Φημολογείται πως οι τελευταίες λέξεις του εμβληματικού «πατερούλη» της Apple, Steve Jobs, λίγο πριν αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο στις 5 Οκτωβρίου του 2011, ήταν “OH WOW. OH WOW. OH WOW.” Και αναρωτιέμαι εάν θα μπορούσε να υπάρξει πιο προφητικός, σύντομος και ολοκληρωμένος τρόπος για να περιγράψει κανείς τις εξελίξεις που έφερε στον χώρο της τεχνολογίας, η δεκαετία που τελειώνει σε μερικά εικοσιτετράωρα.
Μιλάμε φυσικά για εξελίξεις που δεν αφορούν μόνο στο πόσο εξυπνότερο έγινε το smartphone που νιώσαμε να μεγαλώνει στις τσέπες μας, ή το περιεχόμενο που καταναλώνουμε σε αυτά, αλλά για πράγματα που θα έχουν καθολική επίδραση στο μέλλον μας τα επόμενα χρόνια. Αρχής γενομένης με το πώς η ίδια η τεχνολογία αντιμετωπίζει τόσο τον ίδιο της τον εαυτό, βλ. Τεχνητή Νοημοσύνη, όσο και εμάς, τους χρήστες της.
Το εύκολο θα ήταν να σκεφτεί κανείς, «μα πώς ζούσαμε τόσο καιρό χωρίς…», θέλοντας να καταδείξει πόσο μεγάλη αλλαγή επέφερε στην ζωή μας ένα Beat, μια Uber ή η δυνατότητα σε ένα παιδί της διπλανής πόρτας να επιδρά και να επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες χιλιάδων ανθρώπων. Το δύσκολο; Να αναλογιστεί το πώς τα τελευταία δέκα χρόνια της λεγόμενης τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, θα επηρεάσουν τα επόμενα χίλια. Όταν οι μηχανές θα έχουν υποκαταστήσει την ανθρώπινη σκέψη, εφευρίσκοντας πλέον νέες μηχανές και μιλώντας γλώσσες ακατανόητες στον ανθρώπινο νου, ο οποίος ενδεχομένως να έχει βρει τρόπους να διασπάται στο cloud, «ζώντας» πολλές παράλληλες εικονικές πραγματικότητες, ταυτόχρονα.
Αρκετά όμως με την φιλοσοφική διάσταση των πραγμάτων. Ιδού η μακρά, ίσως ελλιπής, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα λίστα τεχνολογικών όρων και λέξεων που μπήκαν δυναμικά στο λεξιλόγιό μας τα δέκα χρόνια που πέρασαν:
Ο John McCarthy, άνθρωπος που εφηύρε τον όρο Artificial Intelligence, τον περιέγραψε ως «η επιστήμη και η μηχανική πίσω από τη δημιουργία νοημόνων μηχανών, και ιδίως νοήμονος λογισμικού υπολογιστών». Δηλαδή μηχανών και software τα οποία έχουν τη δυνατότητα να μιμηθούν πράγματα που μπορεί να κάνει το ανθρώπινο μυαλό. Όπως να λύσει προβλήματα, να απορροφήσει νέες πληροφορίες και να προσαρμοστεί σε αυτές. Και εννοείται, δεν αναφέρομαι μόνο στα εντυπωσιακά –όσο και δυστοπικά- ρομπότ της Boston dynamics. Οι εξελίξεις στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, είναι πλέον ορατές παντού. Στα αυτοκινούμενα οχήματα, τα drones, τις voice assistants Alexa, Siri, τα κοινωνικά δίκτυα, τα bots, την αναγνώριση προσώπου, την πρόβλεψη συμπεριφορών, και την ίδια την δυνατότητα των μηχανών να συζητούν μεταξύ τους (οραματιζόμενες ένα μέλλον χωρίς εμάς – για το καλό μας). Είμαστε καταδικασμένοι; Μη βιάζεστε! Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται ο χώρος έχει βάλει φωτιά στην ατζέντα θέσπισης ενός κώδικα ηθικής που θα θέτει όρια στο μέχρι που θα μπορούν να παρεμβαίνουν οι μηχανές, ιδίως όταν πρόκειται για ανθρώπινες ζωές.
