Χαμίτ Μποζαρσλάν: Η ελληνική κρίση είναι διεθνής 

«Είναι υποκριτική η στάση των Ευρωπαίων πιέζοντας τόσο πολύ την Ελλάδα. Θεωρώ ότι εξαρχής η Ε.Ε. δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί το προσφυγικό. Το 2013 πολλοί υποστήριζαν πως πρέπει να βοηθηθεί η Ελλάδα, λόγω των προσφυγικών ροών, αλλά η Ευρώπη ήταν εντελώς τυφλή. Κι όταν πια αντιλήφθηκε την τυφλότητά της ήταν πολύ αργά (…) Βλέπουμε πως δεν υπάρχει πια ευρωπαϊκός πατριωτισμός. Ολες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες σκέφτονται με εγωϊστικό τρόπο. Δεν υπάρχει αλληλεγγύη ,γεγονός που έχει μεγάλο κόστος σήμερα για την Ελλάδα. Ομως, σκεφτείτε: στη θέση της μπορεί αύριο να βρίσκεται η Γαλλία, η Ιταλία, ακόμη και η Γερμανία!», υποστηρίζει ο Χαμίτ Μποζαρσλάν (Hamit Bozarslan), διδάσκων στην Ecole des Ηautes Εtudes en Sciences Sociales (EHESS) κι από τους εγκυρότερους ιστορικούς και πολιτικούς επιστήμονες με αντικείμενο τη σύγχρονη Τουρκία, το Κουρδικό και τη Μέση Ανατολή.

Προσκλεκλημένος του ελληνικού παραρτήματος του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ ο Χ.Μποζαρσλάν μίλησε στην Αθήνα, στο πλαίσιο της σειράς:”Rethinking Europe”, με θέμα «Οταν οι κοινωνίες καταρρέουν: βία και αποσύνθεση στη Μέση Ανατολή και οι επιπτώσεις στην Ευρώπη».

Στην ομιλία σας στην Αθήνα εστιάσατε στο ιστορικό υπόβαθρο αυτής της αποσύνθεσης. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα όλοι λέγανε ότι Ευρώπη και Μέση Ανατολή θα μοιράζονται το ίδιο πεπρωμένο. Δεν συνέβη ποτέ. Είναι κομβικές χρονιές το 1978 και το 1979. Στην Ευρώπη επιβλήθηκε η ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού, ενώ υπήρχε μια μορφή επαναστατικής βίας. Στη Μέση Ανατολή είχαμε την Ιρανική Επανάσταση και την κατάληψη του Αφγανιστάν. Οι εξελίξεις στο Ιράν και στο Αφγανιστάν ενίσχυσαν το κύμα του ισλαμισμού στην Μέση Ανατολή. Εφεξής βλέπουμε την περιοχή να αποκτά ένα εντελώς άλλο σχήμα. Μετά το 2011 και το 2012 έχουμε νέα ανατροπή. Ενώ υπήρχαν υψηλές προσδοκίες για τις Αραβικές Επαναστάσεις οι ισορροπίες ανατρέπονται γιατί στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη υπήρξε μια κούραση για τη Μέση Ανατολή. Ο κόσμος κουράστηκε από τη Μέση Ανατολή.

Η Δύση δεν εκμεταλλεύτηκε τις επαναστάσεις των Αράβων; Πολύς κόσμος και στη Δύση και στη Μέση Ανατολή πίστεψε ότι οι επαναστάσεις αυτές θα αλλάξουν τα πάντα, θα δημιουργήσουν δυναμικές εκδημοκρατισμού. Προσωπικά, πιστεύω περισσότερο στις εσωτερικές δυναμικές, τις θεωρώ σημαντικότερες από τις έξωθεν παρεμβάσεις. Δεν είναι σαφώς αποκομμένες από τις δυτικές χώρες, επικρατούσε καθεστώς αποικιοκρατίας στις χώρες αυτές, υπήρχαν μη δημοκρατικά καθεστώτα και για δεκαετίες (του ‘90 και του 2000) μαίνονταν πόλεμοι, αλλά, ακόμη αν λάβεις υπόψη αυτό που συνέβη στην Υεμένη ή στη Συρία, βλέπεις ότι οι εξωτερικοί παράγοντες δεν διαδραματίζουν τόσο μεγάλο ρόλο. Μην τους υπερκτιμούμε, επομένως. Τι συνέβη στις αραβικές χώρες; Στην Αίγυπτο, στην Τυνησία…; Υπήρξε μαζικά μια κοινωνική αποσύνθεση. Οι δυτικές Δημοκρατίες επίσης αντιμετωπίζουν σοβαρές κρίσεις.

