Οι Αθηναίοι στο ντιβάνι

Ο δρόμος για την αυτοεκτίμηση, ξεκινά με την ορθή διαχείριση των καθημερινών καταστάσεων και καταλήγει στη θέληση για ζωή.

Σοφία Κουφοπούλου, ψυχολόγος-ψυχοδραματίστρια, συνεργάτης «Μείνε Δυνατός»

Στην ψυχοθεραπεία μαθαίνω πώς να δίνω αξία στον εαυτό μου και να μην επηρεάζομαι από το τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα. Είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα.

Όταν πηγαίνουν στον ψυχολόγο κάτι τους δυσκολεύει. Έχουν βρεθεί σε ένα αδιέξοδο. Οπότε το αίτημα είναι, συνήθως, ένα χέρι βοήθειας, κάποιον να τους βγάλει από τη δύσκολη θέση. Δεν έχει καμιά σχέση η ηλικία, έχω γνωρίσει γυναίκα που είναι 65 ετών με απίστευτη επιθυμία να δουλέψει με τον εαυτό της. Επικοινωνούμε πλήρως το αίτημά της, τι είναι αυτό που θέλει να δουλέψει, τι στόχους έχει, ποιες δυσκολίες. Και μπορεί άλλος να είναι 40 ετών και να μην μπορεί να το κάνει.

Ο στόχος της θεραπείας είναι να βρει ο καθένας τον δικό του τρόπο να διαχειρίζεται τα θέματα, τα προβλήματα που του παρουσιάζονται, ώστε όταν επανεμφανιστούν να μην έχει τόσο ανάγκη τον ψυχολόγο.. Είναι μια διαρκής διαδικασία ζωής, ο καθένας έχει ένα βασικό θέμα που τον απασχολεί, το οποίο προβάλλεται σε διάφορες καταστάσεις και εμφανίζεται ανά διαστήματα. Έχει, όμως, να κάνει και με το πόσο συνειδητοποιεί ότι έχει την ανάγκη να απευθυνθεί σε κάποιον και πότε τα καταφέρνει μόνος. Πολλές φορές σχετίζεται με τη δομή της προσωπικότητας, βάσει της ψυχανάλυσης χωρίζουμε τους ανθρώπους σε νευρωσικούς και ψυχωσικούς. Ο νευρωσικός θα το βρει πιο εύκολα, ένας ψυχωσικός δεν θα μπορέσει να φτάσει εκεί. Εκεί κάποιοι άνθρωποι, λόγω της προσωπικότητάς τους, έχουν συνεχή ανάγκη επαφής με κάποιον ειδικό, κάποιον που θα τους δείχνει τα βήματα, τι πρέπει να κάνουν.

Οι άνθρωποι θέλουμε να έχουμε τον έλεγχο, είναι ένα στοιχείο της θεραπείας. Κάποιοι λένε ότι δεν θα πάνε σε ψυχολόγο, γιατί μετά θα έχουν εξάρτηση από εκείνον. Κοινώς, μετά θα χάσω τον έλεγχο και τι θα γίνει αν χάσω τον έλεγχο; Ενώ, τώρα μπορεί τα πράγματα να μην είναι καλά, αλλά έχω τον έλεγχο. Όταν κάποιος έρχεται, αρχικά είναι σαν παιδί, όπου έχεις εσύ τον έλεγχο κι έρχεται με το φόβο ‘τώρα, τι θα κάνουμε;’ Εκεί πρέπει να δείξει ο ψυχολόγος πως δεν είναι θέμα ελέγχου. Εσύ είσαι εδώ, εσύ τι θα κάνεις με τα θέματά σου. Εγώ δεν μπορώ να κάνω θαύματα.

Οι σχέσεις απασχολούν πάρα πολύ τους ανθρώπους, έρχονται μετά από ένα χωρισμό ή γονείς με τα παιδιά. Είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθεί ότι πρέπει να πάει το παιδί του σ’ έναν ειδικό, νιώθει ότι δεν τα καταφέρνει ως γονιός. Θέλει πολύ λεπτό χειρισμό το πώς θα επικοινωνείς με το γονιό όταν βλέπεις το παιδί του, θέλει πολλή προσοχή. Νιώθουν ότι χάνουν το γονεϊκό τους ρόλο.