To ψυγείο, αναγνωρίζει ότι τελείωσε το γάλα και παραγγέλνει αυτόβουλα δύο μπουκάλια, από το internet ενώ οι ειδικοί αισθητήρες του σπιτιού σε ειδοποιούν ότι δεν έχει ζεστό νερό και σε ρωτούν –σαν μια ρομποτική μάνα- αν θα κάνεις μπάνιο γυρνώντας από το γραφείο, για να ανάψουν το θερμοσίφωνο. Οι δυνατότητες των διασυνδεδεμένων, «έξυπνων» συσκευών και των «έξυπνων» σπιτιών, μοιάζουν σχεδόν απεριόριστες. Όσες και οι δυνατότητες «χακέματός» τους. Κι όλα αυτά γίνονται εφικτά με το…
Αυτή είναι η πέμπτη γενιά ασύρματης δικτύωσης συσκευών για την οποία γίνεται τεράστιος ντόρος, αφού εκτός από ταινίες στο κινητό σε δευτερόλεπτα – καθότι θα είναι ταχύτερη κατά 10 έως 100 φορές σε σχέση με το σημερινό 4G – θα κάνει εφικτή την δικτύωση των πάντων και θα φέρει πιο κοντά στην ανθρωπότητα τα οχήματα χωρίς ανάγκη οδηγού, τα χειρουργεία χωρίς ανάγκη χειρουργών, και άλλα διαδικτυακά τεχνολογικά άλματα (χωρίς ανάγκη διχτυού ασφαλείας).
Από τα ουφάδικα των 90’s με τις πρωτόγονες κάσκες που επέτρεπαν να παίζεις εικονικό Μποξ στην πλατεία Κάνιγγος, έως το Oculus Rift – την κάσκα εικονικής πραγματικότητας που εξαγοράστηκε από το Facebook και που υπόσχεται ότι θα συνδέσει την ανθρωπότητα σε ένα τεράστιο πάρτι στη Zion – το άλμα ήταν μεγάλο. Όσες και οι αναφορές στον όρο Virtual Reality, την τελευταία δεκαετία. Με μικρές παραλλαγές, δηλαδή ως augmented reality, το ζήσαμε παίζοντας λυσσασμένα Pokemon Go. Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη τεχνολογία που θα έχει επίδραση όχι μόνο στον τρόπο που παίζουμε και επικοινωνούμε, αλλά στον τρόπο που εργαζόμαστε. Κι όλα αυτά ίσως μοιάζουν παρωχημένα, στην τεχνολογική ανασκόπηση της επόμενης δεκαετίας…
Αχ, ναι. Αυτά τα snapshots ματαιοδοξίας. Η αποθέωση του ναρκισσισμού. Οι αυτο-φωτογραφίες, που για χάρη τους τα κινητά απέκτησαν μια ακόμα κάμερα. To Λεξικό της Οξφόρδης ανακήρυξε τη Selfie ως λέξη του 2013. Εγώ θα έλεγα ότι είναι η λέξη της δεκαετίας, αφού ακόμα την χρησιμοποιούμε εν έτει 2019 και θα την χρησιμοποιούμε για καιρό, ακόμα κι αν cringάρει τις επόμενες γενιές.
Τα εγγόνια του smiley 🙂 αργά και σταθερά κατάφεραν, την δεκαετία που τελειώνει, ιδίως μέσω των messenger apps, να υποκαταστήσουν χιλιάδες έννοιες (νόμιμες, παράνομες, ερωτικές…), φτωχαίνοντας τα λεξιλόγια μας, δημιουργώντας όμως μια καινούρια, παγκόσμια γλώσσα χωρίς σύνορα. Και… ποιος ξέρει; Μπορεί κάποτε να είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ μας.
Παλιά (που είχα μαλλιά) υπήρχε το IRC. Μετά το ICQ. Αργότερα το MSN. Τη δεκαετία που πέρασε, με την σαρωτική εισβολή και επικράτηση των social media και παράλληλα της κουλτούρας των apps, οι εφαρμογές που διευκολύνουν την online επικοινωνία μας, πολλαπλασιάστηκαν. Όπως η ταχύτητα των tap του αντίχειρά μας, επάνω στις touch screens, όπου πληκτρολογούμε σαν να μην υπάρχει αύριο. Τα Messenger apps είναι μια από τις βασικές αιτίες εμφάνισης του φαινομένου των smartpphone zombies (κάντο εικόνα και θα καταλάβεις τι εννοώ).
