«Μητσοτάκης γιοκ». Nέτα σκέτα, πλέον, για τον οξύθυμο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά τα σπέσιαλ κεράσματα και τα δυσκοίλια χαμόγελα με τον Έλληνα πρωθυπουργό στο παλάτι του στον Βόσπορο, στις 13 Μαρτίου. Σύμφωνα μάλιστα με την τελευταία απειλή του, οι Έλληνες «θα πάθουν ό,τι οι πρόγονοί τους». Τι τρέχει;
Από την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίστηκε και μίλησε στο αμερικανικό Κονγκρέσο, σαν να πατήθηκε ένα κουμπί στην τουρκική διπλωματία και ρητορική. Έκτοτε έχει περάσει ένας μήνας ασυμμάζευτης, κατά κυριολεξία, σταθερά κλιμακούμενης τουρκικής λεκτικής επιθετικότητας και αεροπορικών παραβιάσεων, με τον Τούρκο πρόεδρο να φτάνει στο σημείο να προειδοποιεί αγοραία την Ελλάδα «να μαζέψει τα μυαλά της στο κεφάλι».
Τι κρύβει το κρεσέντο των τουρκικών απειλών
Ο δε Ομέρ Τσελίκ, δεξί του χέρι και εκπρόσωπος Τύπου του κυβερνώντος ΑΚΡ, δήλωσε χωρίς περιστροφές: «Mπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ…». Προφανώς, δεν εννοούσε για καντάδα.
Μέσα σε αυτό τον μήνα πρωτοφανούς έντασης, η Τουρκία έπαψε να συνομιλεί με την Ελλάδα, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακύρωσε τη Στρατηγική Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου μεταξύ Αθήνας – Άγκυρας. «Η Ελλάδα δεν θα λογικευτεί και εμείς ακυρώσαμε τη Στρατηγική Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου», εξήγησε ο Τούρκος πρόεδρος. «Με την ακύρωση της συμφωνίας δεν κάνουμε πια μ’ αυτούς διμερείς συνομιλίες. Από την ιστορία δεν παίρνεις καθόλου μάθημα; Μην πάτε να χορέψετε με την Τουρκία», βροντοφώναξε από την άλλη μεριά του Αιγαίου.
«Η Ελλάδα παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάνης, εξοπλίζοντας νησιά του Αιγαίου», και η Τουρκία το αντιμετωπίζει αυτό «πολύ σοβαρά» και «δεν μπλοφάρει», δήλωσε κι ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που αίφνης ανακάλυψε και το «κόμπλεξ κατωτερότητος της Ελλάδας», μιλώντας σε δημοσιογράφους στο αεροπλάνο, μετά την επίσκεψή του στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη.
Κάθε μέρα παρακολουθούμε να προστίθεται ακόμη μια ψηφίδα επιθετικότητας, ακόμη μια προσβολή, ακόμη μια απειλή από την Άγκυρα. Θα ήταν επικίνδυνο να εγκλωβιστούμε σε μια διελκυστίνδα αντεγκλήσεων; Οι Τούρκοι μπλοφάρουν; Ή το καλοκαίρι μας μπορεί να μην το απειλήσουν μόνο οι μωβ μέδουσες και ο πληθωρισμός, γιατί «ξαφνικά ένα βράδυ…» ενδέχεται όλα να μας συμβούν;
Το ερώτημα όλων, συμπεριλαμβανομένης της «βραχυκυκλωμένης» απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα ελληνικής κυβέρνησης, για την άνευ προηγουμένου σταθερή κι επίμονη κλιμάκωση της ακραίας, πολεμοχαρούς ρητορικής της Τουρκίας, που πλέον αμφισβητεί ευθέως την ελληνική κυριαρχία στα μεγάλα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου, επιμένοντας ότι η χώρα μας παραβιάζει τις διεθνείς συμβάσεις, στρατιωτικοποιώντας Δωδεκάνησα και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, είναι ένα: Προετοιμάζει η Τουρκία το έδαφος για ένα θερμό επεισόδιο και ό,τι αυτό μπορεί να συμπαρασύρει; Βρισκόμαστε στα πρόθυρα στρατιωτικής σύρραξης; Το κλίμα που καλλιεργεί ο εγχώριος Τύπος προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει.
