ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Σύγχρονες Λυσιστράτες: Γυναίκες σε σεξουαλική «απεργία» που δεν αστειεύονται καθόλου

Βρισκόμαστε κάπου στο 1530. Ισπανοί και Πορτογάλοι αποικιοκράτες νιώθουν πανίσχυροι καθώς κατακτούν το ένα μετά το άλλο τα εδάφη της Λατινικής Αμερικής και εγκαθιδρύουν το σύστημα εξουσίας τους. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι η έλλειψη εργατικών χεριών στα ορυχεία της Βραζιλία και του Περού. Το λύνουν φέρνοντας δούλους από τη Νικαράγουα και την Ονδούρα. Με τη βοήθεια τοπικών αρχηγών, δεκάδες χιλιάδες Ινδιάνοι αιχμαλωτίζονται και μεταφέρονται εκεί ως σκλάβοι. Είναι τότε που οι γυναίκες της Νικαράγουα αποφασίζουν να κατεβούν σε σεξουαλική απεργία. Την «Απεργία της Μήτρας». Λίγο διαφορετική από εκείνη της Αριστοφανικής Λυσιστράτης, γιατί οι Ινδιάνες δεν στόχευαν τους άντρες τους, αλλά τους αποικιοκράτες. Αρνούνταν να γεννήσουν παιδιά που δεν θα ήταν κύριοι της ζωής τους.

Το σκεπτικό των Ινδιάνων της Νικαράγουα θυμίζει εκείνο του «γκουρού» της μη βίαιης αντίστασης Γκάντι, ότι οι Ινδοί γεννούν παιδιά-υποχείρια των Άγγλων αποικιοκρατών.

Υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για να γνωρίζουμε πόσο αποτελεσματική ήταν η κινητοποίηση των Ινδιάνων γυναικών, 2.000 χρόνια μετά τη συγγραφή της Λυσιστράτης, έργο στο οποίο οι γυναίκες χρησιμοποίησαν το ίδιο «όπλο» για να τερματιστεί ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Όμως, δεν ήταν σίγουρα η τελευταία φορά που γυναίκες θα κατέβαιναν σε σεξουαλική απεργία.

Μόλις στις 22 του περασμένου Σεπτεμβρίου το γερμανικό παρακλάδι της οργάνωσης Άνθρωποι για την Ηθική Διαχείριση των Ζώων PETA κάλεσε τις γυναίκες να απέχουν από το σεξ με κρεατοφάγους άντρες προκειμένου να τους πείσουν να γίνουν vegan. Το κάλεσμα έγινε μετά από δημοσίευση έρευνας σύμφωνα με την οποία οι άντρες συμμετέχουν σημαντικά περισσότερο από τις γυναίκες στην κλιματική αλλαγή, κυρίως λόγω της κατανάλωσης κρέατος.

Και το 2019, πολύ πριν την ιστορική ήττα του γυναικείου κινήματος στις ΗΠΑ με την ανατροπή του νόμου για τις αμβλώσεις, η Αμερικανίδα ηθοποιός και ακτιβίστρια Αλίσα Μιλάνο καλούσε σε σεξουαλική απεργία ως αντίδραση σε νομοσχέδιο στην Πολιτεία της Τζόρτζια που απαγόρευε την έκτρωση μετά τους έξι πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. «Μέχρι να αποκτήσουν οι γυναίκες νομικά τα δικαίωμα να ελέγχουν το σώμα τους, δεν μπορούμε να ρισκάρουμε μια εγκυμοσύνη», έγραψε στο Twitter. «Στηρίξτε με απέχοντας από το σεξ μέχρι να ανακτήσουμε τη σωματική αυτονομία μας».

Δυο χρόνια νωρίτερα, το 2017, η τραγουδίστρια Janelle Monae σε συνέντευξή της στο Marie Claire είχε πει: «Οι άνθρωποι πρέπει να αρχίσουν να σέβονται τον κόλπο», είπε. «Μέχρι όλοι οι άντρες να αρχίσουν να αγωνίζονται για τα δικαιώματά μας πρέπει να σκεφθούμε να σταματήσουμε να κάνουμε σεξ».

