Υπήρχε κάποτε ένα κορίτσι με πολύ μεγάλη καρδιά, και κάποια μέρα αυτή η καρδιά απλά σταμάτησε να χτυπά. Απλά παραιτήθηκε, κι ίσως το έκανε και με μια κάποια καθυστέρηση σε σχέση με την ίδια την Amy Winehouse, το ίδιο το κορίτσι με την μεγάλη καρδιά, που φαινόταν να έχει παραιτηθεί αρκετά νωρίτερα. Έχοντας περάσει το τελευταίο κομμάτι της ζωής και της καριέρας της στην μεγάλη κατσαρόλα του δημόσιου κανιβαλισμού, αυτό το 20χρονο κορίτσι «με την αγνή τζαζ φωνή» όπως έλεγε ο Tony Bennett, με το «τεράστιο γέλιο» όπως έλεγαν οι φίλοι της, και με το μέλλον της soul φορτωμένο στις πλάτες του, όπως έλεγαν οι αστρονομικές δισκογραφικές της πωλήσεις, με το θάνατό της προκάλεσε ένα συλλογικό «σας το ‘λεγα» αρκετά πιο βαρύ απ’ το πένθος που σκέπασε όσους είχαν απομείνει απ’ τις στρατιές των fans της, κι όσους από τους κοντινούς της εξακολουθούσαν να ενδιαφέρονται για εκείνη κι όχι για το πορτοφόλι που έσερνε από πίσω της. Κι όπως δείχνει το ντοκιμαντέρ του Asif Kapadia, που έκανε την πρεμιέρα του σε ειδική, μεταμεσονύχτια προβολή το Σαββατοκύριακο στις Κάννες, αυτοί που ενδιαφέρονταν για το πορτοφόλι, ήταν δυστυχώς κι οι πιο κοντινοί.
Βασισμένο αποκλειστικά σε αρχειακό υλικό και ιδιωτικά βίντεο, χωρίς ομιλούσες κεφαλές να σε αποσπούν από την ιστορία της Amy, το ντοκιμαντέρ του Kapadia φαίνεται να αντλεί απο ατέλειωτες ώρες οπτικοακουστικού υλικού που παρείχαν οι φίλοι της Winehouse, περίπου όπως είχε στήσει η ομάδα του και το Senna, για τον μνημειώδη πιλότο της F1. Κι είναι ένα πράγμα να έχεις γνωρίσει την Winehouse της σκηνής, τη show-woman με τη φωνή που πλυμήριζε γήπεδα και βούλιαζε καρδιές, ή έστω τη Winehouse του YouTube και του iPod σου, αλλά είναι κάτι εντελώς διαφορετικό να γνωρίζεις την Amy του χαβαλέ και της παρέας της, την Amy των 16 χρόνων, που της αρέσει να καπνίζει φούντα, να παίζει μπιλιάρδο και να πίνει μπύρες με τους φίλους της σε συναυλίες. Κι εντάξει, που και που να γράφει και κάνα ποίημα. «Το τραγούδι ήταν πάντα πολύ σημαντικό για ‘μένα, αλλά ποτέ δεν περίμενα ότι θα καταλήξω να το κάνω, προφανώς και όχι» λέει σε κάποια της συνέντευξη, κι ίσως να μην περίμεναν κι οι φίλοι της την έκρηξη ταλέντου που έκρυβε μέσα της αυτή η μικρή Λονδρέζα Εβραιοπούλα, όταν τους τραγουδούσε το Happy Birthday στα εφηβικά τους πάρτυ. Αν και θα έπρεπε να αρκεί για να τους προϊδεάσει.
