Σπύρος Προσωπάρης: «Η Φιλαρμονική είναι το δεύτερο σπίτι μου»

Ο Σπύρος Προσωπάρης είναι ένας από τους πιο δραστήριους και επιτυχημένους μαέστρους της γενιάς του. Σε βάθος γνώστης της ελληνικής λόγιας μουσικής, με εντυπωσιακή πορεία. Την Παρασκευή, 25 Φεβρουαρίου, αναλαμβάνει τη μουσική διεύθυνση της συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, Μάντζαρος +1, που γίνεται με αφορμή την επέτειο των 150 χρόνων από το θάνατο του Νικόλαου Μάντζαρου. Με αφορμή τη συγκεκριμένη συναυλία μιλά για τον ρόλο της Φιλαρμονικής στην κερκυραϊκή ζωή, την πολύχρονη πορεία του ως μουσικός κρουστών οργάνων, αλλά και τη σχέση του με τη σύγχρονη μουσική.

Κατάγεστε και ζείτε μόνιμα στην Κέρκυρα, τόπο στον οποίο η Φιλαρμονική της οποίας είστε αρχιμουσικός και διευθυντής σχολών είχε πρωταγωνιστικό ρόλο -έμμεσα ή άμεσα- στη ζωή των κατοίκων. Τι είναι για εσάς η Φιλαρμονική; Οι Φιλαρμονικές, 18 στο σύνολο του νομού, είναι αυτό που θα λέγαμε ’’τρόπος ζωής’’. Η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας αποτελεί σημείο αναφοράς για τη ζωή των κατοίκων. Πρόκειται για τον αρχαιότερο μουσικοεκπαιδευτικό οργανισμό της Ελλάδας όπου από το 1840 προσφέρει δωρεάν μουσική παιδεία. Όχι άδικα, αποκαλείται ως η ‘’Μητέρα των Φιλαρμονικών’’ αφού το παράδειγμά της ακολούθησαν και ακολουθούν εκατοντάδες μουσικά σχήματα και φορείς του πολιτισμού εντός και εκτός του νησιού. Για εμένα αποτελεί το δεύτερό μου σπίτι, μιας και εκεί περνάω τον περισσότερο μου χρόνο τον οποίο αξιοποιώ τόσο για τη διεκπεραίωση των υπηρεσιακών μου καθηκόντων όσο και για μελέτη και δημιουργία!

Πώς επηρέασε, όχι μόνο την καριέρα αλλά και τον χαρακτήρα σας, η συμμετοχή σας σε αυτήν; Σας απασχολεί να αποτελέσουν ανάλογο πεδίο έκφρασης, καθοδήγησης και έμπνευσης οι Σχολές της Φιλαρμονικής; Τη μουσική ως μέρος της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού τη θεωρώ αν όχι επιβεβλημένη τουλάχιστον απαραίτητη. Η μουσική παρέχει πνευματική καλλιέργεια και ισορροπία, ενώ αναπτύσσει τις ψυχικές και διανοητικές λειτουργίες από πολύ μικρή ηλικία. Η παιδεία που παρέχουν ειδικά οι Φιλαρμονικές της Κέρκυρας οι οποίες αποτελούν τα αυθεντικότερα ίσως ‘’Σχολεία Μουσικής‘’ έχουν ως βασικό σκοπό την καλλιέργεια της Θείας Τέχνης της Μουσικής, κυρίως στα παιδιά του νησιού, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε μια μεγάλη οικογένεια με ηθικές και υψηλές αισθητικές αξίες. Οι Φιλαρμονικές μας πλάθουν την αυριανή κοινωνία και βέβαια εκτός από μουσικούς διαμορφώνουν και τους ακροατές του μέλλοντος. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό κοινωνικό στοιχείο είναι ότι οι ασχολούμενοι με αυτές βρίσκονται πολύ μακριά από τους γνωστούς πειρασμούς και κινδύνους της εποχής όπως είναι οι ουσίες και ο εθισμός στο διαδίκτυο. Προσωπικά, σε δύσκολες παιδικές και εφηβικές περιόδους αποτέλεσε καταφύγιο και πεδίο έκφρασης, έμπνευσης, δημιουργίας και επικοινωνίας, ενώ οπωσδήποτε συντέλεσε και στη διάπλαση και διαμόρφωση του χαρακτήρα μου. 

Θεωρείτε ότι οι κάτοικοι της περιφέρειας έχουν αρκετές ευκαιρίες να ακούσουν συμφωνική μουσική, σε σύγκριση με όσους μένουν στα μεγάλα αστικά κέντρα; Σίγουρα, οι κάτοικοι της επαρχίας δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να έρθουν σε επαφή με τη συμφωνική μουσική όσο εκείνοι των μεγάλων αστικών κέντρων. Ευτυχώς, στα προγράμματα  της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών υπάρχουν αρκετές ‘’εξορμήσεις’’ προς την περιφέρεια, ώστε η εκάστοτε τοπική κοινωνία να γνωρίσει τη συμφωνική μουσική δια ζώσης. Αυτές οι δράσεις είναι απαραίτητο να υποστηρίζονται και να υλοποιούνται από το  κράτος, τις περιφέρειες και τους δήμους και να συνεργάζονται  με τους τοπικούς φορείς του πολιτισμού ανά νομό ή πόλη. 