Το κάλεσμα σε σεξουαλική απεργία έχει συχνά επικριθεί. Για παράδειγμα, αρκετοί θεώρησαν την πρόταση της Μιλάνο απαράδεκτη. Εκκινεί από την πεποίθηση ότι το σεξ είναι κάτι σαν εμπόρευμα που μόνο οι άντρες απολαμβάνουν -είπαν- κι άρα τους το στερούμε ως μορφή τιμωρίας. Κι ότι οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση σε άλλα μέσα αντίστασης. Επιπλέον, δεν λαμβάνει υπόψη την LGBTQ κοινότητα και τη σεξουαλική βία.

Ο θόρυβος που δημιούργησε πάντως η Μιλάνο οδήγησε τουλάχιστον τρεις από τις πολλές κινηματογραφικές εταιρείες παραγωγής που δραστηριοποιούνται στην Τζόρτζια να δηλώσουν ότι δεν θα κάνουν γυρίσματα εκεί.

Κινέζες κομμουνίστριες και Ινδιάνες στην πρωτοπορία

Η σεξουαλική απεργία είχε μεν πρωτοσυλληφθεί ως ιδέα από τον Αριστοφάνη, η Μιλάνο ωστόσο θα μπορούσε να έχει αντλήσει έμπνευση και από ένα γεγονός που έχει θεωρηθεί η πρώτη φεμινιστική εξέγερση στις ΗΠΑ.

Ήταν το 1600, και οι φυλές των Ινδιάνων Ιροκουά βρίσκονταν σε αλλεπάλληλους πολέμους με άλλες φυλές Ινδιάνων. Τότε οι γυναίκες Ιροκουά αποφάσισαν ότι αυτή η τρέλα πρέπει να σταματήσει. Και ότι πρέπει οι ίδιες να αποκτήσουν λόγο σε ζητήματα πολέμου και ειρήνης. Για αρχή, κήρυξαν αποχή από το σεξ και την εγκυμοσύνη. Αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματική τακτική, καθώς οι άντρες της φυλής πίστευαν ότι οι γυναίκες κατέχουν το μυστικό της γέννησης.

Ταυτόχρονα, καθώς έλεγχαν πλήρως τις καλλιέργειες, οι γυναίκες ξεκίνησαν να στερούν στους άντρες την πρόσβαση στα απαραίτητα εφόδια. Πόλεμος χωρίς τρόφιμα δεν γίνεται, κι έτσι ο αγώνας των γυναικών δεν άργησε να στεφθεί με επιτυχία: απέκτησαν δικαίωμα βέτο σε όλους τους πολέμους.

Και στη μακρινή Κίνα, όμως, το ’30 και το ’40 η σεξουαλική απεργία έγινε όπλο στα χέρια των γυναικών. Τότε, το Κομμουνιστικό Κόμμα προωθούσε τη χειραφέτηση των γυναικών. Το 1946 το 25-30% των μελών του ήταν γυναίκες. Στις περιοχές που είχαν απελευθερωθεί από τους Ιάπωνες το 1937, είχαν ανθίσει οι γυναικείες οργανώσεις και οι γυναίκες αναλάμβαναν συχνά ηγετικά διοικητικά πόστα.    

«Σε ένα χωριό, όταν εξαιρέθηκαν οι γυναίκες από τις εκλογές, η οργάνωση των γυναικών αρνήθηκε να αναγνωρίσει τους άντρες που εξελέγησαν και ενθάρρυνε τις γυναίκες σε σεξουαλική απεργία προκειμένου να ασκήσουν πίεση στους άντρες τους μέχρι να αναιρεθεί η απόφαση της στέρησης του δικαιώματος ψήφου», γράφει o Τζαντ Άνταμς στο βιβλίο «Οι Γυναίκες και η Ψήφος: Μια Παγκόσμια Ιστορία».

«Δεν μπαίνετε στην κρεβατοκάμαρα αν δεν στάξει η βρύση νερό»

Κάνοντας άλμα μπροστά, στον 21ο αιώνα, θα διαπιστώσουμε ότι έχουν υπάρξει εντυπωσιακά πολλές περιπτώσεις σεξουαλικών απεργιών.

