Αν υπάρχει ένας σούπερ σταρ οικονομολόγος, αυτός είναι ο Πολ Κρούγκμαν. Το μπλογκ του στους New York Times – το οποίο χρησιμοποιεί για να κατακεραυνώνει τους πολιτικούς λιτότητας, τις υπεροπτικές ελίτ της Ευρώπης και την οικονομική ανοησία γενικότερα – είναι μία από τις σελίδες με τις περισσότερες επισκέψεις παγκοσμίως. Το προκλητικό στιλ γραφής του σε κάνει να θες να τον αγαπήσεις ή να τον μισήσεις. Σε κάθε περίπτωση δεν σου επιτρέπει να τον περιφρονήσεις.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος επισκέπτεται την Παρασκευή 17 Απριλίου την Αθήνα, όπου και θα δώσει, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μία διάλεξη με τίτλο «Ευρώπη: Και τώρα τι;» (Europe: What Next?). Το ενδιαφέρον φαίνεται να είναι ήδη έντονο. Και πώς όχι, αφού ο Κρούγκμαν έχει όχι σπάνια αναφερθεί στην κρίση χρέους της Ελλάδας και το μέλλον της χώρας στην Ευρωζώνη, το οποίο είναι ακόμη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με φόντο το Eurogroup της 24ης Απριλίου. Πρόκειται για αναφορές που, αν και συχνά είναι – ίσως και επειδή είναι – αντιφατικές, παραμένουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και οικονομικά «αντισυμβατικές».
Δηλαδή η Αμερική μείωσε το χρέος της; «Στην πραγματικότητα δεν το έκανε», αναφέρει ο Κρούγκμαν. «Στα τέλη του 1946, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση χρωστούσε 271 δισ. δολάρια, στα τέλη 1956 το χρέος είχε αυξηθεί ελαφρώς, φτάνοντας τα 274 δισ. δολάρια. Το ποσοστό χρέους έπεσε, όχι γιατί μειώθηκε το χρέος, αλλά γιατί αυξήθηκε το ΑΕΠ». Με μία λέξη, ανάπτυξη.
Στις 8 Απριλίου του 2010, λίγες ημέρες πριν ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώσει την προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης του ΔΝΤ, της ΕΕ και της ΕΚΤ, ο Πολ Κρούγκμαν έγραφε στους New York Times: «Η κρίση χρέους στην Ελλάδα πλησιάζει το σημείο χωρίς επιστροφή.[…] Η Ελλάδα πληρώνει το τίμημα για τη δημοσιονομική ανευθυνότητα την οποία επέδειξε μέχρι σήμερα. Η ελληνική τραγωδία αναδεικνύει ακόμη τους κινδύνους που συνεπάγεται μία νομισματική πολιτική αποπληθωρισμού. Και αυτό είναι ένα μάθημα το οποίο θα λάβουν καλά υπόψη τους οι Αμερικάνοι πολιτικοί».
Πολ Κρούγκμαν εναντίον Γιώργου Παπακωνσταντίνου στην αρένα του BBC
Στο ίδιο άρθρο ο Κρούγκμαν έκανε μία ιστορική αναδρομή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε – επιτυχώς – η Αμερική το υψηλό δημόσιο χρέος της μεταπολεμικά, μέσω μία οικονομικής πολιτικής εξωστρέφειας που επεδίωξε να αυξήσει τον παρανομαστή του ΑΕΠ, αντί να μειώσει τον αριθμητή του χρέους στην περιβόητη σχέση χρέος/ΑΕΠ που καθορίζει εδώ και 5 χρόνια τη ζωή μας: «Το «κλειδί» για να καταλάβει κανείς το ελληνικό πρόβλημα είναι να κατανοήσει ότι δεν πρόκειται απλά για ένα ζήτημα υπερδιογκωμένου χρέους. Το ελληνικό δημόσιο χρέος, που ανέρχεται στο 113% του ΑΕΠ (σ.σ.: σήμερα αγγίζει το 170% του ΑΕΠ) είναι πράγματι υψηλό, όμως υπήρξαν χώρες που αντιμετώπισαν ένα χρέος ανάλογου ύψους χωρίς να εισέλθουν σε κρίση. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ, έχοντας μόλις βγει από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν ένα ομοσπονδιακό χρέος της τάξης του 122% του ΑΕΠ. Παρόλα αυτά, οι επενδυτές δεν ανησυχούσαν και είχαν δίκιο: την επόμενη δεκαετία, το ποσοστό του αμερικανικού χρέους έπεσε σχεδόν στο μισό […] και συνέχισε να έχει πτωτική τάση και τις επόμενες δεκαετίες, φτάνοντας στο ιστορικό χαμηλό του 33% του ΑΕΠ το 1981».