Ούτε τρεις μήνες δεν περάσαν από το «αποδοτικό» και χωρίς γραβάτες «γεύμα εργασίας» Ερντογάν-Μητσοτάκη, με λαβράκι και χαλβά πολίτικο, με στραγάλι (που φέρεται να ενθουσίασε την ελληνική αποστολή), στην πολυτελή προεδρική κατοικία Βαχντετίν στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, κι ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε εχτές, φανερά συγχυσμένος, απευθυνόμενος στον Έλληνα πρωθυπουργό: «Σε φιλοξένησα στην Κωνσταντινούπολη, σε κέρασα φαγητό, συμφωνήσαμε να μιλάμε μεταξύ μας και να μην έχουμε τρίτους, αλλά έπειτα από 15 ημέρες πήγες στις ΗΠΑ και μίλησε εναντίον μας και για τα F-16. Αυτά δεν τα χάφτουμε, Μητσοτάκη».
«Όταν πήγαν να κάνουν πλάκα σε αυτό τον λαό οι πρόγονοί σου, πριν από 100 χρόνια, ξέρεις τι έπαθαν. Μην επιχειρήσεις να πάθετε το ίδιο. Θα είναι βαρύ το τίμημα», απείλησε εκ νέου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – κάτι ανάλογο είχε τουϊτάρει λίγες μέρες νωρίτερα, σε άπταιστα ελληνικά.
«Κανένας δεν μιλάει στην Τουρκία για την Ελλάδα, πλην του Ερντογάν»
Πέραν των λεκτικών επιθέσεων υπήρξε και επίσημο ανακοινωθέν από το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας, σύμφωνα με το οποίο έχουν διαπραχθεί «παραβιάσεις διεθνούς δικαίου» από πλευράς Ελλάδας. Σε αυτές συμπεριέλαβε και 73 επισκέψεις ελλήνων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά. Η Τουρκία θα προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Υπάρχει σχετική διαρροή. Μένει να επιβεβαιωθεί.
Θερμό επεισόδιο, πάντως, διαβλέπει στον ορίζοντα η ρωσική διαδικτυακή εφημερίδα Rossiskaya Gazeta, σε άρθρο της με τίτλο «Η Τουρκία θα μετατρέψει τη σύγκρουση με την Ελλάδα σε θερμό επεισόδιο». Ισχύει πράγματι;
Κάθετα αρνητική είναι η θέση του Tζαν Γιουκσέλ, μέλους της μείζονος τουρκικής αντιπολίτευσης (CHP, Ρεπουμπλικανικό του Κιλιντσάρογλου) και συνεργάτη της ομάδας που σχεδίασε την προεκλογική καμπάνια τόσο του υποψήφιου με το CHP, έναντι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Μουαρέμ Ιντζέ, στις προεδρικές του Ιουνίου του 2018, όσο και του Εκρέμ Ιμάμογλου, νυν δημάρχου του Μητροπολιτικού Δήμου Istanbul, στις διπλές εκλογές του 2019, που, όπως με ενημερώνει από τα πρώτα λεπτά της συνομιλίας μας, είχε δει το tweet του Αλέξη Τσίπρα σε άπταιστα τουρκικά, με το οποίο ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ απαντούσε ευθέως στα δυο ελληνιστί tweet του Τούρκου προέδρου. Τα τελευταία δεν τα έχει διαβάσει. Ούτως ή άλλως, επιμένει ότι στην τουρκική ατζέντα βρίσκονται αποκλειστικά δυο ζητήματα το τελευταίο διάστημα: ο πληθωρισμός και η Συρία.