Βρισκόμαστε στο 2001, κι ένα χωριό της Τουρκίας κοντά στη Σύρτη δεν έχει καθόλου νερό. Ο αγωγός που συνέδεε την περιοχή με το κεντρικό σύστημα ύδρευσης έχει σπάσει, κι οι 600 κάτοικοί του βρίσκονται σε απόγνωση. Οι γυναίκες περπατάνε μέχρι μια μικρή πηγή χιλιόμετρα μακριά και κουβαλάνε από εκεί νερό για το σπίτι. Και δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε. Ώσπου έπεσε μια ιδέα, αρχικά σαν αστείο: να κηρύξουν σεξουαλική «απεργία» για να αναγκάσουν τους άντρες τους να πιέσουν για επιδιόρθωση του αγωγού. Έτσι είχαν κάνει οι γυναίκες σε μια δημοφιλή τουρκική ταινία προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την ανισότητα στην εργασία. Στο τέλος, κάπου στα μέσα Ιουλίου, οι γυναίκες του χωριού έκαναν την ιδέα, πράξη.

Είχε δεν είχε περάσει μήνας, κι οι άντρες του χωριού άρχισαν να ζητούν από τις τοπικές αρχές είτε να φτιάξουν το σύστημα είτε να τους στείλουν τα υλικά να το φτιάξουν μόνοι τους. 15 Αυγούστου τα τουρκικά μέσα μετέδιδαν ότι η κυβέρνηση συμφώνησε να τους παρέχει ό,τι χρειάζονταν για να αποκαταστήσουν τη σύνδεση. «Το μποϊκοτάζ λειτούργησε», έλεγε χαρούμενη μία από τις κατοίκους στο Associated Press. Κάποιες κράτησαν πιο σκληρή στάση. «Δεν θα μπουν στην κρεβατοκάμαρα μέχρι να τρέξει η βρύση νερό», επέμεινε άλλη κάτοικος.

Ο επιτυχημένος αυτός αγώνας ενέπνευσε τη βραβευμένη γαλλογερμανική ταινία Absurdistan (2008), που διηγείται την ιστορία δυο νέων εραστών σε κάποιο απομακρυσμένο χωριό της ΕΣΣΔ, παγιδευμένων σε συνθήκες σεξουαλικής απεργίας για την αποκατάσταση ενός αγωγού ύδρευσης. Αλλά και τη γαλλική ταινία The Source (2011), όπου οι γυναίκες σε ένα μικρό χωριό της Βόρειας Αφρικής κατεβαίνουν σε σεξουαλική απεργία επειδή πρέπει να κουβαλούν νερό από τα βουνά.

Μια Νομπελίστρια «Λυσιστράτη»

Στις αρχές της νέας χιλιετίας, η Λιβερία σπαρασσόταν από έναν ανηλεή εμφύλιο πόλεμο, όταν η ακτιβίστρια Leyman Gbowee ξεκίνησε να οργανώνει τις γυναίκες σε δράσεις για την ειρήνη. Περιλάμβαναν από διαδηλώσεις μέχρι καθιστικές διαμαρτυρίες. «Ίσως η πιο διάσημη στιγμή [της Gbowee] ήταν το 2002, όταν έπεισε πολλές γυναίκες της Λιβερίας να απέχουν από το σεξ με τους εμπόλεμους συντρόφους τους μέχρι να τους σπρώξουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μια καταλυτικά επιτυχημένη εκστρατεία εμπνευσμένη από τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, που χρησιμοποίησε την ίδια τακτική κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο»: Αυτό έγραφε η βρετανική Daily Telegraph όταν το 2011 απονεμόταν στην Gbowee το Νόμπελ Ειρήνης.  

Το 2003, ο εμφύλιος στη Λιβερία είχε τερματιστεί.