O Πολ Κρούγκμαν, 62 ετών σήμερα, διδάσκει στο Princeton University και είναι ιδιαίτερα γνωστός για τη θεωρία του New Trade.
Δηλαδή η Αμερική μείωσε το χρέος της; «Στην πραγματικότητα δεν το έκανε», αναφέρει ο Κρούγκμαν. «Στα τέλη του 1946, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση χρωστούσε 271 δισ. δολάρια, στα τέλη 1956 το χρέος είχε αυξηθεί ελαφρώς, φτάνοντας τα 274 δισ. δολάρια. Το ποσοστό χρέους έπεσε, όχι γιατί μειώθηκε το χρέος, αλλά γιατί αυξήθηκε το ΑΕΠ». Με μία λέξη, ανάπτυξη.
«Αν η Ελλάδα είχε το δικό της νόμισμα, θα μπορούσε να θέσει της βάσεις για μία τέτοια ανάκαμψη, προχωρώντας σε υποτίμηση του νομίσματός της και αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την ανταγωνιστικότητα της στον τομέα των εξαγωγών. Αλλά η Ελλάδα είναι στο ευρώ».
Η λύση, λοιπόν, στο υψηλό αμερικανικό χρέος ήρθε μέσα από την ανάπτυξη και όχι από την πολιτική λιτότητας που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία. Μπορεί ωστόσο η χώρα μας να πετύχει παρόμοιους ρυθμούς ανάπτυξης; Η απάντηση του Πολ Κρούγκμαν είναι αρνητική. Γιατί; «Eξαιτίας του ευρώ», επισημαίνει. Πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι ο Αμερικανός οικονομολόγος δεν απέκλειε τότε την πιθανότητα να πετύχει στην Ελλάδα ένα πακέτο λιτότητας με αντάλλαγμα ένα δάνειο που θα αποσοβούσε τη χρεοκοπία της χώρας. Όσον αφορά στο σενάριο εγκατάλειψης του κοινού νομίσματος, ο Κρούγκμαν επεσήμανε τότε: «Η Ελλάδα θα μπορούσε να λύσει κάποια από τα προβλήματά της εγκαταλείποντας το ευρώ και κάνοντας υποτιμήσεις. Ωστόσο είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς θα γινόταν αυτό χωρίς να προκληθεί μία καταστροφική κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος».
Ο Πολ Κρούγκμαν λαμβάνει το βραβείο Νόμπελ στη Στοκχόλμη, 10 Δεκεμβρίου 2008.
Έναν μήνα αργότερα, στις 6 Μαΐου 2010, ο Κρούγκμαν έγραφε για την ελληνική κρίση χρέους και την Ευρώπη: «Τα προβλήματα της Ελλάδας είναι βαθύτερα από ό,τι πιστεύουν οι ηγέτες της Ευρώπης. […] Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η ελληνική τραγωδία μπορεί να καταλήξει σε χρεοκοπία. Αρχίζω όλο και πιο πολύ να πιστεύω ότι είναι υπερβολικά αισιόδοξοι και ότι την πτώχευση θα ακολουθήσει η έξοδος από την Ευρωζώνη.
