Ακόμα κι αν η Χρυσή Αυγή αφανιστεί, δεν είναι πολύ πιθανό να αναδυθεί ένα νέο κόμμα με ίδια ιδεολογία και διαφορετική ονομασία; Αυτές τις μέρες σημειώθηκε μια μεγάλη νίκη της δημοκρατίας και του πολιτικού συστήματος. Ανακουφιστήκαμε. Αποκαλύφθηκε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι ναζιστές, με όλα αυτά που βρέθηκαν στα σπίτια τους, ότι είναι επικίνδυνοι για το πολίτευμα και ότι είναι δολοφόνοι. Δεν είναι εύκολο να ξαναψηφίσει κάποιος δολοφόνους. Βεβαίως, δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε, να πούμε πως πάει τέλειωσε η ΧΑ, γιατί υπάρχουν ακόμα οι κοινωνικοί λόγοι που την τροφοδοτούν: αυτή η βαθιά κρίση, ο θυμός, η αγανάκτηση των ανθρώπων. Εάν η Χρυσή Αυγή ήταν ένα εθνικιστικό κόμμα όπως ισχυρίζεται ότι είναι, τότε είχε μια χρυσή ευκαιρία να εκτιναχθεί τη δεκαετία του ’90, με το Μακεδονικό. Την περίοδο εκείνη η Ελλάδα είχε ξεσαλώσει εθνικιστικά, με διαδηλώσεις εκατομμυρίων ανθρώπων. Κι όμως, τα ποσοστά του κόμματος παρέμειναν τότε καθηλωμένα στο 0,25%. Επομένως, κάτι άλλο τους ανέβασε και αυτό είναι η κρίση. Αλλά εν πάση περιπτώσει, εδώ χρειάζεται μέτωπο. Η αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός κόμματος, αλλά όλων των δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας. Στο αυτονόητο «ποτέ πια φασισμός» πρέπει να συναινούν και να συμφιλιώνονται όλοι, από τον ΣΥΡΙΖΑ και κόμματα πιο αριστερά ενδεχομένως, μέχρι τη Νέα Δημοκρατία.
Στο βιβλίο προβλέπετε πως στις επόμενες εκλογές το ποσοστό του κόμματος είναι πολύ πιθανό να πέσει, αλλά σημειώνετε επίσης ότι και ένα 2%-3% τους φτάνει για να κάνουν τη δουλειά τους. Είναι ακόμα επικίνδυνοι; Οι σημερινές δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν δυστυχώς και καμιά τεράστια πτώση της ΧΑ. Απλώς συγκρίνοντας τα σημερινά ποσοστά της, που βρίσκονται στο 7-8%, με τα δημοσκοπικά, δηλαδή το 12-15%, που έπαιρνε πριν από λίγο, νιώθουμε ικανοποιημένοι. Αλλά ένα κόμμα που θέλει να λειτουργήσει με τάγματα εφόδου και με τη βία δεν χρειάζεται και μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων. Με ένα μικρό στρατό και βασικό εργαλείο το φόβο πετυχαίνει το σκοπό του. Σήμερα πάντως αυτή η λειτουργία της μέσω ταγμάτων εφόδου έχει καταστεί πολύ δύσκολη, λόγω της επικρεμάμενης ποινικής απειλής.
Γράφετε πως στην Ελλάδα βιώσαμε τελευταία την «πλήρη απενοχοποίηση της ακροδεξιάς ιδεολογίας». Πρέπει να αισθάνεται ένοχος ο ακροδεξιός που κινείται εντός νομικού πλαισίου και τον έχει επιλέξει ο λαός; Ναι. Πρέπει να τον κάνουμε να αισθάνεται ένοχος. Γιατί ο ρατσισμός είναι το απόλυτο κακό. Κοιτάξτε, το πρόβλημα στην Ελλάδα ξεκίνησε με τη νομιμοποίηση του ΛΑΟΣ. Βάλαμε στην κυβέρνηση Παπαδήμου ανθρώπους που ήταν ακραία ρατσιστές, κάτι που το είχαν δείξει και μέσα στη Βουλή. Και μπήκαν στην κυβέρνηση, ενώ υπήρχε άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία . Απλώς μπήκαν με μια λογική ευρύτερης υποστήριξης της οικονομικής πολιτικής που προωθούσε το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία. Ο δημοκρατικός κόσμος θα πρέπει να κάνει τους ακροδεξιούς να αισθάνονται ένοχοι. Προσωπικά δεν πιστεύω ούτε στη συζήτηση μαζί τους, ούτε στη συμφιλίωση, ούτε σε τίποτα.