Ισορροπώντας με σχετική σταθερότητα ανάμεσα στο συγκινησιακό του να παρακολουθείς μια τέτοια τραγική φιγούρα στις πιο ειλικρινείς, προσωπικές της στιγμές, και στο νηφάλια επιθετικό ενός ντοκιμαντέρ που, παρότι δεν σηκώνει καταγγελτικό δάχτυλο, δεν διστάζει να υπογραμμίσει τους υποκινητές της αυτοκαταστροφής ενός φλογερού άστρου σαν αυτό της Winehouse, το κολάζ του Kapadia εμπλουτίζεται με πλήθος ηχητικών συνεντεύξεων, το εύρος των οποίων ολοκληρώνει το ψηφιδωτό μιας πορείας προς τον όλεθρο, η οποία εκτός από βαθιά τραγική, αποδεικνύεται τελικά και εξοργιστικά αναπόφευκτη. Με το σαιξπηρικού τύπου θυελλώδες ρομάντσο ανάμεσα στην Winehouse και τον γενικότερο κωλοπαιδαρά Blake Fielder να αποτελεί τον κεντρικό δραματικό μηχανισμό της ταινίας (αποτέλεσε και τον κεντρικό πυρήνα έμπνευσης για τους στίχους των περισσότερων απ’ τα τραγούδια του Back to Black άλλωστε), το Amy εντοπίζει τους βασικούς άξονες γύρω απ’ τους οποίους κινήθηκε όλη η πορεία της Winehouse, απ’ βρετανικό Μπραχάμι ως τα αμερικανικά Grammy, κι από τον χαβαλεδιάρικο σταρχιδισμό της μέχρι την ξεροκέφαλα εμμονική αυτοκαταστροφή της.
Αγιογραφία δεν έχει σκοπό ούτε και πρόθεση να γίνει, αλλά από κομψότητα και μόνο η ταινία αποφεύγει να κολλήσει σε εντυπωσιοθηρικά ενσταντανέ απ’ τις μανιώδεις βουτιές της Winehouse στις καταχρήσεις, κι αυτό κάνει ακόμα πιο δυνατό το σοκ όταν σού δείχνει σποραδικά τα αποτελέσματα των όλο και πιο εκτεταμένων παραισθησιογόνων διαλειμμάτων της. Το σκελετωμένο της κορμί και το κενό της βλέμμα, έχουν άλλη δύναμη όταν τα συγκρίνεις με το τροφαντό, εφηβικό κορμί και το άσπιλο, αυθάδικο χαμόγελο της πρώιμης καριέρας της, ή την εκρηκτική σιλουέτα σεξοβόμβας της δεύτερης, αποτοξινωμένης, MTV-approved φάσης της. Χωρίς να σερβίρει άλλοθι για τις ενσυνείδητες κακές επιλογές της, το πάντρεμα πηγών, περιστατικών κι αναφορών που κάνει υπό την επίβλεψη του Kapadian ο Chris King στη μονταζιέρα, σου συμπληρώνει το πορτρέτο τοξικής συμπεριφοράς της Winehouse με σύντομες αλλά σαφείς αναφορές: η διαλυμένη της οικογένεια, η ανεπαρκής μητέρα της, ο βαμπιρικός πατέρας που μεταμορφώνεται στην βδελυρότερη των φιγούρων που περικύκλωναν το ζαλισμένο κεφάλι και τη μελανιασμένη καρδιά της Winehouse, η βουλιμική της φάση και η καταθλιπτική φύση της. Η κοπέλα δεν ήταν καλά, αλλά δεν ενδιαφέρονταν και κανείς ιδιαίτερα να την διορθώσει –αφού ετσι βγαίνουν τα λεφτά, καλύτερα να μη χώσουμε τη μύτη μας και χαλάσουμε τη μηχανή.
Αυτό που φαίνεται να κινεί όμως τη Winehouse τελικά, και μαζί προκαλούσε όλη αυτή την συμπεριφορά, ήταν απλά μια αχόρταγη ανάγκη της να νιώσει λίγη αγάπη. Είναι προφανές βέβαια ότι την έψαχνε σε λάθος μεριά, όμως αυτήν την αγάπη που δεν βρήκε πουθενά, αυτήν την αγάπη τής προσφέρει αυτός ο ύμνος για τη μικρή μα τόσο μεγάλη καριέρα και ζωή που άφησε λειψή. Και το ότι χρειάστηκε ένα ντοκιμαντέρ για το θανάτό της, για να της δώσει αυτό που δεν έβρισκε εν ζωή, είναι το τραγικότερο απ’ όλα.
Η Popaganda.gr ψέλνει το Back to Black στη γαλλική Ριβιέρα, χάρη στην ευγενική υποστήριξη της Aegean Airlines