«Κανένας δεν μιλάει στην Τουρκία για την Ελλάδα, πλην του Ερντογάν», υπογραμμίζει, υποβαθμίζοντας τις τουρκικές κορώνες και απειλές, που μονοπωλούν τα πρωτοσέλιδα και την ευρύτερη εγχώρια ειδησεογραφία εδώ και ένα μήνα. «Το ΑΚΡ χάνει δυνάμεις, ενώ τις αυξάνει το IYI party της Ακσενέρ, που όμως είναι πολιτικός σύμμαχος του CHΡ. Επιπλέον, η τουρκική οικονομία είναι σε κάκιστη κατάσταση. Μέρα με την ημέρα οι πολίτες βλέπουν την τσέπη τους να φυλλοροεί. Ο πληθωρισμός είναι στα κόκκινα. Επομένως, το ΑΚΡ προσπαθεί με τους τακτικισμούς του να κατοχυρώσει τους δικούς του ψηφοφόρους, αλλά και τους ψηφοφόρους του πολιτικού του εταίρου, του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης MHP του Μπαχτσελί».
«Ένας πόλεμος μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας είναι αδύνατος»
Θα ζήσουμε ένα θερμό επεισόδιο, για λόγους εσωτερικής τουρκικής κατανάλωσης, εν όψει των πολυαναμενόμενων κρίσιμων προεδρικών τουρκικών εκλογών του 2023; «Συμμερίζομαι απόλυτα την άποψη του Ντεμιρέλ, που ερωτηθείς αν είναι τουρκική λίμνη το Αιγαίο, είχε απαντήσει: Το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη. Το Αιγαίο δεν είναι τουρκική λίμνη. Επίσης το Aιγαίο δεν είναι λίμνη. Ο Ντεμιρέλ ήθελε να επισημάνει ότι το ερώτημα για το Αιγαίο δεν συνιστά αληθινό πρόβλημα. Οι πολιτικοί απλώς το θέτουν για να το θέσουν. Δεν μπορούν να προκαλέσουν πόλεμο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Είμαστε και οι δυο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Ένας πόλεμος μεταξύ μας είναι αδύνατος. Τόσο οι Τούρκοι όσο κι οι Έλληνες πολιτικοί το γνωρίζουν καλά. Οξύνοντας όμως τους τόνους βρίσκουν έναν τρόπο να χειραγωγήσουν τα κοινά τους», αναφέρει ο Γιουκσέλ, θυμίζοντάς μας ότι ο Ερντογάν και ο Νετανιάχου ήταν στενοί φίλοι. «Όποτε όμως αισθάνονταν ότι έπεφτε η δημοτικότητά τους, εκτόξευαν ύβρεις ο ένας έναντι του άλλου και ξαναμάντρωναν τους ψηφοφόρους τους. Ίσως ο Ερντογάν και ο Μητσοτάκης παίζουν το ίδιο παιχνίδι σήμερα», εκτιμά ο Γιουκσέλ, που επιμένει ότι ο παράγων Οικονομία διαμορφώνει και την εξωτερική ατζέντα της χώρας του.
Για «σκληρό παζάρι» που κάνει με τις ΗΠΑ, μέσω του βέτο για την διεύρυνση του ΝΑΤΟ και των επιθέσεων κατά της Ελλάδας, μιλά ο τούρκος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας και γνωστός αναλυτής Ιλχάν Ουζγκέλ. «Ο Ερντογάν προσπαθεί να κάνει μια σκληρή διαπραγμάτευση με την Ουάσινγκτον», μας τονίζει. «Θέλει να δείξει ότι έχει κι άλλα όργανα στα χέρια του και μπορεί να προκαλέσει ένταση σε διάφορα κρίσιμα γεωπολιτικά σημεία, επιδιώκοντας να έχει το επάνω χέρι από διαπραγματευτικής άποψης. Η δήλωσή του για πιθανή εισβολή στη Συρία ήταν επίσης μέρος των ίδιων διαπραγματευτικών πιέσεων».
