Οι ελληνικές θάλασσες έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν τέσσερα διαφορετικά είδη δελφινιών: το ρινοδέλφινο, το σταχτοδέλφινο, το ζωνοδέλφινο και το κοινό δελφίνι.
Αυτά τα αξιαγάπητα πλάσματα, εκτός από το γεγονός ότι είναι πολύτιμα για την περιβαλλοντική ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήματος, έχουν επίσης πολλά χαρακτηριστικά που εντυπωσιάζουν.
Ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν και κοιμούνται, τα ψηλά άλματα του ρινοδέλφινου, το χρώμα του σταχτοδέλφινου που αλλάζει, αλλά και το γεγονός ότι ο άνθρωπος παραμένει ο μοναδικός φυσικός εχθρός τους, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που αξίζει να γνωρίζουμε για τα δελφίνια.
1. Επικοινωνία με κωδικοποιημένα μηνύματα
Όλα τα δελφίνια επικοινωνούν, προσανατολίζονται, προστατεύονται από τους κινδύνους και εντοπίζουν την τροφή τους μέσω ενός εξελιγμένου συστήματος ηχοεντοπισμού. Πρόκειται για μία επικοινωνία η οποία βασίζεται σε ήχους με κωδικοποιημένα μηνύματα, που δεν θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς για ένα θαλάσσιο θηλαστικό.
2. Ξεχωριστές ηχητικές υπογραφές
Κάθε δελφίνι έχει τη δική του μοναδική ηχητική υπογραφή, ενώ μπορούν να ακούσουν συχνότητες ακόμη και 10 φορές πιο υψηλές από αυτές που ακούει ένας άνθρωπος.
3. Ακουστικές εικόνες
Τα δελφίνια, αλλά και όλα τα κητώδη, εκπέμποντας ήχους, παίρνουν μηνύματα και πληροφορίες από τον ήχο που επιστρέφει. Αυτές τα βοηθούν να σχηματίσουν εικόνες, οι οποίες καταγράφονται στον εγκέφαλό τους και αποτελούν αναμνήσεις, που τα βοηθούν να αναγνωρίσουν μονοπάτια και τοπογραφικά στοιχεία κατά το ταξίδι τους.
4. Ύπνος
Τα δελφίνια κοιμούνται με το μισό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους. Το άλλο μισό μένει ξύπνιο για να διατηρεί στοιχειώδεις λειτουργίες πλεύσης και αναπνοής.
5. Το χρώμα του σταχτοδέλφινου
Το σταχτοδέλφινο όταν γεννιέται έχει ενιαίο γκρι χρώμα σε όλο του το σώμα. Όμως αυτό διαρκεί πολύ λίγο, καθώς όσο μεγαλώνει αποκτά τις χαρακτηριστικές άσπρες γρατζουνιές, οι οποίες προκαλούνται από τα δόντια άλλων δελφινιών. Οι γρατζουνιές αυτές θεωρούνται «δείκτης ποιότητας», αφού όσες περισσότερες έχει, τόσο πιο
ώριμο είναι ένα ζώο και έχει αντέξει περισσότερο σε αψιμαχίες με ομοειδή του. Τα σταχτοδέλφινα σε μεγάλη ηλικία έχουν σχεδόν άσπρο χρώμα.
6. Ψηλά άλματα και ακροβατικά
Το ρινοδέλφινο μπορεί να κάνει άλματα που φτάνουν σε ύψος μέχρι και τρεις φορές το μήκος του σώματός του! Αξίζει να σημειωθεί πως το ρινοδέλφινο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο δελφίνι στις ελληνικές θάλασσες -μετά το σταχτοδέλφινο- με μέγιστο ολικό μήκος στην Ελλάδα 3,30 μ. για τα αρσενικά και 3,20 μ. για τα θηλυκά.
Παράλληλα, το σταχτοδέλφινο, παρόλο που το σώμα του δεν είναι υδροδυναμικό και κομψό όσο των άλλων δελφινιών, είναι ευκίνητο, κολυμπάει με χάρη, ενώ κάνει και ακροβατικά!