Εννοείτε, κοινωνικής αποσύνθεσης; Κοινωνικής αποσύνθεσης και κρίση πολιτική. Η Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει μια πλατφόρμα πολιτικής φαντασίας και, από οικονομικής άποψης, η Ευρώπη αδυνατεί να φανταστεί έναν άλλο κόσμο από τον ήδη υπάρχοντα.

Το ISIS ποια ήπειρο απειλεί περισσότερο; Θεωρώ καταρχάς ότι το ISIS είναι μια πολύ μεγάλη απειλή για τις ίδιες τις μουσουλμανικές κοινωνίες. Οι μαζικές δολοφονίες πολιτών, οι βόμβες αυτοκτονίας, τα καθεστώτα που επιδιώκουν να εγκαθιδρύσουν, συνιστούν απειλή βεβαίως για όλους και για την Ευρώπη. Φυσικά, πολλά αραβικά καθεστώτα είναι εξίσου εχθροί των αραβικών κοινωνιών. Αν το ISIS απέκτησε τη σημερινή τροπή αυτό οφείλεται στο ότι τα αραβικά καθεστώτα είναι απολυταρχικά.

Βρισκόμαστε, όπως λέει ο Φρανσουά Ολάντ, σε πόλεμο; Θα αποφύγω να κάνω χρήση αυτού του λεξιλογίου. Είναι το λεξιλόγιο των μυστικών υπηρεσιών και των πολιτικών γραφείων. Εγώ θα αναρωτηθώ γιατί αυτή η αποσύνθεση των κοινωνιών λαμβάνει χώρα μαζί με μια τέτοιας έκτασης ριζοσπαστικοποίηση.Η έλλειψη πολιτικών, κοινωνικών κινητοποιήσεων παίζουν ρόλο. Αλλά δεν θα αποδεχτώ ποτέ ότι έχουμε πόλεμο σήμερα, λόγω του ISIS. Οι κοινωνίες μας είναι ανίκανες να παράγουν οποιαδήποτε μορφή πολιτικής, αποδεχόμενες τις οικονομικές επιταγές των Αγορών ως πεπρωμένο. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική κρίση είναι διεθνής κρίση. Πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες επηρεάστηκαν απ΄την ελληνική κρίση, σε οικονομικό επίπεδο. Ωστόσο, βλέπουμε πως δεν υπάρχει πια ευρωπαϊκός πατριωτισμός. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκός τρόπος επανεπινόησης της κοινωνίας. Όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες σκέφτονται με εγωϊστικό τρόπο. Δεν υπάρχει αλληλεγγύη, γεγονός που έχει μεγάλο κόστος σήμερα για την Ελλάδα. Όμως, σκεφτείτε: στη θέση της μπορεί αύριο να βρίσκεται η Γαλλία, η Ιταλία, ακόμη και η Γερμανία!».

«Θεωρώ καταρχάς ότι το ISIS είναι μια πολύ μεγάλη απειλή για τις ίδιες τις μουσουλμανικές κοινωνίες. Οι μαζικές δολοφονίες πολιτών, οι βόμβες αυτοκτονίας, τα καθεστώτα που επιδιώκουν να εγκαθιδρύσουν, συνιστούν απειλή βεβαίως για όλους και για την Ευρώπη. Φυσικά, πολλά αραβικά καθεστώτα είναι εξίσου εχθροί των αραβικών κοινωνιών. Αν το ISIS απέκτησε τη σημερινή τροπή αυτό οφείλεται στο ότι τα αραβικά καθεστώτα είναι απολυταρχικά.»

