"Νίκη", Αρχαίο Θέατρο Δημητριάδος, Βόλος, 25 &26 Αυγούστου (ΦΩΤΟ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΜΑΡΓΑΛΙΑΣ)
Για τρίτη χρονιά, ο θεσμός του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» παρουσιάζει ένα σύνολο πολιτιστικών εκδηλώσεων στο κοινό όλης της χώρας, με θέμα την επέτειο μνήμης και τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, σε μοναδικά μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Από τις 15 Ιουλίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου, το φετινό πρόγραμμα, με 140 εκδηλώσεις σε 66 αρχαιολογικούς χώρους, καλύπτει όλο το πολιτιστικό φάσμα έκφρασης του θεσμού μέσα από διαφορετικές μορφές τέχνης: το θέατρο, τη μουσική, τον χορό, τις εικαστικές τέχνες – περφόρμανς, τις παραστάσεις / δράσεις για παιδιά και εφήβους και το μουσικό θέατρο.
“Οι παστρικές”, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης, Ιωάννινα, 21 &22 Ιουλίου (φωτογραφία : Γιώργος Καλφαμανώλης)
Τα δύο προηγούμενα χρόνια, παρά τις επικρατούσες δύσκολες συνθήκες, τον covid και την δυσκολία στις μετακινήσεις, όλες οι εκδηλώσεις του προγράμματος σημείωσαν επιτυχία και απέσπασαν τη θερμή αποδοχή τόσο του τοπικού πληθυσμού όσο και των επισκεπτών της καλοκαιρινής περιόδου.
Φέτος ανάμεσα στους 66 αρχαιολογικούς χώρους, οι είκοσι οκτώ είναι νέοι, οι οποίοι και πιάνουν μια ακτίνα δράσης από την Αρχαία Ζώνη της Αλεξανδρούπολης έως τον Προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, από την Αρχαία Πλευρώνα Μεσολογγίου έως το Καβείριο της Λήμνου και από τη Μυκηναϊκή Ακρόπολη Τίρυνθας έως τη Σπιναλόγκα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης.
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, υπερήφανο προσωνύμιο που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να δηλώσει την καταγωγή, φτάνοντας στον τελικό προορισμό της διαδρομής τους, διαμόρφωσαν και εξέλιξαν τις συνθήκες ζωής των τοπικών κοινοτήτων και οδήγησαν σε μια πολιτισμική ώσμωση που άλλαξε τη ζωή και την ιστορία των κατοίκων της χώρας.
“Το μαύρο ταξίδι”, bijoux de kant, Αρχαίο Θέατρο Αίγειρας, Αχαΐα, 29 & 30 Ιουλίου (φωτογραφία: Ανδρέας Κανελλόπουλος)
Η καλλιτεχνική προσέγγιση του θέματος διατρέχει τα ιστορικά στοιχεία, τον τρόπο ζωής, τα ήθη, τα έθιμα, τις συνθήκες ξεριζωμού, την προσφυγιά, τις δύσκολες συνθήκες επαναπατρισμού, τις προκαταλήψεις και τον φόβο του γηγενούς πληθυσμού, τα νοσταλγικά τοπωνύμια, αλλά και την αντοχή, την ελπίδα και τη χαρά έκφρασης, μέσα από τη μουσική και τα τραγούδια της γης της Ιωνίας, που τραγουδάμε όλοι μέχρι σήμερα.
