epa09596836 Citizens vote at the Liceo Carmela Carvajal in Santiago, Chile, 21 November 2021. Chile elects the next President, the members of the Deputies chamber, and part of the Senate members. EPA/ALBERTO VALDES
Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, ο υποψήφιος της άκρας Δεξιάς, και ο Γκαμπριέλ Μπόριτς, ο υποψήφιος της Αριστεράς, πέρασαν χθες Κυριακή στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Χιλή, εξέλιξη που επιβεβαίωσε την αποδυνάμωση των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων, που εναλλάσσονταν στην εξουσία για δεκαετίες, δυο χρόνια μετά την κοινωνική εξέγερση στο κράτος που χαρακτηριζόταν ως τότε υπόδειγμα οικονομικοπολιτικής σταθερότητας στη Λατινική Αμερική.
Κατά τα σχεδόν τελικά αποτελέσματα – με το 95,58% των ψήφων να έχει ενσωματωθεί –, ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, πρώην βουλευτής, δικηγόρος, 55 ετών, καταλαμβάνει την πρώτη θέση, με το 27,95% των ψήφων, μπροστά από τον Γκαμπριέλ Μπόριτς, άλλοτε ηγέτη του φοιτητικού κινήματος και πρώην βουλευτή, 35 ετών, που λαμβάνει το 25,71% των ψήφων.
Ο κ. Καστ, που δηλώνει πως θαυμάζει τον Βραζιλιάνο πρόεδρο Ζαΐχ Μπολσονάρου και τον αμερικανό πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ υπερασπίζεται τη νεοφιλελεύθερη «οικονομική κληρονομιά» της στρατιωτικής δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990), υποσχέθηκε σε εκατοντάδες υποστηρικτές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (άκρα δεξιά) ότι θα αποκαταστήσει «την ειρήνη, την τάξη, την πρόοδο και την ελευθερία», θεωρώντας δεδομένη τη νίκη του.
«Ακούσαμε την πλειοψηφία των Χιλιανών, που θέλει μια χώρα ειρηνική και ασφαλή», πρόσθεσε ο γεννημένος στη Γερμανία πατέρας εννιά παιδιών.
Ο Γκαμπριέλ Μπόριτς, υποψήφιος της συμμαχίας της Αριστεράς «Apruebo dignidad» («Εγκρίνω την αξιοπρέπεια»), υπόσχεται από την πλευρά του να προωθήσει σχέδιο «μεταμόρφωσης της χώρας, σοβαρό και υπεύθυνο, που θα εγγυάται καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους».
«Δεν κατεβήκαμε στους δρόμους για να μείνουν τα πάντα ίδια», τόνισε στους υποστηρικτές του ο πρώην ηγέτης της συνομοσπονδίας οργανώσεων φοιτητών πανεπιστημίων της Χιλής, αναφερόμενος στο κίνημα κοινωνικής αμφισβήτησης άνευ προηγουμένου που συγκλόνισε τη χώρα στα τέλη του 2019.
Αυτοί οι δύο υποψήφιοι θεωρούνταν φαβορί βάσει των δημοσκοπήσεων για να περάσουν στον δεύτερο γύρο της 19ης Δεκεμβρίου. Αυτοπροβλήθηκαν σαν outsiders, καθώς δεν είχαν καμιά σχέση με τις συμμαχίες της δεξιάς και της κεντροαριστεράς που κυβέρνησαν τη χώρα μετά το τέλος του στρατιωτικού καθεστώτος.
Δεκαπέντε εκατομμύρια ψηφοφόροι – επί συνόλου πληθυσμού 19 εκατομμυρίων – κλήθηκαν στις κάλπες για να αναδείξουν τον επόμενο πρόεδρο μεταξύ επτά υποψηφίων, να ανανεώσουν το σύνολο της σύνθεσης της Βουλής, τη μισή σύνθεση της Γερουσίας, καθώς και των περιφερειακών συμβουλίων.