Οι Κολομβιανές βγάζουν νοκ-άουτ τους γκάνγκστερ

Τον Σεπτέμβριο του 2006, οι γυναίκες των pandilleros και pistoleros (γκάνγκστερ και πιστολέρο) στην πόλη Περέιρα της Κολομβίας κατέβηκαν σε σεξουαλική απεργία απαιτώντας από τους άντρες τους να παραδώσουν τα όπλα στη δημοτική αρχή και να ξεκινήσουν πρόγραμμα επαγγελματικής επιμόρφωσης. Αυτή η μικρή πόλη 300.000 κατοίκων ήταν μία από τις πιο επικίνδυνες της Κολομβίας, με διπλάσιο ποσοστό δολοφονιών από τον μέσο όρο της χώρας (97 δολοφονίες ανά 100.000 κατοίκους). 

«Θέλουμε να ξέρουν ότι η βία δεν είναι σέξι», δήλωνε μια 18χρονη γυναίκα, σύντροφος ενός γκάνγκστερ. Έως και 100 γυναίκες έδωσαν όρκο ότι δεν θα σταματήσουν την απεργία μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους. Η κοινή γνώμη ήταν στο πλάι τους: ένα μήνα νωρίτερα 140.000 άνθρωποι είχαν ψηφίσει υπέρ του αφοπλισμού των πολιτών.

Στις 11 Σεπτεμβρίου, οι γυναίκες έβγαλαν κι ένα τραγούδι ραπ: «Ως γυναίκες αξίζουμε πολλά/ ένας βίαιος άντρας δεν μας θαμπώνει/ γιατί μαζί του χάνουμε όλοι/ Εγώ θα επιλέξω πώς, πού, πότε θα δοθώ/ Όλες μαζί θα νικήσουμε/ ενάντια στους βίαιους, με τα πόδια μας κλειστά/ Σταματήστε το σεξ, σταματήστε το σεξ».

Η απεργία έκανε τίτλους στα διεθνή ΜΜΕ, αλλά δεν δημοσιεύτηκε πουθενά αν και πότε τελείωσε. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: «Η εγκληματικότητα στην Περέιρα το 2010 έπεσε κατά 26,5%, καθιστώντας τη την πόλη με τη μεγαλύτερη μείωση στις δολοφονίες…» έγραφε ο κολομβιανός Τύπος.

Το παράδειγμα της Περέιρα ενέπνευσε μια άλλη μικρή πόλη της Κολομβίας, τη ΜπαρμπακόαςΣτις 22 Ιουνίου 2011, οι γυναίκες εκεί σταμάτησαν τη σεξουαλική δραστηριότητα προκειμένου να εισακουστεί το χρόνιο αίτημα για δημιουργία δρόμου που να συνδέει την πόλη τους με την υπόλοιπη περιοχή. Η έλλειψη οδικής σύνδεσης είχε καταστήσει την Μπαρμπακόας μη προσβάσιμη, κι αυτό είχε στοιχίσει ανθρώπινες ζωές.  Όλα τα άλλα, από απλή διαμαρτυρία, μέχρι απεργία πείνας, είχαν αποτύχει.

Το αποκαλούμενο «Κίνημα των Σταυρωμένων Ποδιών» στην αρχή αντιμετωπίστηκε με ειρωνεία. Σιγά σιγά, όμως, στάθηκαν στο πλάι τους και οι άντρες. Δεν ήταν μόνο ότι το κόστος των τροφίμων πενταπλασιαζόταν μέχρι να φτάσει στην πόλη. «Χρειάστηκε να δω μια 23χρονη έγκυο να πεθαίνει μαζί με το μωρό της γιατί το ασθενοφόρο κόλλησε στον δρόμο και δεν μπορούσε να φθάσει. Τότε συνειδητοποίησα ότι πρέπει να κάνω κάτι», θα έλεγε η δικαστής Μάριμπελ Σίλβα.

Η προσπάθειά τους προσέλκυσε την προσοχή των ΜΜΕ. Διασφαλίστηκε μερική χρηματοδότηση σύντομα, αλλά οι γυναίκες σταμάτησαν μόνο τον Οκτώβριο του 2011, όταν πια μπορούσαν να δουν τη νίκη με τα ίδια τους τα μάτια: τα συνεργεία ήταν εκεί, και ο δρόμος φτιαχνόταν.