Εσείς πού ανήκετε πολιτικά; Ανήκω στη ΔΗΜΑΡ. Εμένα δεν με ενδιαφέρει ούτε η κομουνιστική, ούτε η ριζοσπαστική, αλλά η σοσιαλδημοκρατική αριστερά, δηλαδή μια κοινωνία ισότητας και δικαιοσύνης μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο να συγκροτηθεί στην Ελλάδα…
Πώς είδατε την κίνηση των «58» της Κεντροαριστεράς; Είναι μία από τις πολλές και ποικίλες προσπάθειες συγκρότησης της κεντροαριστεράς. Δεν ξέρω αν θα πετύχει. Ήδη η ΔΗΜΑΡ είπε όχι. Έχω και εγώ ζωηρές επιφυλάξεις. Πρώτον, στο κείμενο της Πρόσκλησης δεν αναφέρονται διόλου οι βασικές αξίες της αριστερής παράδοσης, δηλαδή η κοινωνική ισότητα. Δεύτερον, συνυπογράφουν αληθινοί σοσιαλδημοκράτες μαζί με φιλελεύθερους. Οι σοσιαλδημοκράτες μπορούν να συνεργαστούν με τους φιλελεύθερους σε 150 θέματα, δεν μπορούν όμως να είναι στο ίδιο κόμμα. Στην πολιτική ζωή υπάρχουν οριοθετήσεις. Και, τρίτον, υπάρχει βέβαια και το κρίσιμο ερώτημα: Πώς θα συνεργαστεί η ΔΗΜΑΡ, όταν ένα από τα κόμματα που καλείται να παίξει ρόλο σε αυτή την κεντροαριστερή συγκρότηση, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, είναι στην κυβέρνηση; Πώς θα κάνει χωριό ένα κυβερνητικό κόμμα με ένα αντιπολιτευτικό;
Ο Σημίτης το βλέπει θετικά… Ο Βενιζέλος δεν είμαι σίγουρος ότι το βλέπει εξίσου θετικά…
Υπάρχουν όρια στα κόμματα, λέτε. Δεν ονειρεύεστε μια ενωμένη αριστερά; Ναι, αλλά μια αριστερά που θα έχει με σαφήνεια ξεκαθαρίσει τις αξίες της.
Ας αλλάξουμε λίγο κλίμα. Η αρχική ιδιότητά σας ήταν αυτή του φιλολόγου Μέσης Εκπαίδευσης. Φύγατε επειδή γίνατε διευθυντής της Νέας Εστίας; Ακριβώς. Οφείλω να ομολογήσω ότι όσα χρόνια ήμουν στην εκπαίδευση, δεν δυσανασχέτησα ούτε μία μέρα, ήμουν ένας ευτυχισμένος καθηγητής. Το σχολείο στάθηκε στη ζωή μου ένας παράδεισος. Έτυχε να μου γίνει αυτή η πρόταση να αναλάβω τη Νέα Εστία, η οποία με κέντρισε. Αν δεν είχε συμβεί, μπορεί να ήμουν ακόμα στο σχολείο. Δεν το μετάνιωσα πάντως. Πιστεύω πως η ζωή κάνει κύκλους.
Φέτος γίνατε ο νέος πρόεδρος του εφορευτικού συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε; Τραγική είναι η κατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Ντροπή για την κοινωνία, για το έθνος, για όλους μας. Οι Εθνικές Βιβλιοθήκες είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό για τον πολιτισμό της κάθε χώρας, δουλεύουν με τεράστιους προϋπολογισμούς, με ειδικούς ανθρώπους και είναι τα μέρη όπου χτυπάει η καρδιά της έρευνας, ειδικά στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Η δική μας δεν έχει καμία σχέση με όλα αυτά. Αυτή τη στιγμή βέβαια υπάρχει η ελπίδα ότι, με το νέο κτήριο που θα χτιστεί στο Φαληρικό Δέλτα , από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, θα έχουμε μια νέα αφετηρία και η Εθνική Βιβλιοθήκη θα ανταποκριθεί στην σταθερή, παντοτινή αποστολή της, αλλά και στις σημερινές ανάγκες. Βάσει των συμφωνιών, το κτήριο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2015.
Η αλλαγή του κτηρίου θα λύσει όλα τα προβλήματα; Όχι, αν μέναμε σ’ αυτό, δεν θα κάναμε τίποτα. Υπάρχει σχέδιο για αναβάθμιση της ίδιας της λειτουργίας της, για περισσότερο προσωπικό και καλύτερες δομές. Σήμερα δεν υπάρχει ούτε προσωπικό, ούτε προϋπολογισμός. Εδώ και πάνω από δέκα χρόνια δεν έχει αγοραστεί ούτε ένα βιβλίο. Ούτε ένα! Οι συλλογές της Βιβλιοθήκης εμπλουτίζονται μόνο με τα αντίτυπα της κατά νόμον προσφοράς, αυτά δηλαδή που υποχρεούνται να στείλουν οι εκδότες όταν βγάλουν ένα βιβλίο.
Για να κλείσουμε κάπως ευχάριστα: μπορείτε να σκεφτείτε ποιο είναι το πιο όμορφο πράγμα που έχετε δει στη ζωή σας; Ουαί και αλίμονο για τη ζωή μας αν η εικόνα αυτή ομορφιάς ήταν μόνο μία. Προσωπικά με συγκινούν μέχρι δακρύων όλες οι σκηνές ανθρώπινης αγάπης.
Τα «Χρυσή Αυγή και Εκκλησία» και «Ποιος Θεός και ποιος άνθρωπος;» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πόλις.