«Μπλοφάρει με το Αιγαίο ο Ερντογάν»
Δεν θα γίνουν πράξη οι τουρκικές απειλές ότι μπορεί να εισβάλλουν… νύχτα στην Ελλάδα; «Όχι. Αναφορικά με το Αιγαίο μπλοφάρει ο Ερντογάν», εκτιμά ο Τούρκος συνομιλητής μας, που ειδικά την ακραία ρητορική κατά της Ελλάδας την αποδίδει σε τέσσερις τουλάχιστον παράγοντες: «Καταρχάς, ο Τούρκος πρόεδρος θέλει να τονώσει τη δημοτικότητά του εντός της χώρας. Δεύτερον, να εδραιώσει τη συμμαχία του με τους εθνικιστές, εν όψει των εκλογών. Τρίτον, να πιέσει τις ΗΠΑ να πουλήσουν τα F-16. Και, τέλος, να αποσυρθούν οι ιρανικές κυρώσεις κατά της κρατικής τράπεζας Ηalkbank (σ.σ: διότι κινδυνεύει να βάλει λουκέτο λόγω του προστίμου, ενώ αναμένεται από την καταδίκη να επηρεαστεί και η ήδη σε κάκιστη κατάσταση οικονομία της Τουρκίας)».
Και ο καθηγητής του Istanbul Medeniyet Üniversitesi Dr. Αλίμ Γιλμάζ συνδέει την ακραία λεκτική επιθετικότητα της Τουρκίας κατά της Ελλάδας «με την εσωτερική πολιτική και τις επερχόμενες εκλογές». «Είναι ξεκάθαρο», μας απαντά. «Ο Ερντογάν επιδιώκει να περιχαρακώσει τους ψηφοφόρους του και να κερδίσει νέους. Μέχρι τις εκλογές του Ιουνίου έχει ανάγκη από πολιτική χειραγώγηση. Και οι οικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται. Αλλά δεν θεωρώ ότι θα κινηθεί προς ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα», ξεκαθαρίζει ο καθηγητής. «Διατηρεί ακόμη τα ποσοστά του, με ελάχιστες απώλειες, γιατί τα αντιπολιτευτικά κόμματα δεν προτείνουν αληθινές λύσεις στα προβλήματα. Αλλά χρειάζεται την πόλωση για να διατηρήσει τους υποστηρικτές του. Και δημιουργώντας ένταση επιδιώκει να κάνει παζάρι και να δώσει ένα μήνυμα εντός της χώρας».
Δεν βλέπει ο κ. Γιλμάζ ότι θα κινηθεί προς πρόωρες εκλογές ο Ταγίπ Ερντογάν. Άλλωστε κι ο ίδιος ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του, το απέκλεισε. «Δεν το θεωρώ πιθανό, γιατί χρειάζεται χρόνο για να ανακάμψει η οικονομία», εξηγεί. «Ίσως κάνει εκλογές μετά από ένα εξάμηνο. Αν και πάντα οι εκπλήξεις είναι πιθανές».
Δήλωσε «Μητσοτάκης γιόκ», του θυμίζω. «Πρόκειται για μια πολιτικά κενή νοήματος δήλωση», υποστηρίζει ο καθηγητής. «Μια καθαρά και αποκλειστικά ρητορική φράση. Φυσικά και θα συνομιλήσει ξανά με τον Μητσοτάκη!», προβλέπει.
Διαφορετική άποψη έχει ελληνική διπλωματική πηγή, με εμπειρία από την Τουρκία: «Δεν γνωρίζω πού το πάει ο Ερντογάν. Σήμερα σαφώς χρειάζεται άλλο σενάριο από αυτό της τρομοκρατίας, του 2015. Πιστεύω πια ότι μπορεί να φτάσει σε θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα», επισημαίνει, περιγράφοντάς μας το κλίμα οργής που επικρατεί στη γείτονο, λόγω του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού.