Συναντώ συχνά το δίπολο ενόρμηση ζωής- ενόρμηση θανάτου. Πες το θέληση ζωής- θέληση απομόνωσης, όπως και  να το πεις είναι το ίδιο πράγμα. Στη ζωή είναι πώς θα καταφέρουμε να πλησιάζουμε στη ζωή κι όχι στην απομόνωση, στη θλίψη. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν καρκίνο, μια κοπέλα συγκεκριμένα στην οποία είχαν πει ότι μπορεί να κάνει μετάσταση σε 3 μήνες – είχε πολύ επιθετικό καρκίνο- που απ’ τη θετική της σκέψη έκανε τελικά μετάσταση στους 8-9 μήνες. Της είπαν διάλεξε: ή θα κάνεις χημειοθεραπεία σοβαρή που μπορεί να μην αντέξεις ή άσ’ το και μπορεί να πεθάνεις σε πέντε μήνες ή σε δύο. Κι αυτή η γυναίκα έχει τέτοια θέληση ζωής και τέτοια ζωντάνια, που συνεχίζει τη ψυχοθεραπεία, είναι στην ομάδα και δίνει δύναμη ζωής στους υπόλοιπους. Η ίδια δεν ξέρω τι παίρνει, αλλά έχει τέτοια δύναμη που διοχετεύει και στους άλλους. Έχει να κάνει σ’ αυτή τη διαδικασία πόσο συνδεδεμένος είσαι με τον εαυτό σου. Ο καθένας έχει το δικό του ρυθμό, άλλοι πάνε πιο γρήγορα, άλλοι πιο αργά.

Οι διαφορετικές αντιλήψεις γυναικών και ανδρών οδηγούν τα ζευγάρια συχνά σε σύγκρουση, αλλά δημιουργούν και μια ενδιαφέρουσα σύνθεση.

Θεραπεία Μαζαράκη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, οικογενειακή σύμβουλος, μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ψυχοθεραπείας (EAP)

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των ανθρώπων που ζητούν βοήθεια, υποστήριξη και οδηγίες για το πώς θα χειριστούν την καθημερινότητά τους, έχει αυξηθεί, ιδιαιτέρως των ανδρών. Η ψυχοθεραπεία αποτελούσε «προνόμιο» των γυναικών που αισθάνονταν πιο αδύναμες, που είχαν μικρότερη ικανότητα και δεξιότητα να ανταποκριθούν στα κοινωνικά θέματα. Για τους άνδρες και ειδικά, τους Έλληνες, ήταν ένα ταμπού. Έδειχνε αδυναμία και έλλειψη ικανότητας να τα καταφέρουν, ότι αν δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου ή με τους φίλους μου, τότε δεν μπορώ να ζητήσω βοήθεια κι απ’ τον ειδικό. Συνήθως, έρχονται όσοι έχουν κάνει στο παρελθόν ατομική θεραπεία, έχουν μια μεγαλύτερη ευαισθησία, είναι πιο πνευματικοί και αναγνωρίζουν ότι έχουν αδυναμίες. Οι άνδρες βρίσκονται ακόμη σ’ ένα μεταβατικό στάδιο. Κάνουν το βήμα όταν τα πράγματα είναι αρκετά δυσοίωνα όσον αφορά τη σχέση στο γάμο και στο ζευγάρι. Είναι, ωστόσο, σημαντικό και αισιόδοξο ότι έρχονται όλο και περισσότερα ζευγάρια. Στο παρελθόν, έρχονταν πιο πολύ οι γυναίκες και έλυναν τα θέματα των σχέσεών τους μέσα από τη δική τους θεραπεία κι απ’ την ατομική τους εξέλιξη. Τώρα, έρχονται όλο και περισσότεροι άνδρες μαζί τους. Με εκπλήσσουν, γιατί πολλές φορές λειτουργούν πιο γρήγορα, έχουν μεγαλύτερη σταθερότητα από τις γυναίκες και προσδοκούν μεγαλύτερες αλλαγές.