Φιλιππίνες: Μάρτυράς τους ο ΟΗΕ

Ακραιφνώς Λυσιστρατικός ήταν ο στόχος των γυναικών το χωριό Dado, στο νησί Mindanao των Φιλιππίνων, την ίδια χρονιά. Μάχες των κυβερνητικών δυνάμεων με το αυτονομιστικό κίνημα της περιοχής, δραστήριο από το 1970, είχαν εκτοπίσει το 2008 πολλές οικογένειες και το χωριό έπρεπε να ανοικοδομηθεί. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ βοηθούσε τους κατοίκους παρέχοντας υποδομές για την επιβίωσή τους – ψαρόβαρκες, δίχτυα, αποβάθρες και ραπτομηχανές.

Οι γυναίκες σύστησαν ένα ραφείο-κοινοπραξία. Ήταν όμως αδύνατον να μεταφέρουν προς πώληση τα προϊόντα τους σε τοπικές αγορές, γιατί ο δρόμος του χωριού ήταν κλειστός λόγω των συγκρούσεων, κυρίως πια μεταξύ ντόπιων φατριών. Το Ντάντο ήταν πρακτικά αποκλεισμένο.

Τον Ιούλιο του 2011, απηυδισμένες, οι γυναίκες του ραφείου κήρυξαν σεξουαλική απεργία μέχρι οι σύζυγοί τους να σταματήσουν να εμπλέκονται σε συγκρούσεις.

Η εκπρόσωπος Τύπου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες Κίτι ΜακΚίνσεϊ έγινε η ίδια μάρτυρας, όπως είπε, του πώς οι γυναίκες αθόρυβα εφάρμοζαν την απόφασή τους. Μέσα σε μόλις μερικές εβδομάδες, η Ύπατη Αρμοστεία ανέφερε ότι ο κύριος δρόμος του χωριού είχε ανοίξει και οι συγκρούσεις είχαν παύσει.

«Μην το δίνεις στους Ρώσους» και κάποιες σθεναρές Κενυάτισσες

Όταν οι Ρώσοι εισέβαλαν στην Κριμαία το 2014, οι Ουκρανές οργανώθηκαν σε σεξουαλικό μποϊκοτάζ: «Μην το δίνεις στους Ρώσους» ονόμασαν την εκστρατεία τους, ενώ απηύθυναν κάλεσμα και στις Ρωσίδες: «Θέλετε να συμμετέχετε; Οι άντρες μας είναι ακόμα στο σπίτι, οι δικοί σας φαίνεται πως πάνε στον πόλεμο». Σφοδρές ήταν οι αντιδράσεις στο ρωσικό διαδίκτυο, με κάποιους Ρώσους μπλόγκερ να τις αποκαλούν «πουτάνες».

Το 2012, οι γυναίκες στο Τόνγκο κήρυξαν σεξουαλική απεργία για μία εβδομάδα προκειμένου να πιέσουν να παραιτηθεί ο πρόεδρος Faure Gnassingbe, του οποίου η φαμίλια βρισκόταν στην εξουσία για δεκαετίες και ο ίδιος για 45 χρόνια.  

Αντλούσαν έμπνευση από το 2009, όταν η έλλειψη πολιτικής βούλησης για σχηματισμό κυβέρνησης και η προοπτική να διολισθήσει η χώρα ξανά στη μετεκλογική βία της προηγούμενης χρονιάς είχε ωθήσει τις γυναίκες στην Κένυα να κηρύξουν αποχή από το σεξ για μια εβδομάδα. Στη σεξουαλική απεργία συμμετείχαν και οι σύζυγοι του πρωθυπουργού και του προέδρου της χώρας – των δύο κυριότερων υπαιτίων για το πολιτικό αδιέξοδο λόγω της αντιπαλότητάς τους. Ενθαρρύνθηκαν να συμμετέχουν και οι ιερόδουλες, με αποζημίωση για τα χαμένα έσοδα.

Στην Κένυα, όπου η ανισότητα των φύλων θεωρείται «κανονικότητα», η απεργία προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις. Βουλευτής τη χαρακτήρισε «αντιαφρικανική», ενώ ακόμα και μια Κενυάτισσα μπλόγκερ αναρωτήθηκε αν είναι «θεολογικά και βιβλικά συνετή».  