Με αφετηρία τις αφηγήσεις που έχουν διασωθεί και σε συνδυασμό με τον πλούτο που συναντάται ακόμα και σήμερα στα ήθη, στα έθιμα, στις μουσικές παραδόσεις, στη διατροφή, η καλλιτεχνική έκφραση αποκαλύπτει μια προσπάθεια να φωτιστούν η χρησιμότητα των άυλων και των υλικών αγαθών που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Catch (19)22, Αύλειος χώρος Βασιλικών Τάφων Αιγών, Βεργίνα Ημαθείας, 14 &15 Σεπτεμβρίου (φωτογραφία: Αθηνά Χατζηαθανασίου)
Οι βασικοί συντελεστές όλων των εκδηλώσεων είναι πολλοί, γνωστοί και δημοφιλείς καλλιτέχνες, που θα ταξιδεύουν σε όλη τη χώρα για να επικοινωνήσουν τη σύγχρονη καλλιτεχνική τους ματιά, για μια επέτειο σύγχρονου πολιτισμού, βασισμένη στην ιστορία και στην παράδοση. Το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν και η σκηνοθέτις Μαριάννα Κάλμπαρη, το Θέατρο Νέου Κόσμου και ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, η bijoux de kant και ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης, η σκηνοθέτις και ηθοποιός Ρούλα Πατεράκη, ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής, ο σκηνοθέτης Γιάννης Αναστασάκης, ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής και η σκηνοθέτις Ηλέκτρα Ελληνικιώτη, οι ηθοποιοί Φιλαρέτη Κομνηνού, Δήμητρα Χατούπη, Ελένη Ουζουνίδου, Ελένη Κοκκίδου, Γεράσιμος Γεννατάς, Θανάσης Ευθυμιάδης, Αντώνης Καφετζόπουλος, Νάντια Μουρούζη, Μανώλης Μαυροματάκης, και ο Σωτήρης Ταχτσόγλου, οι ερμηνευτές Μαρία Φαραντούρη, Νένα Βενετσάνου, Σαβίνα Γιαννάτου, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Γλυκερία, Δημήτρης Κοντογιάννης, Σοφία Παπάζογλου, Μαρίνα Σάττι, Θοδωρής Κοτονιάς, ο συνθέτης και σολίστ κιθάρας Γιώργος Μουλουδάκης, ο συνθέτης Παναγιώτης Καλαντζόπουλος και η σκηνοθέτις και χορογράφος Αποστολία Παπαδαμάκη είναι, μεταξύ άλλων, μερικοί από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στις παραγωγές του φετινού προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές- διαφορετικές-προσεγγίσεις στο θέμα που ανακαλύψαμε στο πρόγραμμα…
Το μαύρο ταξίδι ενός νεαρού Έλληνα που στρατολογήθηκε για να συμμετάσχει στη Μικρασιατική Εκστρατεία… Το ναυάγιο ανάμεσα σε Χίο και Τσεσμέ…. Τα ταχυδρομικά περιστέρια που ως φορείς μνήμης, μαθημένα να επιστρέφουν πάντα στην «πατρίδα» τους, αψηφούν τα σύνορα και γίνονται συνδετικοί κρίκοι του παρελθόντος και του παρόντος…. Το ταξίδι του πλοίου Mimosa και τη ναύλωση ενός Αμερικανού πολίτη, που μεταφέρει 2.000 Έλληνες της Μικράς Ασίας στον Πειραιά…. Την υποδοχή 7.000 προσφύγων και την ενσωμάτωση όσων παρέμειναν στα νησιά της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης…. Τη δημιουργία του προσφυγικού συνοικισμού για τη στέγαση των προσφύγων στον Βόλο του 1923 και την ίδρυση ενός αθλητικού συλλόγου που θυμίζει την πατρίδα, της Νίκης Βόλου… Τις αντιδράσεις που βίωσαν οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας ερχόμενοι στην Ελλάδα και πώς αντεπεξήλθαν σε αυτές…. Τη μετεγκατάσταση των νεαρών γυναικών που αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία του προσφυγικού πληθυσμού… Τις νεαρές χήρες, ανύπαντρες και ορφανές Μικρασιάτισσες, στην προσπάθειά τους να διεκδικήσουν επαγγελματική και προσωπική «αποκατάσταση» στην πατριαρχική Ελλάδα του ’22….Τις πληθυσμιακές ανταλλαγές που άλλαξαν τη ζωή και την ιστορία των κατοίκων της Κρήτης… Μια συρραφή από τα πρωτοσέλιδα του ελληνικού, τουρκικού και κυπριακού τύπου από το 1922 μέχρι σήμερα….Τη δίκη των έξι, την καταδίκη σε θάνατο και την εκτέλεσή τους στο Γουδί, ως κύριους υπαίτιους της Μικρασιατικής Καταστροφής.