«Ναι, έχουν υπάρξει πολλές αστοχίες στην ελληνική οικονομία, το πολιτικό σύστημα και χωρίς αμφιβολία την ελληνική κοινωνία. Όμως δεν είναι οι αστοχίες αυτές που προκάλεσαν την κρίση που διαμελίζει τώρα την Ελλάδα και απειλεί να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη»
Ποιο είναι όμως το πρόβλημα της Ευρώπης; «Κυρίως ότι δεν έχει μία κεντρική κυβέρνηση», αναφέρει ο Κρούγκμαν, κάνοντας μία αναλογία μεταξύ Ελλάδας και Καλιφόρνια: «Αμφότερες αντιμετωπίζουν σημαντικά δημοσιονομικά προβλήματα, ενώ και οι δύο έχουν μία μακρά ιστορία δημοσιονομικής ανευθυνότητας. […] Όμως οι δημοσιονομικές αμαρτίες της Καλιφόρνια δεν προκαλούν στους κατοίκους της τόσες ανησυχίες όσες εκείνες της Ελλάδας. Γιατί; Γιατί τα περισσότερα χρήματα που ξοδεύει η Καλιφόρνια έρχονται από την Ουάσινγκτον, όχι από το Σακραμέντο».
Ο Κρούγκμαν για το βιβλίο του Πικετί «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα και τις οικονομικές ανισότητες του σύγχρονου καπιταλισμού
Ο Κρούγκμαν – χαρακτηρίζοντας την αναδιάρθρωση του χρέους ως έναν ευγενικό τρόπο για να περιγράψει κανείς μία μερική χρεοκοπία – υποστήριζε τότε «πως η λύση που θα έδινε πραγματική δημοσιονομική ανακούφιση στην Ελλάδα είναι η οικονομική ανάκαμψη, που θα έφερνε υψηλότερα εισοδήματα και νέες θέσεις εργασίας». Και πώς μπορούσε η Ελλάδα να πετύχει κάτι τέτοιο ; «Αν η Ελλάδα είχε το δικό της νόμισμα, θα μπορούσε να θέσει της βάσεις για μία τέτοια ανάκαμψη, προχωρώντας σε υποτίμηση του νομίσματός της και αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την ανταγωνιστικότητα της στον τομέα των εξαγωγών. Αλλά η Ελλάδα είναι στο ευρώ».
Λίγους μήνες μετά την ψήφιση του 2ου Μνημονίου, o Πολ Κρουγκμαν έγραφε στο μπλογκ του για την Ελλάδα: «Από τότε που η Ελλάδα διολίσθησε οικονομικά, έχουμε ακούσει αρκετές φορές πως ό,τι είναι ελληνικό, είναι και λανθασμένο. Κάποιες κατηγορίες στέκουν, κάποιες είναι αβάσιμες – αλλά όλες είναι εκτός της θεματικής. Ναι, έχουν υπάρξει πολλές αποτυχίες στην ελληνική οικονομία, το πολιτικό σύστημα και χωρίς αμφιβολία την ελληνική κοινωνία. Όμως δεν είναι οι αστοχίες αυτές που προκάλεσαν την κρίση που διαμελίζει τώρα την Ελλάδα και απειλεί να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο Κρούγκμαν, αν και άσκησε σκληρή κριτική στον Τζορτζ Μπους για την οικονομική πολιτική που ακολούθησε, γίνεται δεκτός στο Λευκό Οίκο μαζί με τους Μάρτιν Τσάλφι και Ρόγκερ Τσίεν, οι οποίοι κατέκτησαν το Νόμπελ χημείας.
Πού οφείλεται λοιπόν η ελληνική κρίση; «Οι ρίζες αυτής της καταστροφής βρίσκονται πιο βόρεια, στις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, όπου οι αξιωματούχοι δημιούργησαν μία βαθιά – και ίσως θανατηφόρα – ελαττωματική νομισματική ένωση, για να ενώσουν έπειτα τα προβλήματα αυτής του ευρωσυστήματος, αντικαθιστώντας την ηθική με την ανάλυση. Και η λύση στην κρίση, αν βεβαίως υπάρχει μία τέτοια πλέον, θα πρέπει να έρθει από τα ίδια κέντρα».