Όταν ξεκινούν τη θεραπεία, είτε ως ζευγάρι είτε ατομικά, φαίνονται να είναι πιο αποφασισμένοι, ίσως γιατί έχουν μια διαφορετική αντίληψη λόγω εγκεφάλου. Μπορεί οι άνδρες να έχουν μεγαλύτερο εγκέφαλο, κατά τους ειδικούς, και μεγαλύτερη δυνατότητα διαχείρισης μεγάλων θεμάτων, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα και ικανότητα που έχει ο γυναικείος εγκέφαλος, ο οποίος ενώ είναι μικρότερος και σε μάζα και σε όγκο, έχει μπορεί να τα βλέπει πιο κυκλικά και πιο βαθιά, όχι τόσο συνθετικά. Αν δεις και τις δύο πλευρές, θα καταλάβεις ότι γίνεται μια πολύ ωραία σύνθεση.

Ο λόγος που έρχεται κάποιος εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, την κοινωνική τάξη, το πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο. Με διαφορετικά αιτήματα έρχονται, αλλά λίγο έως πολύ, υπάρχει ένα κοινό: θέλω βοήθεια, δεν τα καταφέρνω πια μόνη/μόνος μου.  Γενικότερα, αφορούν τη μοναξιά, την απομόνωση, την έλλειψη συντρόφου και στα δύο φύλα, τη δυσκολία επικοινωνίας με τον/την σύντροφο -που εκεί παρουσιάζονται διαφορετικές αντιλήψεις, νοοτροπίες, αλλά και δυσκολίες γύρω από το σεξουαλικό κομμάτι. Όσο περισσότερη ανασφάλεια νιώθουν οι νέοι άνθρωποι και τα νέα ζευγάρια, τόσο πιο δύσκολα βρίσκονται και σεξουαλικά, γιατί υπάρχει μια δυσκολία στο να βγάλουν διάθεση για χαρά, ευχαρίστηση, ηδονή. Έχουν μπει σε μια διαδικασία δυστυχίας, απελπισίας, φόβου, αγωνίας ότι δεν θα τα καταφέρουν. Είναι το τελευταίο που σκέφτονται. Είτε είναι νέο είτε μεγαλύτερο ζευγάρι, ωστόσο, πρόκειται για θέματα που δεν τα αγγίζουμε πολύ εύκολα. Βεβαίως, αν κάποιος έρχεται συνειδητοποιημένος ή όταν το ζευγάρι έχει ήδη δοκιμάσει κι άλλες μορφές, το λέει κατευθείαν. Αλλά συνήθως, χρειάζεται μια προετοιμασία για να ανοίξουν ένα τόσο ιδιαίτερο και προσωπικό θέμα.

Οι συγκρούσεις που γίνονται στην κοινωνία είναι σαν να μεταφέρονται στην οικογένεια, κατ’ επέκταση στο ζευγάρι και μετά στα παιδιά. Το μεγάλο ανθρώπινο κοινωνικό σύστημα είναι σαν να επενεργεί και να λειτουργεί μέσω του μικρότερου οικογενειακού συστήματος, μετά στο ζευγάρι και μετά καθίσταται στο άτομο. Παλιότερα, υπήρχαν συγκρούσεις, καβγάδες ανάμεσα στα ζευγάρια και για πολύ καθημερινά θέματα, κυρίως όμως ήταν οικονομικά. Ήταν άνθρωποι που είχαν παντρευτεί και δεν υπήρχε αγάπη ή έρωτας, ή είχαν διαφορετικές αντιλήψεις. Τώρα, ακόμη και σε ανθρώπους που ερωτεύτηκαν, που ήθελαν να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά, υπάρχει εξωτερική πίεση που δημιουργεί προβλήματα. Τα προβλήματα της κοινωνίας περνούν στην οικογένεια, της οικογένειας  στο ζευγάρι, στο άτομο και σιγά-σιγά, είναι σαν να δημιουργείται η ασθένεια πια μέσα στην ατομική διαδικασία.