Αυτοπορτρέτο με την γυναίκα του Άλις Σπρινγκς να παρακολουθεί και ένα μοντέλο. Παρίσι, 1991.
Το Kunstforum στην Βιέννη, εκθεσιακός χώρος με κύριο χορηγό την Τράπεζα της Αυστρίας, παρουσιάζει από τις 19 Οκτωβρίου 2022 και μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2023 μια μεγάλη ρετροσπεκτίβα στο έργο του φωτογράφου Χέλμουτ Νιούτον (Helmut Newton). Μια καθυστερημένη γιορτή για τα 100ά γενέθλια του θρυλικού φωτογράφου (1920-2004), ο οποίος γεννήθηκε σαν χθες, στις 31 Οκτωβρίου του 1920 στο Βερολίνο. Η έκθεση ήταν προγραμματισμένη για το 2020, αλλά αναβλήθηκε αναγκαστικά για δύο χρόνια λόγω του κορωνοϊού.
Παρ’ όλα αυτά, η έκθεση Helmut Newton Legacy περιλαμβάνει περισσότερα από τριακόσια έργα-φωτογραφίες του Νιούτον από όλες τις δημιουργικές περιόδους του, αναδεικνύοντας την σπουδαία κληρονομιά που άφησε ο Νιούτον στον κόσμο της φωτογραφίας.
Ο Χέλμουτ Νιούτον, μια αμφιλεγόμενη φιγούρα για φωτογράφους και κοινό που γοητεύει και προκαλεί μέχρι σήμερα, είναι κυρίως γνωστός για τις εικόνες του με γυναίκες: ισχυρές, επιθετικές, με αυτοπεποίθηση, είτε γυμνές είτε ντυμένες- αντιμετωπίζουν τον θεατή χωρίς αιδώ, πολλές φορές με περίσσια προκλητικότητα και θράσος.
Δεμένο κορμί, Helmut Newton, Ramatuelle, 1980.
Έχει κατηγορηθεί ότι στις φωτογραφίες του εργαλειοποιεί το γυναικείο σώμα και το υποβιβάζει σ’ ένα αντικείμενο-φετίχ για να προκαλέσει και ει δυνατόν, να διεγείρει τα πιο μύχια και απαγορευμένα ένστικτα των θεατών. Πάντα με την βοήθεια ενός αυστηρού υπερ-στυλιζαρίσματος της εικόνας, με αρρωστημένη ακρίβεια στις κρυμμένες λεπτομέρειες και αδυναμία στην πολυτέλεια, που του παρέχεται απλόχερα από τα διασημότερα διεθνή περιοδικά και τους μεγαλύτερους και πιο πλούσιους οίκους μόδας και αξεσουάρ, που παρέμειναν πιστοί πελάτες και συνεργάτες του σε όλη την δημιουργική ζωή του. Οι φωτογραφίες του έχουν δημοσιευτεί και έχουν διανεμηθεί αμέτρητες φορές μέσω περιοδικών – ο εμβληματικός χαρακτήρας τους έχει ριζώσει στη συλλογική μας οπτική μνήμη.
Helmut Newton, Mansfield, για την βρετανική Vogue, Λονδίνο, 1967.
Στην πραγματικότητα, η καριέρα του Νιούτον αναπτύχθηκε κυρίως μέσω της φωτογραφίας μόδας του, που είναι και το επίκεντρο αυτής της έκθεσης. Το 1938, ως Εβραίος, για να ξεφύγει από τους Ναζί του Χίτλερ κατέφυγε στην Αυστραλία και εκεί ξεκίνησε να φωτογραφίζει μόδα. Το μοναδικό και αξεπέραστο στιλ του, όμως, το δημιούργησε στο Παρίσι τη δεκαετία του 1960. Άρχισε να σκηνοθετεί ιστορίες και καθοδηγώντας με φυσικό ταλέντο τα μοντέλα του στα θεατρικά σκηνικά που δημιουργούσε, κατάφερε να διαχύσει μια αίσθηση ανησυχίας και ασάφειας στην σκηνή της υψηλής ραπτικής, η οποία χαρακτηριζόταν από πολυτέλεια και εκκεντρικότητα. Δίπλα του, από την αρχή της καριέρας του μέχρι και το τέλος της ζωής του, είχε ακατοπόνητη βοηθό και έμπιστη συνεργάτη και συνοδοιπόρο την σύζυγό του Άλις Σπρινγκς (Alice Springs), ταλαντούχα φωτογράφος και η ίδια.
Helmut Newton, οδός Aubriot, Yves Saint Laurent, για την γαλλική Vogue, Παρίσι, 1975.
Μόλις τη δεκαετία του 1980 ο Χέλμουτ Νιούτον στράφηκε στη φωτογραφία γυμνού. Οι φωτογραφίες του με τα bigger than life μοντέλα, ενεδεδυμένα μόνο μια ερεθιστική, σχεδόν ερειστική, γυμνότητα και φωτογραφημένα με μια τέλεια οξύτητα στην εστιάση -σε σημείο που να νιώθει κάποιος ότι τον αγγίζουν οι αιχμηρές άκρες των περιγραμμάτων των σωμάτων- σε τυπώματα δύο φορές μεγαλύτερα από το φυσικό τους μέγεθος, προκάλεσαν την πρώτη φορά που παρουσιάστηκαν στο κοινό ολοκληρωτικό σοκ. Στο γυμνό που απεικονίζεται στις εικόνες αυτές, μέσα από την αρτιότητα των σωμάτων και την αφαιρετικότητα της κίνησης αναδύεται σαν σύγχρονη Αφροδίτη, η αδιαφιλονίκητη γυναικεία σεξουαλικότητα, αυτοκαθορισμένη και ενεργή, πέρα από τις κοινωνικές συμβάσεις και ρόλους που επιβάλλει το κάθε ένδυμα. Με αυτές τις εικόνες ο Νιούτον έθεσε σε δοκιμασία τα κοινωνικά και ηθικά όρια της εποχής και ακόμα σήμερα – ή κυρίως πάλι – προκαλεί νέα ερωτήματα.
Helmut Newton, φωτογράφιση μόδας, Μελβούρνη, Αυστραλία, 1955.