7. Η περίεργη συμπεριφορά του σταχτοδέλφινου
Μια περίεργη συμπεριφορά του σταχτοδέλφινου είναι η κάθετη στάση. Δηλαδή, με το κεφάλι κάτω στο νερό και την ουρά του να κινείται εκτός επιφάνειας. Δεν γνωρίζουμε όμως τη σημασία που έχει αυτή η συμπεριφορά για το είδος.
8. Το κοινό δελφίνι δεν είναι πλέον κοινό
Κάποτε ήταν το πιο διαδεδομένο είδος τη Μεσογείου. Ωστόσο, τα τελευταία 30-40 χρόνια, το κοινό δελφίνι έχει υποστεί σημαντική μείωση στο Ιόνιο και άλλα μέρη της Μεσογείου.
9. Το μοναδικό φαινόμενο στον Κορινθιακό
Ένα μοναδικό, παγκοσμίως, φαινόμενο παρατηρείται στον Κορινθιακό κόλπο, όπου συναντώνται σε μεικτές κοινωνίες τρία είδη δελφινιών: κοινά δελφίνια, ζωνοδέλφινα και σταχτοδέλφινα. Το παράξενο για αυτή τη συμβίωση είναι πως πρόκειται για τελείως διαφορετικά είδη. Δηλαδή, παρά τις εξωτερικές ομοιότητες, διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά στις συνήθειες, τη γενετική, τη βιολογία και την κοινωνική τους οργάνωση. Παράλληλα, ο Κορινθιακός κόλπος είναι πιθανότατα η μοναδική περιοχή στον κόσμο, όπου ένας πληθυσμός ζωνοδέλφινων ζει σε κλειστό παράκτιο περιβάλλον, απομονωμένος από άλλες πελαγικές περιοχές.
10. Ο άνθρωπος είναι ο μοναδικός φυσικός εχθρός τους
Και τα τέσσερα είδη δελφινιών που ζουν στις ελληνικές θάλασσες απειλούνται με εξαφάνιση στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Το ρινοδέλφινο και το κοινό δελφίνι θεωρούνται «Κινδυνεύοντα», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας, το ζωνοδέλφινο θεωρείται «Ευπαθές», ενώ για το σταχτοδέλφινο δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία.
Σε κάθε περίπτωση, ο μοναδικός φυσικός εχθρός των δελφινιών παραμένει ο άνθρωπος. Η παρενόχληση από σκάφη αναψυχής, η ηχορύπανση από μεγάλα σκάφη, οι αλληλεπιδράσεις με την αλιεία, αλλά και η κλιματική αλλαγή, είναι μόνο μερικές από τις απειλές που αντιμετωπίζουν αυτά τα πανέξυπνα θηλαστικά. Τώρα, σε αυτές έρχεται να προστεθεί και η απειλή των εξορύξεων πετρελαίου στο Ιόνιο και την Κρήτη. Ο κίνδυνος πρόκλησης ενός ατυχήματος διαρροής πετρελαίου είναι υπαρκτός, ενώ ακόμη και στα αρχικά στάδια της έρευνας για τον εντοπισμό κοιτασμάτων, μέσω τεχνητών σεισμικών δονήσεων, οι ήχοι ενδέχεται να πλήξουν σημαντικά τα δελφίνια. Επίσης, αυξημένη κίνηση των πλοίων για τη κατασκευή των εγκαταστάσεων και τη μεταφορά του πετρελαίου θα επηρεάσει σημαντικά τα είδη που απαντώνται στις περιοχές αυτές.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαία η δράση μας για να σώσουμε τα δελφίνια και το «σπίτι» τους. Λίγο πριν την εκπνοή του έτους, ας κάνουμε τη διαφορά. «Υιοθέτησε» ένα δελφίνι και βοήθησε το WWF να προστατέψει αυτά τα σημαντικά είδη.
Πηγή: Με πληροφορίες από το εγχειρίδιο «Τα θαλάσσια θηλαστικά των ελληνικών θαλασσών», που παράχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE09 INF/GR/000320 «Θάλασσα: Μάθε, Δράσε, Προστάτεψε/ Ενημερωτική, Εκπαιδευτική, Συμμετοχική Εκστρατεία για τα Θαλάσσια Θηλαστικά στην Ελλάδα» και αποτελεί έκδοση του WWF
Ελλάς.