Η άνοδος του streaming ως μεθόδου online θέασης ταινιών και –κυρίως- σίριαλ, μέσω παράνομων (PopCorn Time) και νόμιμων (Netflix) οδών, άλλαξε μια για πάντα την ίδια την φύση της παρακολούθησης μιας σειράς πολλών κύκλων επεισοδίων. Το Netflix (and chill) που μπήκε δυναμικά στις ζωές μας, και ιδίως η μέθοδος του να ανεβάζει όλα τα επεισόδια ενός κύκλου, μονομιάς, μας έκανε άπληστους καταναλωτές εικόνας, αλλάζοντας τα δεδομένα και στην παραγωγή των ίδιων των σειρών καθώς και των τεχνικών αφήγησης. Εντέλει, το binge watching, δηλαδή η συνήθεια να βλέπουμε άπειρα επεισόδια μιας σειράς, στο καπάκι, μας έκανε να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τον ύπνο, δημιουργώντας στρατιές άυπνων μαθητών, φοιτητών, εργατών, αγροτών, ιδιωτικών υπαλλήλων κ.ο.κ.
Ποιος θα το περίμενε ότι από την εποχή του Napster και των mp3, που γκρέμισαν την μουσική βιομηχανία όπως την γνωρίζαμε, η τεχνολογία θα έδινε και πάλι χείρα βοηθείας στο industry, ώστε να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες του. Με λιγότερο «ρομαντικούς» όρους, κυρίως ως προς την απόδοση δικαιωμάτων στους δημιουργούς, αυτό συνέβη με τις πλατφόρμες streaming μουσικής. Κυρίαρχος όλων; Το Spotify. Όσο κι αν αγαπάς να το μισείς, το πληρώνεις και το ευχαριστιέσαι γιατί τα έχει σχεδόν όλα (ακόμα και τους καλλιτέχνες που αρχικά το καταδίκασαν).
Στον χώρο της τεχνολογίας, influencer θεωρείτο, κάποτε, ο υπάλληλος του καταστήματος που πούλαγε ηλεκτρικά είδη και με την ατάκα «αυτό χρησιμοποιώ κι εγώ» κατάφερνε να ξεστοκάρει τηλεοράσεις παλιάς τεχνολογίας και CD players. Πλέον το να είσαι influencer θεωρείται ένα full time social επάγγελμα, που αποφέρει στους πιο δημοφιλείς χιλιάδες ευρώ. Τι σε κάνει influencer; Ένας λογαριασμός, ιδίως στο instagram, πολλοί ακόλουθοι, και το θάρρος/θράσος να εκτίθεσαι για να προωθείς –επί πληρωμή- προϊόντα, τάσεις, πολιτικούς, ή ο,τιδήποτε άλλο έχει να κάνει με την λήψη αποφάσεων όσων σε ακολουθούν. Το φαινόμενο έχει διακυμάνσεις και η αγορά βάζει σιγά-σιγά «φρένο», αλλά σίγουρα δεν θα σταματήσουμε να ακούμε τον όρο, σύντομα.
Μπορεί να μην την πολυ-καταλαβαίνεις ακόμα, όμως η τεχνολογία blockchain –πάνω στην οποία στηρίχθηκε το… μακέτο του BitCoin, καθώς και όλα τα υπόλοιπα crypto συναλλάγματα, ήρθε για να μείνει. Κυρίως γιατί αργά αλλά σταθερά, λόγω της άυλης και αποκεντρωτικής φύσης της, θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που το χρήμα κυκλοφορεί και φυλάσσεται, καθιστώντας τις τράπεζες μια… «δεινοσαυρική» τεχνολογία. Μένει να αποδειχτεί ποιος θα επικρατήσει. Μαντεύεις;
Η «διαδικτυακή ουδετερότητα», για την οποία έγινε πολύς λόγος την τελευταία δεκαετία, ήρθε για να αποδείξει ότι το πάλαι ποτέ «άναρχο» Internet από τη στιγμή που έγινε πηγή πλουτισμού, ιδίως για όσους το διανέμουν στον κόσμο όπως το ηλεκτρικό ρεύμα ή το νερό, δεν μπορεί να παραμείνει ανεξάρτητο και ίσο – από και προς όλους.
Οι μεγάλοι διανομείς περιεχομένου αποκτούν προτεραιότητα, πληρώνοντας. Πάμε παρακάτω.
Όλα αυτά στα οποία συναινείς απαντώντας αδιάφορα «αποδέχομαι», για να χρησιμοποιήσεις την εκάστοτε εφαρμογή, software ή διαδικτυακή υπηρεσία και μετά απορείς λέγοντας «μα καλά, με ακούει; Πριν ένα λεπτό είπα ταξίδι και τώρα βλέπω διαφημίσεις για ταξίδια».
Καλή νέα δεκαετία σε όλους και όλες!