«Ένας φόβος εναντίον ενός άλλου»
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών διεξήχθη σε μια χώρα μέσα στην αμφιβολία, δύο χρόνια αφού κατέβηκαν στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές για να απαιτήσουν κοινωνία πιο δίκαιη σε αυτή τη χώρα με υπέδαφος πλούσιο σε χαλκό, αλλά μεταξύ των πιο άνισων στον κόσμο, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη η κατάρτιση νέου Συντάγματος, κεντρικής διεκδίκησης των μαζικών κινητοποιήσεων του 2019. Η εκλογή, τον Μάιο, της Συντακτικής Συνέλευσης, που επιφορτίστηκε με την κατάρτιση του νέου θεμελιώδους νόμου, είχε ήδη αναδείξει την καθίζηση των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων και την ενίσχυση ανεξάρτητων, γεγονός που χαρακτηρίζεται αντανάκλαση της βαθιάς κρίσης ως προς την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Ο Γκάμπριελ Μπόριτς, ο νεότερος υποψήφιος για την προεδρία της Χιλής στην ιστορία, μπορεί να λογαριάζει στην υποστήριξη εκατομμυρίων πολιτών – ειδικά μεγάλου μέρους της νεολαίας – που οραματίζονται περισσότερη ισότητα και αυξημένο ρόλο του κράτους στους τομείς της παιδείας και της υγείας, μεταξύ άλλων.
«Η χώρα χρειάζεται αλλαγές, αρκετά είχαμε τους ίδιους πολιτικούς», είπε ο Φελίπε Ρόχας, 24χρονος φοιτητής, μπροστά στο εκλογικό του τμήμα στην πρωτεύουσα.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες καταγράφηκε επίσης άνοδος άνευ προηγουμένου της άκρας δεξιάς στις δημοσκοπήσεις, κάτι που θεωρείται ότι τροφοδοτήθηκε από τη βία των πιο ριζοσπαστικοποιημένων διαδηλωτών, όπως και από τις ανησυχίες αυξανόμενου μέρους των ψηφοφόρων για την εγκληματικότητα και για την παράτυπη μετανάστευση.
Η πανδημία του νέου κορονοϊού αύξησε την ανεργία, μεγέθυνε το χρέος, εκτίναξε τον πληθωρισμό, που πλέον αγγίζει το 6% – κάτι που η Χιλή, αποκαλούμενη υπόδειγμα πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας, είχε δεκαετίες να ζήσει.
«Πρέπει να πάμε να ψηφίσουμε για να γυρίσουμε τη σελίδα του διχασμού και της αναρχίας στους δρόμους», έκρινε η Κριστίνα Αρεγιάνο, λογίστρια 42 ετών, μπροστά σε εκλογικό τμήμα στη Νιουνιόα, εύπορη συνοικία του Σαντιάγο.
Σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο δεύτερος γύρος αναγγέλλεται εξαιρετικά πολωμένος. «Ο Καστ αντιπροσωπεύει την αποκατάσταση της τάξης, την επιστροφή σε όλα όσα συνέβαιναν πριν από την κοινωνική κρίση, με ακόμη πιο σιδηρά χείρα», αναλύει ο Ροδρίγο Εσπινόσα, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Ντιέγο Πορτάλες.
«Ο Μπόριτς (αντιπροσωπεύει) την εμβάθυνση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο των διεκδικήσεων των διαδηλωτών», προσθέτει.
Η εκστρατεία ενόψει δεύτερου γύρου αναμένεται να χαρακτηριστεί από «εβδομάδες σκληρού ανταγωνισμού για να επιβληθεί ο ένας φόβου επί ενός άλλου», προβλέπει ο Μαρσέλο Μέγια, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο.
Ο απερχόμενος συντηρητικός πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα, 71 ετών, που δεν είχε δικαίωμα δυνάμει του Συντάγματος να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα, αφού οδεύει να ολοκληρώσει δύο θητείες στο αξίωμα (2010-2014, 2018-2022), παρότρυνε τους υποψήφιους να ακολουθήσουν «τον δρόμο της μετριοπάθειας» αντί για αυτόν «της πόλωσης».
Ο κ. Πινιέρα ξεπέρασε εντελώς οριακά την παύση του μετά την παραπομπή του από τη Βουλή σε δίκη στη Γερουσία για την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη συμφωνία πώλησης μεταλλείου που επανέφερε στο επίκεντρο η δημοσιογραφική έρευνα Pandora Papers.
(AΠΕ-ΜΠΕ)