«Νομίζω είμαι ηλίθιος, ή απλά χαρούμενος» τραγουδάει στο “Dumb”. «Στ’ ορκίζομαι δεν έχω όπλο» επαναλαμβάνει στο “Come as you are” ενώ όλοι πια ξέρουμε καλά πως είχε. «Χειρότερος απ’ όλα είμαι σ’ αυτό που είμαι καλός» λέει στο “Smells like teen spirit”, λίγο αρχαίος φιλόσοφος, λίγο εύκολος ποιητής. Προσπάθησε να βγάλεις άκρη με τους στίχους του Cobain και ένα υπέροχο μπέρδεμα είναι εκεί για ‘σένα. Ύστερα άκου τη μουσική του. Άκου αυτό το πάντρεμα θορύβου και μελωδικότητας που έφερε τους Nirvana στην κορυφή. Ο Κurt μπορεί να άκουγε Black Flag, Bad Brains και Sonic Youth, υπήρξε όμως – ας μην ξεχνάμε – κι ένας από τους πιο ένθερμους θαυμαστές της «ανώριμης», πρώτης περιόδου των Beatles. Για να γράψει το “About a girl”, όπως έχει πει άκουγε το δίσκο Meet the Beatles απανωτά επί ένα ολόκληρο απόγευμα.
Μέσα σ’ αυτή την αντίφαση έφτασαν τόσο ψηλά οι Nirvana. Ακόμα και οπτικά αν το πάρεις, η διαφορά ύψους μεταξύ Cobain και Novoselic, τους πρόσδιδε μια ανομοιομορφία που, δίνοντας αξία στο ασήμαντο, θα μπορούσες να πεις πως υμνούσε τη διαφορετικότητα – αυτό δηλαδή που κάθε συνειδητοποιημένα εναλλακτικός καλλιτέχνης υπερασπίζεται. Όμως οι αντιφάσεις και οι διακυμάνσεις στον ψυχισμό του Cobain, ασήμαντες ή σημαντικές, ξεκινούν απ’ τα παιδικά του χρόνια και φτάνουν ως το τέλος. Ακολουθούν μερικές από τις πιο τρανταχτές:
- Αγαπούσε τη μητριά του που του φερόταν σα μαμά όσο έμεναν μαζί, αλλά όταν εκείνη γέννησε, ο Kurt δεν ένιωθε πια επίκεντρο της προσοχής και άρχισε να την αποστρέφεται.
- Στην εφηβεία του, περνώντας χρόνο με τη θρησκόληπτη οικογένεια του φίλου του Jesse Reed, έγινε φανατικός χριστιανός και επισκεπτόταν τακτικά την εκκλησία (στην περίοδο εκείνη αναφέρεται στο “Lithium”). Χρόνια μετά, επιδιδόταν σε anti-God παραληρήματα. Το δε όνομα Nirvana, προήλθε από τη σχέση του με τον Βουδισμό, όπου η λέξη σήμαινε «απελευθέρωση από τον πόνο, τα βάσανα και τον έξω κόσμο».
- Στις πρώτες του συνεντεύξεις με το γκρουπ, αναφερόταν συχνά στα χελωνάκια που είχε σπίτι του σα να ‘τανε παιδιά του. Την περίοδο της ηχογράφησης του Nevermind, τα πούλησε προς 50 δολάρια.
- Με το που έγιναν διάσημοι οι Nirvana, λίγο μετά το Nevermind, παντρεύτηκε την Courtney. Ήταν ένας όμορφος 25χρονος rock star που μπορούσε να έχει όποιο κορίτσι ήθελε. Προτίμησε γυναίκα και παιδί.
- Οδηγούσε ένα γκρι Volvo 240 του 1986 επειδή είχε ακούσει πως ήταν το πιο ασφαλές αυτοκίνητο χωρίς να ξεπερνά ποτέ, όπως επιβεβαιώνουν οι φίλοι του, το όριο ταχύτητας. Την ίδια εποχή βούλιαζε αυτοκαταστροφικά στην ηρωίνη.