Πάντως, μετά από μια εβδομάδα η χώρα απέκτησε κυβέρνηση.  

Από τις Βρυξέλλες μέχρι τη Νάπολη

Ο «άνεμος» της Κένυας έφθασε σύντομα στην καρδιά της Ευρώπης. Ένα μήνα αργότερα, στις αρχές Φεβρουαρίου 2011, το Βέλγιο έκλεινε 241 ημέρες από τις εκλογές χωρίς να έχει καταφέρει αν σχηματίσει κυβέρνηση. «Εκτός από τη Σομαλία, μόνο στο Ιράκ έχει πάρει περισσότερο χρόνο (249 ημέρες) να σχηματίσει κυβέρνηση», έγραφε το BBC.

Τότε η γερουσιαστής του σοσιαλιστικού κόμματος και γυναικολόγος Μαρλέν Τέμερμαν έριξε τη βόμβα: «Καλώ τις συντρόφους όλων των εμπλεκομένων στις διαπραγματεύσεις να απέχουν από το σεξ μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία», έγραψε σε άρθρο στον βελγικό Τύπο. Η Τέμερμαν είχε επισκεφθεί την Κένυα τον προηγούμενο μήνα και μια βουλευτής εκεί την ενημέρωσε για τη σεξουαλική απεργία στη χώρα.

Οι αντιδράσεις; «Μόνο το 20% που δεν έχουν χιούμορ θύμωσαν, λέγοντας ‘Ντροπή. Πώς μπορεί μια τόσο σοβαρή κυρία να προτείνει κάτι τόσο ηλίθιο;’ Είναι γελοίο ότι κάποιοι το πήραν τόσο σοβαρά», σχολίαζε η γερουσιαστής.

Οι Ναπολιτάνες πάντως πήραν τον αγώνα πολύ πιο σοβαρά. Στην αλλαγή του χρόνου, «η Νάπολη γίνεται σαν τη Γάζα. Είναι φοβερό μια στιγμή γιορτής να μετατρέπεται σε τραγωδία», έλεγε στους Times του Λονδίνου η επικεφαλής της εκστρατείας σεξουαλικής αποχής στην πόλη, στα τέλη του 2008, Καρολίνα Σταϊάνο. Μητέρα δύο παιδιών, η Σταϊάνο φρόντιζε τον πατέρα της μια ζωή, καθώς είχε μείνει μερικώς παράλυτος μετά τον τραυματισμό του από πυροτέχνημα μια Πρωτοχρονιά.

Οι γυναίκες της Νάπολης λοιπόν προχώρησαν σε σεξουαλική αποχή για να σταματήσουν τους άντρες από το δολοφονικό αυτό «έθιμο». Είχαν δηλώσει ξεκάθαρα ότι εμπνεύστηκαν από τη Λυσιστράτη. Οι τοπικές αρχές υποστήριξαν την προσπάθεια στέλνοντας στους κατοίκους SMS με το σλόγκαν της καμπάνιας «κάντε έρωτα, όχι εκρήξεις».

«Έλα όμως που γι’ αυτό χρειαζόμαστε εξάπαντος ειρήνη»

Η κινητοποίηση στη Νάπολη δεν απέδωσε καρπούς. Δυο χρόνια αργότερα, ένα άτομο σκοτώθηκε και άλλα 70 τραυματίστηκαν από πυροτεχνήματα. Στο Βέλγιο, δεν σχηματίστηκε κυβέρνηση χάρη στη σεξουαλική αποχή – αν η τελευταία συνέβη.

Και στη διάσημη περίπτωση της Λιβερίας, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως τα παρουσίασαν τα ΜΜΕ. «Η απεργία κράτησε, με διαλείμματα, μερικούς μήνες. Είχε λίγη ή καθόλου επιρροή στην πράξη, αλλά ήταν εξαιρετικά πολύτιμη γιατί έστρεψε την προσοχή των ΜΜΕ επάνω μας. Μέχρι σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, όποτε μιλώ για τη Μαζική Δράση [για την Ειρήνη], η πρώτη ερώτηση που μου κάνουν όλοι είναι ‘Και με τη σεξουαλική απεργία τι έγινε;’» γράφει η Νομπελίστρια Ειρήνης Gbowee στα απομνημονεύματά της «Mighty Be Our Powers». Κάποιες γυναίκες στην επαρχία χρησιμοποίησαν τη θρησκεία ως πρόφαση για να μη συμμετέχουν, άλλες υπέστησαν βία επειδή αρνήθηκαν το σεξ, συμπληρώνει.

