Στον Κήπο του Μεγάρου Είσοδος ελεύθερη Για τέταρτη χρονιά το annexM, υπό τη διεύθυνση της Άννας Καφέτση, συνεχίζει την επιμελητική του πολιτική των site specific εκθέσεων και έργων, διοργανώνοντας για τον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών τη δίμηνη έκθεση του καλοκαιριού που λειτουργεί καθημερινά μετά τη δύση του ήλιου και έως τα μεσάνυχτα με ελεύθερη είσοδο για όλους (22.7–19.9.2021).
Στο φετινό πρόγραμμα που ανοίγει έναν στοχαστικό, υπόγειο διάλογο με το επετειακό έτος 2021 και τα 200 χρόνια εθνικού βίου, το annexM εγκαινιάζει στις 22 Ιουλίου την έκθεση με τίτλο Marginalia, με τη συμμετοχή των καλλιτεχνών Βιργινίας Μαστρογιαννάκη, Νίνας Παππά, Ηλία Μαμαλιόγκα και Σπύρου Βραχωρίτη.
Σπύρος Βραχωρίτης Το φάντασμα της ελευθερίας, 2021 Βιντεοστιγμιότυπο Μάκης Φάρος
Τα παρουσιαζόμενα έργα, πλην ενός, είναι νέες παραγωγές ειδικά για την έκθεση, ενώ οι δύο περφόρμανς των Σπ. Βραχωρίτη και Β. Μαστρογιαννάκη έχουν εκτελεστεί και βιντεοσκοπηθεί στον Κήπο και το Αίθριο του Μεγάρου.
Ο τίτλος της έκθεσης (από το λατινικό margo, marginis: περιθώριο) παραπέμπει, κατά την κυριολεκτική σημασία του, στις σημειώσεις και πάσης φύσεως σημεία και εικόνες που γράφονται ή σχεδιάζονται από τους αναγνώστες στα περιθώρια βιβλίων και κειμένων – μια πρακτική που ανάγεται, αιώνες πίσω, στις σημειώσεις και τα σχόλια των αντιγραφέων βιβλικών και κλασικών χειρογράφων για λειτουργική και ερμηνευτική χρήση. Αναφέρεται επίσης σε μια ιδιαίτερη εκδοτική κατηγορία, όπου συγγραφείς ή επιμελητές συγκεντρώνουν σύντομα κείμενα, σκόρπιες σκέψεις και αποσπασματικό υλικό.
Στον ορίζοντα της πλούσιας διακειμενικότητας του τίτλου, τα έργα της έκθεσης, στα οποία σημειώσεις περιθωρίου, ως πρώτη ύλη ή αφηγηματική πρακτική, απαντώνται με διαφορετικούς τρόπους και σημασίες, παρουσιάζονται με μια ανοιχτή, αποσπασματική μορφή διατηρώντας την αυτοτέλεια και συγχρόνως διαλεγόμενα μεταξύ τους.
Ο επισκέπτης θα μπορεί να δημιουργήσει τυχαίες, χωρίς αρχή και τέλος, διαδρομές στην έκθεση, ανάμεσα στα 8 διαφορετικά σημεία του Κήπου, όπου οι πέντε βιντεοεγκαταστάσεις προβάλλονται σε μεγάλες οθόνες και μόνιτορ.
Η Άννα Καφέτση συνοψίζοντας τη σύλληψη της έκθεσης γράφει:
«Στο περιθώριο των μεγάλων επετειακών αφηγήσεων η έκθεση Marginalia προτείνει μικρά, αυτοτελή σχόλια εκτός Κειμένου. Στον κριτικό διάλογο που ανοίγει αποσπασματικά και υπόγεια με το επετειακό έτος των διακοσίων χρόνων εθνικού βίου, αναστοχάζεται το εθνικό “εμείς” μέσα από την ανοιχτή, υποκειμενική εμπειρία. Στρέφεται στη μονάδα για να αναζητήσει λοξές, έκκεντρες, ξενικές όψεις του, φωτεινές αναλαμπές στη σκιά ενός ενιαίου κλειστού αφηγήματος.
»Στα λευκά κενά της ηρωικής, επίσημης εικονογραφίας στριμώχνονται με μικρά γράμματα και αινιγματική, χασματική γραφή, ελλείψεις, απώλειες, δοκιμές, εμπειρίες αντοχής και δημιουργικού πάθους, επιμονής και αντίστασης. Όλες οι πτυχές του βίου, χωρίς θέμα. Οι εξόριστες ατομικές ζωές, που “ξεγέλασαν την ιστορική δυναμική”, για να παραφράσουμε τον Αντόρνο στο παρόν μότο, ή συμπεριελήφθηκαν υπό όρους, τραυματισμένες και δημιουργικές αφήνουν από την άκρη του δρόμου ίχνη και κληρονομιά. Αναγνωρίζονται ως το έτερον της Ιστορίας.
»Μοναχικές, ενσώματες δράσεις στον δημόσιο χώρο και αυτοβιογραφικές, προσωπικές μαρτυρίες αθέατες μέσα στον δημιουργικό οίστρο του ιδιωτικού εγκλεισμού επιτελούν ένα σύνολο αξιών σιωπηρά και αθόρυβα. Φέρνουν στο φως εναλλακτικές μορφές κοινωνικής ενσωμάτωσης και δυνητικές όψεις μιας ανατρεπτικής επιτελεστικότητας στο ηθικο-πολιτικό και κοινωνικό πεδίο.
»Η μετάβαση από την ηθική, τη θλιμμένη επιστήμη της Τέχνης του Βίου, στην πολιτική συνθήκη μάς ενθαρρύνει σε μια αλληγορική ανάγνωση και ερμηνευτική των εικόνων πίσω από τον καθρέφτη. Πέρα από την αναπαράσταση και το αρχικό νοηματικό τους συγκείμενο. Σε μια διαρκή κίνηση προς το νόημα που μας καλεί και συγχρόνως αντιστέκεται. Εκτός Κανόνα».
Νίνα Παπά, Σημειώσεις, 2021 Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας