Αυτός ο χαριτωμένος άντρας

Γ. Ο ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ

Πέρισυ το Νοέμβριο οι Smiths βρέθηκαν στο επίκεντρο ενός σκανδάλου. Η εφημερίδα Sun τους κατηγόρησε για παιδοφιλία: αιτία υπήρξαν οι στίχοι του Morrissey στο “Handsome Devil (Α Boy In The Bush Is Worth Two In The Hand” — μια παράφραση του δικού μας «κάλλιο πέντε και στο χέρι»). Τι εννοούσε ο Morrissey με τη φράση «ένα αγόρι στους θάμνους»; Και πώς η Sun — που ασχολείται με τη βασιλική οικογένεια, το σεξ και τα γιούνιονς — μπόρεσε και βρήκε καιρό να προσέξει ένα φλιπ σάιντ των Smiths; O Marr ξεσπαθώνει:

—Εσένα μπορώ να στα πω γιατί δεν θα γραφτούνε στην Αγγλία, (χαίρεται). Ο Gary Bushell των Sounds (και μέντορας των Οί συγκροτημάτων) μας μισεί και η αντιπάθεια είναι αμοιβαία. Οι λόγοι είναι πολλοί: τα γούστα του στη μουσική, η πολιτική του (φασίστας). Είναι ρηχός, ρατσιστής και να πεις σ’ όλους σου τους αναγνώστες στην Ελλάδα ότι όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι στην αγγλική μουσική σκηνή τον θεωρούνε δεύτερο Αττίλα σε ευπρέπεια. Ο Bushell αγαπάει μόνο τον εαυτό του και αρέσκεται στο να δη­μιουργεί θόρυβο γύρω απ’ το όνομά του. Θεωρεί τους Sounds σαν το όχημα για να προτάξει το εγώ του. Δεν τον θεωρώ ικανό να κάνει δημοσιογραφία στην Αγγλία — πουθενά.

Παίρνει ανάσα.

—Ο Gary Bushell λοιπόν τηλεφώνησε σε ένα δημοσιογράφο από την Sun και του είπε ότι οι Smiths μιλάνε για παιδοφιλία στο “Handsone Devil”. Κι αυτό γιατί δύο ανερχόμενα αστέρια στη μουσική του εφημερίδα μας είχαν καλύψει αρκετά ευνοϊκά. Έτσι, με το να μας συκοφαντήσει δημόσια, κατόρθωνε και να υποβιβάσει τους συναδέλφους του που μας υποστήριζαν! Πολιτική μηχανορ­ραφία δηλαδή. Και την εποχή που ξέσπασε το σκάνδαλο ήταν μια βδομάδα μετά από εκείνη τη φρικτή κακοποίηση ενός αγοριού 8 ετών στο Μπράιτον (μια υπόθεση ανατριχιαστική που επί μέρες αναστάτωσε την αγγλική κοινή γνώμη). Ετσι μας τηλεφώνησε η εφημερίδα και ζήτησε να μιλήσει με τον Morrissey. Τον ρώτησαν αν οι στίχοι του “Handsome Devil” ερμη­νεύονται με παιδεραστικούς υποτόνους. 0 Morrissey τάχασε, γέλασε και το μόνο που τους είπε είναι «Οι Smiths είναι ανίκανοι να είναι ανήθικοι». Τρεις μέρες μετά η Sun δημοσίευσε μια ημισέλιδη συ­νέντευξη με τον Morrissey που δεν είχε παρθεί ποτέ. Φρίκη! Όλοι μας έχουμε οικογένειες. Εγώ έχω ένα μικρό αδελφό που πάει σχο­λείο και μετά απ’ αυτό το άρθρο τον κοροϊδεύανε οι συμμαθητές του: «Ώστε ο αδελφός σου είναι σ’ αυτό το γκρουπ που κακοποιεί αγοράκια;». Άστα.

Τον ρωτάω γιατί δεν κάνανε αγωνή κατά της Sun.

—Το συζητάγαμε.  Ξέρεις ότι για να κάνεις μήνυση για δυσφήμιση πρέπει να έχεις υπόψη σου να πληρώσεις είκοσι με τριάντα χιλιάδες λίρες; (κάπου 400.000 δρχ.). Ίσως η Rough Trade να μας δάνειζε τα λεφτά, αλλά την επόμενη βδομάδα, η Sun στην ποπ στήλη της, επέλεξε το “This Charming Man” σαν το σινγκλ της βδομάδας.  Ίσως ήταν ο τρόπος της να ζητήσει συγνώμη.

Και φυσικά, λέω, το “This Charming Man” έγλυψε το Top 20.

—Ναι, ομολογεί.

Με τη βοήθεια της Sun; (κυκλοφορία 3 εκ. αντίτυπα κάθε μέρα στην Αγγλία).

Κουνάει το κεφάλι του:

—Θα ήθελα να ελπίζω όχι.

Μα η όλη υπόθεση σας προσέδωσε δημοσιότητα που δεν την είχατε προηγουμένως.

—Οπωσδήποτε. Αλλά δεν αξίζουμε τέτοιου είδους δημοσιότητα. Και ο Gary Bushell γράφει ακόμα στο Sounds.

Μα φυσικά. Είναι δικό του αλώνι.

Δ. ΑΣ ΣΟΒΑΡΕΥΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΛΙΓΟ

Τον ρωτάω κατευθείαν αν οι Smiths είναι οι ιδιοι ή αν τα τραγούδια τους είναι gay. Ακολουθούν τα ίχνη του Tom Ro­binson;

Η απάντηση δεν είναι ευθεία.

—Χμ… (Σκέπτεται).

—Νομίζω ότι ο Tom Robinson έπεσε στην παγίδα. H πολιτική του ήταν διασπαστική, αλλά ήταν άνθρωπος με ευγενή αισθήματα. Είχε καλές διαθέσεις — και έδωσε πολλές ελπίδες σε μειονότητες, πολέ­μησε τη Θάτσερ κλπ. Όμως κατόρθωσε να χωρίσει στα δύο τους ανθρώπους: οι gays από τη μια μεριά με δικά τους κλαμπ, φεστιβάλ, κοντσέρτα, μουσικές προτιμήσεις και οι straights από την άλλη. Όλοι είμαστε μέρος της ίδιας κοινωνίας. Είναι λίγο αστείο το να πρέπει να δώσω λόγο αν είμαι εγώ ή ο Morrissey, gay. Δεν πρέπει να χρειάζεται να ρωτάς. Κύττα π.χ. την περίοδο των τελευταίων δεκαετιών στη μουσική και σύγκρινε τον τρόπο που καθρεφτίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Στα φίφτις, οι άντρες ήταν άντρες και οι γυναίκες ήταν γυναίκες, στα σίξτις όλα ήταν διάφανα, είχαμε τη μίνι φούστα, τα μακριά μαλλιά για τους άντρες, το unisex, στο στυλ «boys will be girls and girls will be boys» και μετά στα σέβεντις έχεις τρία είδη: καθαρά ετεροσεξουαλική μουσική (ντίσκο), αμφίφυλη μουσική (χέβυ μέταλ, Bowie, Bolan) και ομοφυλόφιλη μουσική (Tom Robinson, Raincoats). Όταν μπήκαμε στα έητις είχαμε τόσες κατηγορίες. Αυτό που προσπαθούμε να μεταδώσουμε — μέσω των στίχων του Morrissey – είναι μια α-σεξουάλικότητα. Δεν θέλω να πω ότι δεν γράφουμε ερωτικά τραγούδια — γράφουμε μόνο ερωτικά τραγούδια. Όμως πουθενά το φύλο δεν προσδιορίζεται. Ίσως θα έπρεπε να πω ά-φυλα τραγούδια (genderless είναι το επίθετο που διάλεξε). Ένα κορίτσι μπορεί να τα ακούσει και να νοσταλγήσει το φίλο της, ένα αγόρι μπορεί να νοσταλγήσει το κορίτσι του, ή το αγόρι του: δεν μας ενδιαφέρει. Ή μάλλον αν θέλεις το κάνουμε επίτηδες. Γι’ αυτό η πολιτική μας διαφέρει από του Tom Robinson που ήθελε να ξεχωρισει τους ανθρώπους ανάλογα με τις σεξουαλικές τους προ­τιμήσεις. Εμείς θέλουμε να τους ενώσουμε: υπάρχει μόνο ενός είδους αγάπη.

Όμως, παρατηρώ, στους στίχους του Morrissey μόνο μια καθαρά gay γωνία εξηγεί με συνέπεια ολα τα τραγούδια τους. Σαν παραδείγμα:

α) To “What Difference Does It Make” — εκεί μήπως δεν εξομο­λογεί ο Morrissey έναν (ανομολόγητο) έρωτα σ’ ένα φίλο του που μετά την αποκάλυψη τον αποκρούει;

β) Στο “Hand In Glove” δεν περιγράφει (λυρικά) το «πρωί μετά την προηγούμενη νύχτα» πάλι ενός gay ζευγαριού;

γ) Στο “Pretty Girls Make Graves” δεν περιγράφει την αποτυχημένη του προσπάθεια να κάνει έρωτα σε γυναίκα; (κλπ., κλπ.).

Ο Marr μερικώς συμφωνεί.

–  Ίσως κάποιος που επέμενε να συνδυάσει τους στίχους του Morrissey με το ποιόν του και ήθελε να διεισδύσει πολύ στο βάθος να έφτανε στα συμπεράσματά σου. Όμως το “What Difference Does It Make” μπορεί να ιδωθεί και από την πλευρά της απολο­γίας ενός ανομολόγητου ετεροφυλικού έρωτα.

Δηλαδή κάτι σαν το “Have You Ever Fallen In Love With Someone You Shouldn’t Have Fallen In Love With” των Buzzcocks; Έστω, το δέχομαι.

—Κύττα, μου λέει, τους Frankie Goes To Hollywood και το “Relax”. Με τα δερμάτινα φετίχ τους και τη μοτοσυκλετιστική (biker) S/M (σαδομαζοχιστική) τους ταυτότητα λένε σ’ όλο τον κόσμο: «κυττάχτε με. Πάω με άντρες!». Εμείς δεν θέλουμε να δώσουμε την έμφαση που εσύ δίνεις στο ποιόν του Morrissey και στην πραγματική ουσία των στίχων του. Εμείς θέλουμε να παρουσιάσουμε τον έρωτα μεταξύ ατόμων οιουδήποτε φύλου σαν φυσικό. Γι’ αυτό και διαφωνώ με την στάση του Tom Robinson — που δημιούργησε ένα σεξουαλικό απαρτ­χάιντ. Εμείς κι Αυτοί.  Ήταν σαν να υπήρχε διαφορά, κάποια τρομακτική διαφορά, μεταξύ straights  και gays που σαν να είχαν μια καμπούρα στην πλάτη. Και δεν έχουν. Έπρεπε στις συνεντεύξεις του να λέει όταν τον ρώταγαν για τις προτιμήσεις του «Ε, και;» αντί να παρασύρεται στη ρητορεία περί απελευθερώ­σεων. Ήταν πολύ επιθετικός και ριζοσπαστικός. Εμείς θέλουμε να τα παρουσιάσουμε όλα φυσικά. Αν έχουμε κάποιο μήνυμα, αυτό είναι: «Ξέρεις, η σεξουαλική σου κατεύθυνση δεν πρέπει να σε απασχολεί. Ε. και;».

(«Ε, και;» Μ’ αρέσει σαν σύνθημα).

Εντάξει. Όμως τα εξώφυλλα των δίσκων τους με τα ανδρικά γυμνά τους, εξαφανίζουν αυτή την τυχούσα αμφιρρέσκεια. Το εξώφυλλο του LP παρουσιάζει γυμνό τον Joe Dalessandro από το Flesh.

—Ο Dalessandro αποτελεί πρότυπο ανδρικής ομορφιάς. Ήταν σημαντικός χαρακτήρας στα σίξτις. Αυτό που οι Warhol/Morrissey δημιούργησαν με τις underground ταινίες τους κατέστρεψε πολλά ηθικά ταμπού. Ταμπού που στα τέλη των σέβεντις ξαναϋψώθηκαν. Και εμείς θέλουμε να τα ξαναγκρεμίσουμε.

Κομπιάζει.

—Είναι ίσως αυτό πολύ μεταφορικό για σένα; Νομίζεις ότι είμαστε ψευτοδιανοούμενοι;

Με κυττάει . Προσπαθώ να τον ζυγίσω. Ίσως είναι ειλικρινής. Του λέω ότι δεν ξέρω θα ήθελα να γνωρίσω τον Morrissey πριν εκφράσω γνώμη.

—Ναι, φυσικά εγώ μιλάω και εξηγώ τους στίχους του  και αυτό θα έπρεπε να το κάνει αυτός. Τέλος πάντων. Θα ήθελα να προσθέσω το εξής: σε ένα μας κοντσέρτο, θέλουμε να υπάρχει ένας gay και ένας straight στο κοινό, και τα τραγού­δια μας να σημαίνουν ακριβώς το ίδιο και για τους δύο.

Μάλιστα. Αυτή την πρόταση την καταλαβαίνω. Και τη δέχομαι.