Παρομοίως στο Τόνγκο, ήταν μόνο όταν οι γυναίκες κάλεσαν σε σεξουαλική απεργία που ήρθαν να καλύψουν τις πολιτικές εξελίξεις εκεί το BBC, το CNN και το Al Jazeera.

Σίγουρα το παράδειγμα των επιτυχημένων σεξουαλικών απεργιών υποδεικνύει ότι χρειάζονται συγκεκριμένα αιτήματα και είναι αποτελεσματικότερες σε μικρές κοινότητες.

Εναντίον της σεξουαλικής απεργίας – ο όρος δεν είναι ακριβής καθώς προϋποθέτει ότι το σεξ είναι «δουλειά» – υπάρχουν τα επιχειρήματα που αναφέρθηκαν στην αρχή.

Το επιχείρημα υπέρ τους είναι πως έτσι κι αλλιώς ο συστημικός και θεσμικός σεξισμός αποκλείει τις γυναίκες από διάφορα μέσα εξουσίας, και τις αφήνει με κάποια που περιλαμβάνουν τη σεξουαλική απεργία. Επίσης, ότι τα γυναικεία σώματα είναι ήδη αντικείμενο της νομοθεσίας – όπως πολύ πρόσφατα αποδείχθηκε με την ουσιαστική απαγόρευση της έκτρωσης στις ΗΠΑ. Οπότε, γιατί να μην τα «στρατεύσουν» οι ίδιες οι γυναίκες σε πολιτικούς σκοπούς αν το αποφασίσουν;

Πέρα από τη μανιχαϊστική λογική, το σίγουρο είναι ότι η Λυσιστράτη ως ιδέα έχει ακόμα απήχηση. Ενδεχομένως στις αυξημένες τα τελευταία χρόνια σεξουαλικές απεργίες συνέβαλε και το Lysistrata Project, όταν, στις 3/3/2003, 59 χώρες φιλοξένησαν 1.029 αναγνώσεις της Λυσιστράτης ως διαμαρτυρία στον πόλεμο των ΗΠΑ στο Ιράκ. Είχε για παράδειγμα διαβαστεί και στο Mindanao των Φιλιππίνων.

Πάντως, η κοινωνία του Αριστοφάνη ήταν πολύ πιο ελεύθερη σεξουαλικά από τις περισσότερες σημερινές. Στη Λυσιστράτη, ήδη από την πρώτη σκηνή, η Λαμπιτώ λέει: «Δύσκολο μεν, μα τους δίδυμους θεούς, / να πέφτουν για ύπνο οι γυναίκες δίχως ψωλή, μόνες,/ έλα όμως που γι’ αυτό χρειαζόμαστε εξάπαντος ειρήνη». Ο Αριστοφάνης δηλαδή δεν βάζει τις γυναίκες να κηρύξουν σεξουαλική αποχή στη βάση ότι «δεν έχουν ανάγκη» το σεξ και άρα το στερούν τιμωρητικά από τους άντρες. Αλλά στη βάση ότι οι ίδιες επιλέγουν να στερηθούν μια βιολογική ανάγκη τους για να επιτύχουν έναν υπέρτατο πολιτικό στόχο.

Ταυτόχρονα, οι νεότερες γυναίκες στη Λυσιστράτη αρνούνται την απλήρωτη οικιακή εργασία, ενώ οι ηλικιωμένες καταλαμβάνουν την Ακρόπολη, όπου βρίσκεται το θησαυροφυλάκιο που χρηματοδοτεί τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Ουσιαστικά η Λυσιστράτη εισάγει την αλλαγή πολιτικού παραδείγματος. Δεν είναι τυχαίο που έχει ακόμα τόση απήχηση.    

Δέσποινα Παπαγεωργίου

Share
Published by
Δέσποινα Παπαγεωργίου