” Η ιστορία ενός αιχμαλώτου ή Πώς πέρασα τα σύνορα”, Ζιντζιρλί Τζαμί, Σέρρες, 4 & 5 Αυγούστου (φωτογραφία: Δώρα Καλακίδου)
Φωνές, χορωδοί, μουσικοί αφηγούνται, ως επιβάτες μιας βάρκας που πλέει στο Ανατολικό Αιγαίο προς τις ελληνικές ακτές, μνήμες από το παρελθόν και τις πατρίδες τους… Η Σμύρνη, με τη θρυλική ομορφιά και την τραγική της κατάληξη… Η ανθρώπινη αλληλεγγύη, που μπορεί να μετριάσει τον πόνο του «Ξένου», ακόμα και να τον μεταμορφώσει σε ελπίδα και αισιοδοξία… Τραγούδια αφιέρωμα στη μυθική Μαρίκα Παπαγκίκα, την πρώτη ανάμεσα σε άλλες σημαντικές Ελληνίδες τραγουδίστριες της Αμερικής που η φήμη της έφτασε σε διαστάσεις πραγματικού θρύλου… Μουσική και ποίηση και η μοναδική σχέση του μεγάλου Σμυρνιού Καλομοίρη με τον Παλαμά, δύο κορυφαίων εκπροσώπων του ελληνικού πνεύματος.
Οι τελετουργικές μνήμες της αρχαιότητας και η μυστηριακή λατρεία των Καβείρων στη Λήμνο. Η σχέση ανάμεσα στην αναπηρία και την προσφυγιά, μέσα από τις επίκαιρες διαστάσεις των φαινομένων και την καταπίεση που βιώνουν για την ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό ιστό. Οι κινήσεις του σύγχρονου χορού που αντλούν την πρώτη ύλη τους από συνεντεύξεις, με κεντρικό άξονα τη λειτουργία της μνήμης, στη διαμόρφωση των εικόνων με προέλευση το μικρασιατικό ιδίωμα.
“Η πολιτεία ψηλά”, Αρχαιολογικός χώρος Αρχαίας Πέλλας, 17 & 18 Αυγούστου (Φωτογραφία: Άνια Βουλούδη)
Παραμύθια για τη φιλία ανάμεσα σε πρίγκιπες και φτωχούς που χωρίζονται βίαια και ξανασμίγουν σ’ ένα ταξίδι αναζήτησης μιας μεγάλης Ιδέας. Ιστορίες με ενήλικες γάτες που βλέπουν μόνο προβλήματα, και μικρότερες που βλέπουν μόνο πλούτο και μοναδικά δώρα. Το νήμα της συλλογικής μνήμης που ταξιδεύει στον χρόνο, παίζοντας με τα παιδικά παιχνίδια που μεταφέρθηκαν από όσους αντίκρισαν τον πόνο στις προσφυγικές αυλές, μαζί με το χαμόγελο μιας ανέμελης παιδικής ηλικίας. Μια ιστορία μέσα από μια ομάδα εφήβων στην Κω που καλείται να κατασκευάσει κούκλες, ήρωες που απεικονίζουν πρόσφυγες από το 1922 και άλλους ξεριζωμούς, να τους δώσει ζωή μέσα από αυτοσχεδιασμούς, στοχεύοντας στην ιδεατή υποδοχή των προσφύγων.
“Από τη Μικρά Ασία στη Βόρεια Εύβοια”, Οικία Βλαχοθανάση, Βόρεια Εύβοια, 2 & 3 Αυγούστου (φωτογραφία: Νέος Πύργος, αρχείο)
Ιστορίες του μεσοπολέμου, ιστορικές στιγμές της αρμενικής κοινότητας σε 150 μοναδικές εικόνες από το φωτογραφικό αρχείο του περιοδικού Αρμενικά και μια συνεύρεση των οργάνων duduk με την κλασική κιθάρα, με τη συνδρομή της φωνής. Εξιστορήσεις απογόνων από δεκαεπτά προσφυγικούς οικισμούς της Βόρειας Εύβοιας και αρχειακό φωτογραφικό υλικό με τη ζωντανή παρουσίαση πρωτότυπων συνθέσεων στους ρυθμούς και τις μελωδίες των περιοχών καταγωγής τους. Το πένθος και η συνάντηση με τη θάλασσα. Η πολυπλοκότητα της χρονικής διάρκειας του τραύματος, ο συνδυασμός του φωτός, της κίνησης, της θάλασσας και του ήχου. Ένα σύγχρονο οδοιπορικό στο νησί της Λέρου, η κίνηση µε επίκεντρο τη συνάντηση µε το άλλο σώμα, τους ντόπιους, τον τόπο, τα αντικείμενα και τον διάλογο, εγκάρσια στο συλλογικό πριν, τώρα, μετά.