—Και είμαστε οι πρώτοι; Θυμήσου την Patti Smith. Αυτή πρώτη ήθελε να μιλήσει για ά-φυλο έρωτα. Ο Bowie και ο Bolan έπαιζαν με την αμφιφυλία στους στίχους επί χρόνια. O Bolan ήταν ο πρώτος σταρ που με συγκλόνισε — από καθε πλευρά — μου ομολογεί. Ημουν τότε πόσο; Οχτώ χρονών; Όταν ήθελα να πάρω δίσκους υπήρχαν σινγκλς απαίσια — το “Alright Now” των Free, με αυτούς τους άσχημους μαλλιάδες. Ενώ ο Bolan, και το “Get It On” ήταν τόσο… τόσο… σέξυ. Και το κατόρθωμα του Bolan και του Bowie ήταν το ότι έκαναν άντρες που δούλευαν σε μεταλλεία — ξέρεις macho τύπους — να φορέσουν μέηκ-απ.

Του θυμίζω ότι και ο Boy George το κατόρθωσε πρόσφατα.

—Ναι, αλλά τώρα αυτός έχει καταντήσει μαριονέτα. Τον λυπάμαι. Όπως και τον Marilyn.

Αν μπορούσες αυτή τη στιγμή να κάνεις μια δήλωση στους ανα­γνώστες του ΠΟ Π & ΡΟΚ τι θα έλεγες;

Σκέπτεται.

—Απλώς ότι κανένας μας δεν ανήκει σε καμιά μειοψηφία. Είμαστε όλοι μέλη μιας μεγάλης πλειοψηφίας. Και οποιοσδήποτε διαχωρι­σμός είναι τεχνητός.

Ε. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Στη Μεσόγειο, έχουμε τα αντράκια. Και για να εστιάσω στην Ελλάδα: το τυπικό στερεό­τυπο του σκληρού άντρα που σκοτώνει για την τιμή της αδερ­φής και δεν κλαίει γιατί τα δάκρυα είναι για τις γυναίκες. Οι gays θελουν να απομακρυν­θούν τόσο μακριά από αυτό το σύνδρομο Κοεμτζή ώστε καταλή­γουν στο άλλο άκρο. Έχετε όμως σκεφτεί γιατί η ειρωνεία, οι βρισιές και το γιαούρτι προορίζεται μόνο για τον παθητικό gay; Γιατί οι ‘ Ελληνες σκάνε ένα χαμόγελο μονάχα για τον ενεργητικό και σωριάζουν τόσα επίθετα για τον πα­θητικό; Α, μα ο ενεργητικός gay δεν απομακρύνεται πολύ από το στερεότυπο του άντρα επιβήτορα. Και γιατί; Γιατί ο τρόπος με τον οποίο ο ελληνικός αντρικός πληθυσμός χειρίζεται το τρίτο φύλο καθρεφτίζει τη στάση του απέναντι στις γυναίκες. Η περιφρόνηση προς τον παθητικό ομοφυλόφιλο οφείλεται στο γε­γονός ότι είναι θηλυπρεπής, γυναικωτός, παιζει τον ρολο της γυναικας. Όσο για τις λεσβίες — αυτές αγνοούνται τελείως.

Δεν πρόκειται να χειραφετηθούν οι γυναίκες στην Ελλάδα αν δεν αφεθούν οι gays να εκφραστούν ελεύθερα — και αντιστρόφως. Δεν ξέρω αν η κότα θα γεννήσει τ’ αυγό ή το αυγό την κότα, αλλά η ουσία είναι μία: πρέπει να αλλάξει δραστικά η νοο­τροπία σχετικά με τα σεξουαλικά ήθη στην Ελλάδα για να μπορέ­σουμε να έχουμε ισότητα των φύλων – και αν οι ομοφυλόφιλοι είναι μειοψηφία, οι γυναίκες είναι το 50% του πληθυσμού.

Ίσως, άμα σκεφτόμαστε όλοι σαν τον Johnny Marr, να μην υπήρχε αυτή η μοναδική ελληνική λέξη τσαντίλα στο λεξιλόγιό μας. Ίσως να είμαστε, σαν λαός, λιγότερο κομπλεξικοί. Ίσως, η χώρα μας να μην αδικούσε με τη δύστροπη και μίζερη προκατάληψή ενάντια στο μισό πληθυσμό μας, τις γυναίκες.  Γιατί ο τρόπος που φερόμαστε στους gays προδίδει την περιφρόνησή μας σ’ αυτες. Και αυτό δεν είναι κρίμα.  Είναι έγκλημα.

*O Γιάννης Μαλαθρώνας είναι πια ταξιδιωτικός συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο. Έχει γράψει 13 βιβλία.