Η στάση των Ευρωπαίων στο προσφυγικό ήταν προβλέψιμη; Είναι καταρχάς υποκριτική η στάση των Ευρωπαίων πιέζοντας τόσο πολύ την Ελλάδα. Θεωρώ ότι εξαρχής η Ε.Ε. δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί το προσφυγικό ζήτημα. Ήδη από το 2011 αναλυτές έβλεπαν τι συμβαίνει. Προβλέπαν τι έρχεται. Το 2013 πολλοί υποστήριζαν πως πρέπει να βοηθηθεί η Ελλάδα, λόγω των προσφυγικών ροών, αλλά η Ευρώπη ήταν εντελώς τυφλή. Κι όταν πια αντιλήφθηκε την τυφλότητά της ήταν πια πολύ αργά. Η κοινή γνώμη των Ευρωπαίων δεν καλωσόριζε τους πρόσφυγες. Κι οι ακροδεξιές πολιτικές δυναμώνουν και θα ενισχυθούν στο μέλλον περισσότερο.

Πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες επηρεάστηκαν απ΄την ελληνική κρίση, σε οικονομικό επίπεδο. Ωστόσο, βλέπουμε πως δεν υπάρχει πια ευρωπαϊκός πατριωτισμός. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκός τρόπος επανεπινόησης της κοινωνίας. Όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες σκέφτονται με εγωϊστικό τρόπο. Δεν υπάρχει αλληλεγγύη, γεγονός που έχει μεγάλο κόστος σήμερα για την Ελλάδα.

Σε τι αποσκοπεί ο Ταγίπ Ερντογάν με μοχλό πιέσεων το προσφυγικό; Ο ερντογανικός Τύπος γράφει ότι η Ευρώπη πρέπει να καταληφθεί από τους πρόσφυγες. Για τον Ερντογάν το προσφυγικό είναι ο μοχλός για να θρυμματιστούν η ευρωπαϊκή ήπειρος και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες. Το Κουρδιστάν πυρπολείται, δημοσιογράφοι και διανοούμενοι βρίσκονται στη φυλακή, δάσκαλοι απειλούνται ή απολύονται, και ακόμα η Ευρώπη σιωπά!

Ο ρόλος της Τουρκίας στο μέτωπο της Συρίας παραμένει ο ίδιος από την έναρξη των συγκρούσεων; Η συριακή κρίση έγινε μέρος ενός σεχταριστικού και ταυτόχρονα ενός διεθνούς πολέμου. Τουρκία, Ιράν και Σαουδική Αραβία παίξαν τεράστιο ρόλο στο σεχταρισμό αυτής της σύγκρουσης. Η Τουρκία το ‘12 νόμιζε ότι θα γινόταν δύναμη στην περιοχή μέσω των ισλαμικών κινημάτων ή μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μια στρατηγική που απέτυχε όμως. Στη Συρία από τη μια το καθεστώς αντιστεκόταν, από την άλλη διαμορφώθηκε ενός είδους αυτόνομο Κουρδιστάν, εξέλιξη που εξόργισε την Τουρκία. Κάτι που εξηγεί γιατί η Τουρκία παίζει με τη φωτιά και με τους πιο ακραίους τζιχαντιστές, επιτρέποντάς τους να διασχίζουν τα σύνορά τους. Ο Ερντογάν προσπαθεί να καταστρέψει το νόμιμο κουρδικό κίνημα. Αντιμετωπίζει την πολιτική σαν μια βεντέτα. Όσοι του αντιπαρατίθενται είναι είτε προδότες είτε εχθροί. Εφόσον οι Κούρδοι ψήφισαν εναντίον του θεωρούνται εχθροί του. Σήμερα πολλές πόλεις που ψηφίσαν μαζικά κατά του Ερντογάν καταστρέφονται από τα τανκς του στρατού.

Οι προβλέψεις για τον πόλεμο στη Συρία, ποιες είναι; Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος . Η περιοχή έχει αποσυντεθεί. Η συριακή κοινωνία έχει καταστραφεί. Από τα 20 εκατομμύρια Σύρων, περισσότεροι από 300.000 είναι νεκροί και 11-12 εκατομμύρια είναι είτε πρόσφυγες είτε εκτοπισμένοι.