- Ντυνόταν απλά (σπάνια τον βλέπεις με κάτι άλλο εκτός από μπλε τζην, άντε και καμιά ρόμπα νοσοκομείου ή πιτζάμες) κι όμως επέλεγε να φοράει τεράστια άσπρα mod γυαλιά ηλίου κι ένα χαζό Elmer Fudd καπελάκι.
- Παρ’ ότι icon για μια γενιά, δεν ήταν «πνευματικός άνθρωπος». Δεν έλεγε τίποτα σοφό στις συνεντεύξεις, δεν άφησε ούτε ένα αξιομνημόνευτο quote.
- Μισούσε τον εαυτό του (ήταν στο τσακ να ονομάσει έναν ολόκληρο δίσκο “I hate myself and I want to die”, τραγουδούσε «νιώθω βλάκας και μολυσματικός») και την ίδια στιγμή ήταν νάρκισσος. Οι Nirvana υπήρξαν διάσημοι ουσιαστικά για δυόμισι χρόνια και στο διάστημα αυτό ο Kurt φωτογραφήθηκε περισσότερο απ’ όσο άλλοι φωτογραφίζονται σε μια ζωή. Στο videoclip του “Heart-shape box”, που σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά, εκτός από μπερδεμένος νέος φαίνεται και τρομερά ωραιοπαθής.
- Το In Utero ήταν σύμφωνα με λεγόμενά του «ένα απρόσωπο σε μεγάλο βαθμό άλμπουμ» (Τhe Observer, 15/8/93). Ο δίσκος έχει αναφορές στο διαζύγιο των γονιών του και το πώς έβλεπαν οι απ’ έξω τη σχέση του με την Courtney (“Serve the servants”), στο πώς τον αντιμετώπιζαν τα media (“Rape me”), στη δόξα και τον εθισμό στα ναρκωτικά (“Pennyroyal tea”)…
- Για το οπισθόφυλλο του Ιn Utero, είχε φτιάξει ένα κολάζ με πλαστικά μοντέλα από όργανα του ανθρώπινου σώματος και ακρωτηριασμένες κούκλες, όλα από την προσωπική του συλλογή. Γνωστός για τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα που επιδείκνυε όποτε η δισκογραφική επιχειρούσε να παρέμβει στην τέχνη του, δέχτηκε εντούτοις να αλλάξει τόσο το artwork όσο και τον τίτλο του τραγουδιού “Rape me” όταν έμαθε πως η αλυσίδα των δισκάδικων της Wal–Mart δεν θα δεχόταν στα ράφια της το δίσκο.
- Στην κλινική αποτοξίνωσης, λίγο καιρό πριν την αυτοκτονία, δεν έδειχνε καθόλου κακοδιάθετος ή ασταθής. Περνούσε μέρες μιλώντας για τον εθισμό και τα προσωπικά του προβλήματα. Κι ένα βράδυ, βγαίνοντας έξω για τσιγάρο, σκαρφάλωσε ένα φράχτη, πήρε ένα ταξί για το αεροδρόμιο του Los Angeles και γύρισε στο Seattle, όπου αυτοκτόνησε με όπλο εντός ολίγων ημερών.
Είκοσι χρόνια μετά το θάνατο του Cobain, σχεδόν όλοι εμείς που ακούσαμε από τη φωνή του για πρώτη φορά ξένο ροκ, διατηρούμε μέσα μας κάτι απ’ τους Nirvana – κάπως σαν το σκισμένο τζην μιας παρατεταμένης εφηβείας. Δεν έχουμε όμως πολλά να πούμε γι’ αυτούς που να μην έχουν ειπωθεί. Δεν αδημονούμε για το επόμενo lost track, το επόμενο ντοκιμαντέρ. Δεν ασχολούμαστε με την παραφιλολογία περί δολοφονίας. Δεν θέλουμε τον Kurt στη μπλούζα μας ή στη φωτογραφία εξωφύλλου μας στο fb. Δεν επιστρέφουμε συχνά στους δίσκους τους, ούτε ανατριχιάζουμε πια στο τελευταίο λεπτό του “Where did you sleep last night ”, όπως κάποτε. Ακόμα κι εμείς οι φαν τους, είμαστε κι οι ίδιοι μια αντίφαση…