοί του ρόλοι στα August: Osage County / Αύγουστος και 12 Years a Slave / 12 Χρόνια Σκλάβος δυο απ’ τις πιο buzzed ταινίες του φεστιβάλ, επισκίασαν την ιντριγκαδόρική του ενσάρκωση του εμπνευστή των WikiLeaks, Julian Assange, στο The Fifth Estate / Ο Άνθρωπος που Πούλησε τον Κόσμο, όμως η εμφάνισή του αυτή απέδειξε ότι εκτός απ’ το θεατρικό σανίδι και το τηλεοπτικό γυαλί, ο Benedict Cumberbatch μπορεί να γεμίσει και το κινηματογραφικό πανί. Φέτος, ένα χρόνο μετά, ο Cumberbatch βρέθηκε ξανά στο Toronto, με το The Imitation Game. H ταινία βραβεύθηκε με το βραβείο κοινού, τη μεγαλύτερη διάκριση που διαθέτει το φεστιβάλ, κι η επιβλητικότητα της ερμηνείας του υμνήθηκε δεόντως μετά την πανηγυρική ευρωπαϊκή πρεμιέρας της ταινίας στο Λονδίνο, από ενθουσιώδεις ανταποκρίσεις που τον θέλουν ήδη στην πεντάδα των Όσκαρ. Αν ο Cumberbatch ακούσει το όνομά του εκείνο το βράδυ του ερχόμενου Φλεβάρη, θα έχει φτάσει πια στην κορυφή και του σινεμά. Και με το hat trick καριέρας του θα έχει σταμπαριστεί κι επισήμως ως ένας απ’ τους πιο ολοκληρωμένους κι ευέλικτους ηθοποιούς του σύγχρονου ερμηνευτικού στερεώματος.
Είναι, βέβαια, λίγο νωρίς για τέτοιες υποθέσεις, αλλά άκου κι αυτόν τον έξτρα οιωνό: το σενάριο του The Imitation Game είχε βρεθεί στην κορυφή της Μαύρης Λίστας των απραγματοποίητων χολιγουντιανών projects σε μια πολύ σημαντική για τον Cumberbatch χρονιά. Το 2011, φυσικά. Ε, λίγο προληπτικός να είσαι, δεν σου χρειάζεται δα κι η μηχανή του Alan Turing για να αποκρυπτογραφήσεις τα σημάδια.