Αναφερόμενος στις παθογένειες του ελληνικού κράτους, ο Κρουγκμαν επισημαίνει: «Η Ελλάδα φυσικά και έχει υψηλά επίπεδα διαφθοράς και φοροδιαφυγής, με τις ελληνικές κυβερνήσεις να έχουν συνηθίσει να ζουν με περισσότερα από όσα παράγουν. Πέρα από αυτά, η ελληνική παραγωγικότητα είναι χαμηλή για τα ευρωπαικά δεδομένα – περίπου 25% κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Είναι αξιοσημείωτο βέβαια ότι η παραγωγικότητα εργασίας στο Μισισίπι είναι σε παρόμοια χαμηλά επίπεδα με βάση τα αμερικανικά δεδομένα – και περίπου στην ίδια κλίμακα».
Πέρα όμως από τις «ελληνικές αδυναμίες» ο Κρούγκμαν αναγνώρισε τις ανακρίβειες που αναπαράγονται από τα ΜΜΕ γύρω από την Ελλάδα. «Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες – αντίθετα, δουλεύουν περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη και συγκεκριμένα πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα κράτος ευημερίας, όπως αρέσκονται να υποστηρίζουν οι συντηρητικοί». Και στο ερώτημα για το «τις πταίει», ο νομπελίστας οικονομολόγος απαντά: «Υπεύθυνο είναι το ευρώ».
«Ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε – θα μπορούσε – να σωθεί το ευρώ είναι να συνειδητοποιήσουν η Γερμανία και η ΕΚΤ ότι είναι ακριβώς αυτοί που πρέπει να αλλάξουν συμπεριφορά, να ξοδέψουν παραπάνω και, ναι, να αποδεχτούν υψηλότερο πληθωρισμό. Αν αυτό δεν γίνει, η Ελλάδα θα καταρρεύσει στην ιστορία ως το θύμα μίας ύβρεως που διέπραξαν άλλοι»
Γιατί το ευρώ; «Όταν η Ελλάδα μπήκε στο κοινό νόμισμα, συνέβη κάτι πραγματικά άσχημο: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι η χώρα είχε γίνει ένας ασφαλής τόπος για επενδύσεις. Ξένα κεφάλαια άρχισαν να εισρέουν στην Ελλάδα, μέρος των οποίων χρηματοδοτούσαν τα χρέη των κυβερνήσεων. Η οικονομία γνώρισε πρωτόγνωρους ρυθμούς ανάπτυξης, ο πληθωρισμός αυξήθηκε και η Ελλάδα έγινε σταδιακά μη ανταγωνιστική. Χωρίς αμφιβολία, οι Έλληνες σπατάλησαν μεγάλο μέρος των χρημάτων τα οποία μπήκαν στη χώρα, αλλά το ίδιο ακριβώς έκαναν όλοι όσοι πιάστηκαν στην παγίδα της ευρωφούσκας. Και όταν η φούσκα έσκασε, έγιναν φανερά τα θεμελιώδη προβλήματα του ευρωσυστήματος. […] Η Ελλάδα, αν και δεν είναι αναμάρτητη, βρίσκεται στην κρίση κυρίως εξαιτίας της αλαζονείας των Ευρωπαίων ηγετών, που προέρχονται κατά βάση από πλουσιότερες χώρες και οι οποίοι προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι μπορούν να κάνουν ένα κοινό νόμισμα να λειτουργήσει χωρίς μία κοινή κυβέρνηση».
Η Ελλάδα θα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, προέβλεπε πριν από δύο και πλέον χρόνια ο Κρούγκμαν. Μέχρι τώρα έχει πέσει έξω.
Ο Κρούγκμαν άσκησε οξεία κριτική και στους Γερμανούς για τον τρόπο με τον οποίο έχουν αντιμετωπίσει την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη: «Ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε – θα μπορούσε – να σωθεί το ευρώ είναι να συνειδητοποιήσουν η Γερμανία και η ΕΚΤ ότι είναι ακριβώς αυτοί που πρέπει να αλλάξουν συμπεριφορά, να ξοδέψουν παραπάνω και, ναι, να αποδεχτούν υψηλότερο πληθωρισμό. Αν αυτό δεν γίνει, η Ελλάδα θα καταρρεύσει στην ιστορία ως το θύμα μίας ύβρεως που διέπραξαν άλλοι».
Ο Κρούγκμαν έκανε αναφορές και στις ελληνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου που ανέδειξαν πρώτο κόμμα το ΣΥΡΙΖΑ και πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, «τον πρώτο Ευρωπαίο ηγέτη που εξελέγη με ξεκάθαρη υπόσχεση την αμφισβήτηση των πολιτικών λιτότητας που κυριάρχησαν από το 2010». Σχεδόν προφητικά σημείωνε σε άρθρο του μία μέρα μετά τις εκλογές: «Φυσικά θα υπάρξουν πολλοί που θα τον προειδοποιήσουν [τον Τσίπρα] να εγκαταλείψει αυτή την υπόσχεση και να συμπεριφερθεί υπεύθυνα».
Οι συχνά «αιρετικές» οικονομικές απόψεις του Κρούγκμαν και ο απόλυτος τρόπος με τον οποίο τις εκφράζει έχουν εμπνεύσει ποικίλες χιουμοριστικές αποτυπώσεις του.
Αναφερόμενος στις συνέπειες της «υπεύθυνης» πολιτικής λιτότητας, ο Κρούγκμαν αναφέρει πως το αποτέλεσμα ήταν «ένας οικονομικός και ανθρωπιστικός εφιάλτης»: «Αντί να σταματήσει το 2011, η ελληνική ύφεση επιτάχυνε. Η Ελλάδα δεν έπιασε πάτο παρά το 2014 και μέχρι τότε είχε βιώσει μία βαθιά κρίση, με τη γενική ανεργία να φτάνει στο 28% και εκείνη των νέων να αγγίζει το 60%. Η μέχρι τώρα ανάκαμψη φαίνεται να είναι ισχνή και δε δείχνει να μπορεί να επαναφέρει την χώρα στα προ κρίσης επίπεδα διαβίωσης τα αμέσως επόμενα χρόνια.
«Αν το πρόβλημα της Ελλάδας ήταν απλά ένα δημοσιονομικό, η χώρα θα μπορούσε απλώς να κηρύξει πτώχευση. Δεν θα λάμβανε πλέον άλλη χρηματοδότηση, αλλά θα σταματούσε και να πληρώνει τα δάνειά της και η ρευστότητα της οικονομίας στην πραγματικότητα θα βελτιωνόταν»
Κατηγορώντας την τρόικα για «μη ρεαλιστική» συμπεριφορά, καθώς δεν διέγνωσε πως «αυτά που απαιτούσε ήταν αδύνατο να συμβούν», αναγνώρισε πως το πρόβλημα με το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι μάλλον «δεν είναι τόσο ριζοσπαστικό όσο πρέπει»: «Η ελάφρυνση του χρέους και η χαλάρωση των πολιτικών λιτότητας θα μπορούσαν να ανακουφίσουν οικονομικά τη χώρα, αλλά είναι αμφίβολο αν αρκούν για να φέρουν μία ουσιαστική ανάκαμψη της οικονομίας». Βάζοντας πάλι το θέμα του ευρώ στην καρδιά της προβληματικής της ελληνικής κρίσης, ανέφερε: «Δεν είναι ξεκάθαρο τι παραπάνω μπορεί να κάνει μία ελληνική κυβέρνηση αν δεν είναι προετοιμασμένη να εγκαταλείψει το ευρώ. Και ο ελληνικός λαός δεν είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο».
Στο κείμενο με τίτλο «Το ελληνικό τεστ της Ευρώπης» (Europe’s Greek Test), ο Κρούγκμαν επισημαίνει ότι τα χρήματα που πήρε η Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια «ανακυκλώθηκαν με τον εξής τρόπο: η ελληνική κυβέρνηση παίρνει περισσότερα χρήματα από ό,τι ξοδεύει για αγαθά, εξαιρουμένων των τοκοχρεολυσίων, και επιστρέφει τα επιπλέον κεφάλαια στους δανειστές της».
Πολ vs Πολ: Ο Πολ Κρούγκμαν σε οικονομικό ντιμπέιτ με τον Ρεπουμπλικάνο Ρον Πολ.
Όμως ο αμερικανός οικονομολόγος υποστηρίζει πως το ελληνικό ζήτημα δεν είναι απλά οικονομικό: «Το θέμα των [ευρωπαϊκών] αξιών γίνεται ακόμα εντονότερο αν σκεφτούμε γιατί οι πιστωτές της Ελλάδας ασκούν ακόμη ένα είδος εξουσίας στη χώρα. Αν το πρόβλημα της Ελλάδας ήταν απλά ένα δημοσιονομικό, η χώρα θα μπορούσε απλώς να κηρύξει πτώχευση. Δεν θα λάμβανε πλέον άλλη χρηματοδότηση, αλλά θα σταματούσε και να πληρώνει τα δάνειά της και η ρευστότητα της οικονομίας στην πραγματικότητα θα βελτιωνόταν».
«Είναι πράγματι η Γερμανία προετοιμασμένη να πει ουσιαστικά σε μία άλλη ευρωπαικη δημοκρατία: «πληρώστε γιατί αλλιώς θα καταστρέψουμε το τραπεζικό σας σύστημα»
«Το πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας, αντίθετα, είναι η αδυναμία των τραπεζών της, οι οποίες τώρα (όπως όλες οι τράπεζες της Ευρωζώνης) έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΚΤ. Μία διακοπή αυτής της χρηματοδότησης θα οδηγούσε πιθανότατα σε κατάρρευση του τραπεζικό συστήματος εν μέσω μίας εκτεταμένης εκροής κεφαλαίων. Όσο η Ελλάδα παραμένει στο ευρώ, έχει ανάγκη την καλή θέληση της ΕΚΤ, η οποία με τη σειρά της, ίσως εξαρτάται από τη Γερμανία και τις άλλες χώρες-πιστωτές».
Ο Κρούγκμαν αυτοπροσδιορίζεται ως φιλελεύθερος που, όπως έχει εξηγήσει, στο αμερικανικό πλαίσιο σημαίνει «πάνω κάτω ό,τι σημαίνει ο σοσιαλδημοκράτης για την Ευρώπη».
Και ο Κρούγκμαν καταλήγει: «Σκεφτείτε λοιπόν πόσο σημαντικό ρόλο παίζει αυτός ο παράγοντας στις διαπραγματεύσεις για το χρέος. Είναι πράγματι η Γερμανία προετοιμασμένη να πει ουσιαστικά σε μία άλλη ευρωπαικη δημοκρατία: «πληρώστε γιατί αλλιώς θα καταστρέψουμε το τραπεζικό σας σύστημα»; […] Και σκεφτείτε τι θα συμβεί αν η νέα ελληνική κυβέρνηση – η οποία, εν τέλει, εκλέχθηκε με την υπόσχεση να βάλει ένα τέλος στη λιτότητα – αρνηθεί να ενδώσει. Αυτό το σενάριο, τόσο απλά, εγκυμονεί μία αναγκαστική έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, με πιθανές καταστροφικές οικονομικές και πολιτικές συνέπειες για την Ευρώπη ως ολότητα.
«Τον 21ο αιώνα τα ευρωπαϊκά κράτη δεν χρησιμοποιούν τους στρατούς τους για να μαζέψουν φόρους. Όμως υπάρχουν άλλες μορφές εξαναγκασμού. Ξέρουμε ότι το 2010, η ΕΚΤ απείλησε ότι θα αφήσει το τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας να καταρρεύσει, αν το Δουβλίνο δεν συμφωνούσε σε ένα πρόγραμμα στο οποίο θα συμμετείχε και το ΔΝΤ. Μία τέτοια απειλή κρέμεται πάνω από την Ελλάδα»
Ο Αμερικανός οικονομολόγος βρήκε αρκετά θετική για την Ελλάδα τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Eurogroup της 21ης Φεβρουαρίου μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και δανειστών. Σε κείμενό του με τίτλο «Τι κέρδισε η Ελλάδα» (What Greece Won), ανέφερε πως «η Ελλάδα κέρδισε ένα νέο πεδίο ευελιξίας», την ώρα που η απερχόμενη κυβέρνηση είχε συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα που προέβλεπε τριπλασιασμό του πρωτογενούς πλεονάσματος εντός των επόμενων ετών. Η Ελλάδα φάνηκε να βάζει «τέλος στο φαύλο κύκλο της όλο και πιο άγριας λιτότητας» και αυτό ήταν ένα «δώρο για την υπόλοιπη Ευρώπη», υποστήριξε ο Κρούγκμαν. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να μην επιβάλει κυρώσεις στη Γαλλία και την Ιταλία, οι οποίες δεν επέτυχαν τους στόχους μείωσης των ελλειμμάτων τους. […] Θα πρέπει να αναρωτηθείτε στο κατά πόσο η Ελλάδα συνέβαλε στην επαναφορά της λογικής».
Δημοσιευμένο εν μέσω των διαπραγματεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, το κείμενο του Κρούγκμαν «Η Βαϊμάρη στο Αιγαίο» (Weimar On The Aegean) αποτελεί κείμενο διεισδυτικό όχι μόνο για τις οικονομικές του παρατηρήσεις, αλλά κυρίως για την αναφορά στις πολιτικές συνέπειες που μπορούν να ελλοχεύουν πίσω από την εμμονή σε λανθασμένες οικονομικές πολιτικές. «Η ιστορία της Γερμανίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο παρουσιάζεται με τρόπο περίεργα μεροληπτικό. Ακούμε συνεχώς για τον υπερπληθωρισμό του 1923 […] αλλά δεν ακούμε ποτέ για τον πολύ πιο σχετικό αποπληθωρισμό των αρχών της δεκαετίας του 1930 […] και το τι συνέβη πριν τον αποπληθωρισμό, όταν οι Νικήτριες Δυνάμεις προσπάθησαν να εξαναγκάσουν τη Γερμανία να πληρώσει υπέρογκα ποσά σε πολεμικές αποζημιώσεις. Αυτή είναι μία πτυχή της ιστορίας με σημαντικά διδάγματα για το σήμερα, καθώς συνδέεται άμεσα με την κρίση που πλανάται πάνω από την Ελλάδα».
O Κρούγκμαν στο εξώφυλλο του περιοδικού Newsweek. Από τα «πυρά» του νομπελίστα οικονομολόγου δεν γλίτωσε ούτε ο Μπαράκ Ομπάμα.
«Τον 21ο αιώνα τα ευρωπαϊκά κράτη δεν χρησιμοποιούν τους στρατούς τους για να μαζέψουν φόρους. Όμως υπάρχουν άλλες μορφές εξαναγκασμού. Ξέρουμε ότι το 2010, η ΕΚΤ απείλησε ότι θα αφήσει το τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας να καταρρεύσει, αν το Δουβλίνο δεν συμφωνούσε σε ένα πρόγραμμα στο οποίο θα συμμετείχε και το ΔΝΤ. Μία τέτοια απειλή κρέμεται πάνω από την Ελλάδα».
«Σε κάθε περίπτωση, οι Ευρωπαίοι πιστωτές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η ευελιξία – το να δώσουν στην Ελλάδα μία ευκαιρία να ανακάμψει – είναι προς το συμφέρον τους. Μπορεί να μην τους αρέσει η νέα αριστερή κυβέρνηση, αλλά είναι μία νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση, της οποίας οι ηγέτες, από ό,τι ξέρω, είναι αφοσιωμένοι στα δημοκρατικά ιδεώδη. Η Ευρώπη μπορεί να τα πάει πολύ χειρότερα – και αν οι πιστωτές είναι εκδικητικοί, έτσι θα πάει το πράγμα».
Ο Πόλ Κρούγκμαν θα δώσει διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής την Παρασκευή 18 Απριλίου.
Τα βιβλία του Πόλ Κρούγκμαν που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.
(2012) Τέλος στην ύφεση τώρα!, Πόλις
(2009) Η κρίση του 2008, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2008) Η συνείδηση ενός προοδευτικού, Πόλις
(2005) Θεωρητικός από σύμπτωση, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2000) Διεθνισμός για ευρεία κατανάλωση, Πόλις
(2000) Η μεγάλη κάμψη, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1995) Η εποχή των μειωμένων προσδοκιών, Πόλις