«Αλλά αυτή την “οργή” δεν την βλέπουμε, ούτε είμαστε σίγουροι ότι ο κόσμος κατευθύνεται στην αντιπολίτευση, γιατί υπάρχει φόβος. Και επομένως, ούτε στις δημοσκοπήσεις μπορούμε να βασιστούμε -οι ερωτώμενοι λένε ψέματα. Αλλά ο Ερντογάν πρέπει να κάνει εκλογές. Ή να τις αναβάλλει λόγω κατάστασης έκτακτης ανάγκης», προσθέτει η έμπειρη πηγή.
Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται ακόμη και η διαπραγμάτευση για το βέτο στην ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, δείχνει, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, ότι η τουρκική κυβέρνηση ενδιαφέρεται λιγότερο για το αποτέλεσμα και περισσότερο για την εικόνα της ενώπιον της τουρκικής κοινής γνώμης. «Δεν αποκλείεται η αύξηση των διεθνών πιέσεων για την άρση του τουρκικού βέτο να προσφέρει αφορμή προσφυγής σε πρόωρες εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, η αντιδυτική συσπείρωση της κοινής γνώμης θα έθετε σε δεύτερη μοίρα την αχίλλειο πτέρνα της κυβερνήσεως, την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας», καταλήγει η διπλωματική πηγή.
«Τα Ίμια 2 θα σώσουν την Τουρκία από τον πληθωρισμό;»
«Η Τουρκία ναι μεν έχει ένα τρομερό εσωτερικό πρόβλημα (την Οικονομία), αλλά ο Ερντογάν δεν νομίζω ότι θα το λύσει με ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα, με ένα Ίμια 2. Και να πάρει μια βραχονησίδα, τι θα γίνει; Θα σώσει την Τουρκία από τον πληθωρισμό; Από την άλλη, προφανώς κι η επιθετική τουρκική ρητορική εξυπηρετεί και τον Κυριάκο Μητσοτάκη και για αυτό παίζεται τόσο πολύ από τα εγχώρια media», είναι το πρώτο σχόλιο του αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σωτήρη Ρούσσου, που ωστόσο αναγνωρίζει ότι «όντως, δεν παίζουν στα media της Τουρκίας, ούτε η τουρκική κοινωνία ασχολείται με τα ελληνοτουρκικά».
«Αλλά γιατί τόσο καιρό επιμένει η τουρκική πλευρά για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και δεν αρκέστηκε να κάνει μια δυο δηλώσεις και να τελειώσει το παραμύθι; Γιατί τόση επιμονή;», ρωτά ρητορικά. «Κάποιος λόγος υπάρχει. Δεν είναι τρελός ο Ερντογάν, παρόλο που θέλουν στο CHP να τον βγάλουν παράφρονα».
Όποτε οι Τούρκοι για μεγάλο χρονικό διάστημα «κάνουν ανάλογες δηλώσεις, χτίζοντας μια κατάσταση έντασης, σπάνια αποκλιμακώνουν χωρίς να έχουν κερδίσει κάτι», εξηγεί ο καθηγητής. «Μα τις γκρίζες ζώνες, μα την Ανατολική Μεσόγειο, όπου ουσιαστικά μας εξουδετέρωσαν και δεν μπορούμε να κάνουμε έρευνες. Άρα, κάτι πρέπει να κερδίσουν και σήμερα. Δεν κάνουν μια δήλωση που γίνεται τώρα για να χαθεί μετά. Βλέπουμε μια σταθερή κίνηση και μια κίνηση που θέλει να πιέσει και τον Μητσοτάκη στο εσωτερικό του. Το είδαμε και με τα tweet του Τούρκου προέδρου στα ελληνικά. Επιδιώκει να πιέσει τον Έλληνα πρωθυπουργό ώστε να κάνει μια ενέργεια, που θα εγκλωβίσει την Ελλάδα σε μια συζήτηση για ένα ακόμα θέμα που εμείς δεν θέλουμε να ανοίξουμε», τονίζει.