Σε τι σας βοήθησε στην πορεία σας ως αρχιμουσικό η προηγούμενη θητεία σας στα κρουστά μεγάλου αριθμού ορχηστρών; Συμφωνείτε ότι είναι τα κρουστά που δίνουν τον ρυθμό στην Ορχήστρα; Οπωσδήποτε η θητεία μου ως εκτελεστής κρουστών έπαιξε πολύ σημαντικό  ρόλο στην πορεία μου ως αρχιμουσικός. Είχα την τύχη μεταξύ άλλων να βρεθώ στους κόλπους της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για μια πενταετία ως ένας ‘’τακτικός’’ έκτακτος μουσικός πλαισιωμένος από εξαιρετικούς συναδέλφους από τους οποίους έλαβα αρκετά εφόδια, καλλιτεχνικά, οργανωτικά με τα οποία πορεύομαι ακόμα. Μεταξύ αυτών και ο καθηγητής μου στα κρουστά και τυμπανίστας τότε της Κ.Ο.Α. Δημήτρης Μαρινάκης. Επίσης, γνώρισα αξιόλογους αρχιμουσικούς Έλληνες και ξένους από τους οποίους διδάχθηκα πολλά. Όπως όλα τα όργανα, έτσι και τα κρουστά αποδίδουν ρυθμικά σχήματα. Λόγω της φύσης και του ήχου των μεμβρανόφωνων κυρίως κρουστών έχουν ταυτιστεί  με το ρυθμό. Προσωπικά, πέραν της ρυθμικής τους ιδιότητας προσπαθώ να αναδείξω είτε ως αρχιμουσικός είτε ως συνθέτης και ενορχηστρωτής τον σπουδαίο ρόλο που παίζουν στο γενικό ηχόχρωμα πάντα σε συνδυασμό με άλλα όργανα, πότε με τα έγχορδα και τα νυκτά, άλλοτε με τα πνευστά ή τα πληκτροφόρα. Σε πολλά δε έργα αποτελούν από μόνα τους μια ορχήστρα μέσα στην ορχήστρα!

Γενικά, είστε ανοιχτός σε διαφορετικά είδη μουσικής; Ακούτε σύγχρονη μουσική; Δεν ακούω συχνά σύγχρονη μουσική λόγω του ότι δεν υπάρχει καθόλου χρόνος, αφού οι οικογενειακές και εργασιακές μου υποχρεώσεις καλύπτουν όλες τις στιγμές της ημέρας. Οπωσδήποτε θα ακούσω όταν χρειαστεί να ασχοληθώ έμπρακτα με αυτήν. Πάρα πολλές φορές καλούμαι να μελετήσω, να συνθέσω, να ενορχηστρώσω, να επεξεργαστώ ή να διευθύνω έργα πέραν της κλασσικής και λόγιας μουσικής. Αυτά μπορεί να είναι  μουσική από τον κινηματογράφο, παραδοσιακή, λαϊκή, τζαζ, ροκ, ποπ και σύγχρονη μουσική. Γενικά, είμαι ανοικτός σε διαφορετικά είδη μουσικής, όπως νομίζω πως υποχρεούμαστε να είμαστε όλοι όσοι ασχολούμαστε σοβαρά με την τέχνη αυτή. Μπορούμε να κρατάμε ορισμένα στοιχεία και άλλα να απορρίπτουμε, σύμφωνα με την υποκειμενική μας άποψη και αντίληψη. Από όλους και από όλα μπορούμε να αντλήσουμε κάτι…

Στη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, Μάντζαρος +1, θα ακουστεί και το συμφωνικό έργο The Chairman dances του μινιμαλιστή συνθέτη Τζον Άνταμς. Πώς κρίνετε αυτή την αντίστιξη; Πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο σύγχρονης μουσικής, το οποίο δεν σε αφήνει ούτε στιγμή αδιάφορο, κυρίως λόγω της ρυθμικής του συχνότητας και των απαιτητικών στίξεων και δυναμικών αλλά και για τις ‘’κρυμμένες’’ γοητευτικότατες μελωδικές γραμμές. Η ‘’αντίστιξή’’ του με τα έργα του Μάντζαρου θα αποτελέσει πρόκληση για εμάς που καλούμαστε να παντρέψουμε το ύφος των αρχών του 19ου αιώνα με αυτό της σύγχρονης εποχής.