Η κλιμακούμενη ένταση που καλλιεργεί βήμα βήμα η Άγκυρα «δεν έχει να κάνει με την εσωτερική πολιτική της Τουρκίας», υπογραμμίζει ο Σ. Ρούσσος. «Δεν είναι ένα θέμα που γίνεται για εσωτερικούς λόγους. Ο Ερντογάν βλέπει ότι υπάρχει μια ρευστή κατάσταση στο διεθνές σκηνικό. Και λόγω αυτής θεωρεί ότι μπορεί να παίξει σε πολλά ταμπλό. Να παίξει και στο ελληνικό, και στο συριακό και στο ιρακινό, και στο ταμπλό της Ρωσίας και στο ταμπλό του ΝΑΤΟ. Άρα λοιπόν ανοίγει μια σειρά από παζάρια, γιατί βλέπει ότι μπορεί να κερδίσει πράγματα. Ποτέ δεν θεώρησα ότι οι κινήσεις των Τούρκων έχουν άμεση σχέση με την εσωκομματική κατάσταση, σε σχέση με τις προσεχείς εκλογές», προσθέτει..
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι πολύ στενές σχέσεις Τουρκίας- ΗΠΑ ξεκίνησαν τη δεκαετία του 50, με την ομιλία του τότε Τούρκου πρωθυπουργού στο Κογκρέσο. «Αντιδρά ο Ερντογάν επειδή μετά την ομιλία του Μητσοτάκη στο Κογκρέσο μπορεί να ξεκινήσει μια ειδική σχέση της Ελλάδα με τις ΗΠΑ; Δεν εξάγεται από κάπου αυτό. Ο Ερντογάν απλώς βρήκε μια αφορμή να ασκήσει μια όξυνση», επισημαίνει ο συνομιλητής μας.
«Είναι μια πολιτική που οι βασικές της αρχές ακολουθούνται απαρέγκλιτα. Ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, ταμπεραμέντου, τρόπου που το κάνει καθένας. Δεύτερον, η Τουρκία είναι μια χώρα σε εξαιρετική θέση, μια μεγάλη Οικονομία, με μεγάλο πληθυσμό. Όλα αυτά τα εκμεταλλεύονται οι Τούρκοι υπέρ τους. Κι η Τουρκία, όταν λέει “θα φέρω εγώ τα σιτηρά και θα κάνω διαμεσολάβηση”, «δεν συνομιλεί μόνο με τη Ρωσία και την Ουκρανία. Ούτε μόνο με τους Δυτικούς. Συνομιλεί με όλο τον κόσμο. Γιατί αυτό το στάρι το περιμένουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στην Αφρική, στην Ασία. Αυτό είναι μια κίνηση παγκόσμιου κύρους και πρεστίζ», σχολιάζει ο Σ. Ρούσσος.
«Πια είναι πάγια τακτική των Τούρκων; Γιατί δεν είναι μόνο ο Ερντογάν», συνεχίζει ο καθηγητής. «Κάθε τόσο προσθέτουν κι ένα καινούριο θέμα στην ατζέντα. Παλιά είχαμε την Υφαλοκρηπίδα. Στη συνέχεια, μπήκε κι ο Εναέριος Χώρος, FYR Αθηνών, που δεν τον αναγνωρίζουν. Στην συνέχεια, με τα Ίμια, μπήκαν οι βραχονησίδες και οι γκρίζες ζώνες. Έβαλαν το ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. Κάνανε το Τουρκολυβικό Σύμφωνο. Τους Τούρκους τους ενδιαφέρει να σταθεροποιήσουν μια ατζέντα. Τώρα παίζουν συνεχώς το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών μας. Ώστε να πάνε στους ξένους και να πουν “αυτά τα νησιά έπρεπε να είναι αποστρατικοποιημένα, δεν είναι, κάντε κάτι κι εσείς”. Και εκείνο που φοβάμαι είναι ότι αν δεν πάρει κάτι σε σχέση με αυτό η Τουρκία, δεν θα κάνει πίσω. Εκτιμώ, ωστόσο, ότι με τη Στρατιά του Αιγαίου απέναντί μας, καμία κυβέρνηση δεν θα πάρει τον στρατό από τα Δωδεκάνησα και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου», συνοψίζει o Σ. Ρούσσος.
«Η υποβόσκουσα κρίση μπορεί να ωφελεί και την ελληνική κυβέρνηση, αν…»
Η διακυβέρνηση Ερντογάν στην Τουρκία κλείνει τα 20 χρόνια. Κομβικό σημείο. «Ασφαλώς προσέφερε συγκινήσεις, αναζωπύρωσε παλιά πάθη και δημιούργησε νέες έριδες. Στοίχισε πίσω του ένα πολύ μεγάλο τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, ικανό να πάρει και τα όπλα για χάρη του, άλλαξε πολιτικό πρόσημο στην αστυνομία και τον στρατό, εγκαθίδρυσε πλέον κοινωνικά τον φόβο με την απειλή και τη βία» επισημαίνει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης. «Πολλά έχουν γραφτεί και συζητηθεί», συνεχίζει. «Ένα είναι σίγουρο: ότι είναι κυρίαρχος της πολιτικής καταφεύγοντας σε ένα διπλό μοντέλο κινήσεων: το απρόβλεπτο και το εκτός ορίων. Αλλά και ένα τρίτο φαίνεται να του είναι ιδιαίτερα οικείο. Όταν πέφτει η δημοτικότητά του, μία κρίση που συσπειρώνει είναι απαραίτητη για να αναζωογονήσει το λαϊκό έρεισμα. Ο Ερντογάν το έχει χρησιμοποιήσει αρκετές φορές σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο αυταρχισμό και την άγρια καταστολή των αντιφρονούντων».
«Η υποβόσκουσα κρίση με την Ελλάδα» σε ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να υπαχθεί, σύμφωνα με τον αναλυτή, που «-γιατί όχι- μπορεί να ωφελεί και την ελληνική κυβέρνηση, και τμήματα των πολιτικο-οικονομικών ελίτ και στις δύο πλευρές του Αιγαίου».
Δεν θα ήταν όμως βάσιμο να αποδίδουμε κάθε ελληνοτουρκική ένταση σε τέτοιου είδους ερμηνείες, συνιστά ο καθηγητής, «παρ’ όλες τις αλήθειες που μπορεί να κρύβουν. Οι πάγιες στρεβλώσεις επιχειρημάτων και θέσεων και των δύο πλευρών (ανεξάρτητα εάν το προβάδισμα το έχει η Τουρκία) συντηρούν ζωντανή την πιθανότητα ανάφλεξης στις διαφορές που πληθαίνουν».
Αναμφίβολα, συνεχίζει ο κ. Τσιτσελίκης, «ο Τούρκος πρόεδρος αναμοχλεύει συνεχώς τα ζητήματα αυτά όποτε το χρειάζεται. Ενίοτε ενεργοποιεί και θερμότερες τακτικές». Από την άλλη πλευρά, «όσο η ελληνική πλευρά δεν φροντίζει να κλείσει τις ανοιχτές διμερείς διαφορές με τα μέσα που διαθέτει κατά το διεθνές δίκαιο (προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη, τήρηση των διεθνών της υποχρεώσεων, δρομολόγηση διμερών διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών), τόσο ευκολότερα ο Ερντογάν θα χρησιμοποιεί τα πλεονεκτήματα που του προσφέρει η ασάφεια των εκκρεμών διευθετήσεων, σε βάρος του διεθνούς δικαίου και της ειρηνικής γειτονίας Ελλήνων και Τούρκων».
