23__MG_8522

Οι ανατρεπτικές διαλέξεις στην Αμερική: Στην Αμερική άρχισα να διδάσκω το 1968. Δεν είχα διδάξει ποτέ στη ζωή μου, γιατί δεν είμαι ακαδημαϊκός καριέρας, είμαι συγγραφέας. Αλλά με κάλεσαν ως συγγραφέα. Δίδαξα Δημιουργική Γραφή και Συγκριτική Λογοτεχνία και ό,τι ήξερα από την πείρα μου την Ευρωπαϊκή. Στην Αμερική μπορείς να διδάξεις ό,τι σου αρέσει. Η πείρα μου ήταν πολύ μεγάλη γιατί είχα περάσει και μια δεκαετία στην Αγγλία μεταξύ 1944-54, όπου είχα γνωρίσει όλους τους ποιητές, όπως τους T.S.Eliot, W.H.Auden, Dylan Thomas. Δίδαξα αρχικά τον Υπερρεαλισμό τον οποίον δεν τον ήξεραν καθόλου, αν και υπήρχε ένα μικρό υπερρεαλιστικό κίνημα εκεί με μικρά περιοδικά και εκδοτικούς οίκους. Με δέχτηκαν με ενθουσιασμό και με δημοσίευσαν.  Ήταν μια περίοδος καταπληκτική και ενδιαφέρουσα πολύ. Είχαν αρχίσει τότε οι φασαρίες ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ και οι φοιτητές έρχονταν στην τάξη με δεμένα τα κεφάλια από τις γκλομπιές που είχαν φάει. Αυτά όμως συνηγορούσαν πολύ υπέρ των ανατρεπτικών μαθημάτων που έκανα. Άρεσαν πολύ στους φοιτητές και έτσι αντί να με διώξουν μετά από έναν χρόνο, με κράτησαν δεύτερο χρόνο και μετά μου έδωσαν μονιμότητα. Έτσι έμεινα 25 χρόνια διδάσκοντας εκεί. Μεγάλωσαν εκεί τα παιδιά μου και μπόρεσα να τα σπουδάσω, γιατί είχα μια καλή θέση.

Για τα περιοδικά Συντέλεια και Νέα Συντέλεια: Από το 1989 αρχίσαμε να βγάζουμε με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο μια καινούρια γενιά ποιητών στο περιοδικό Συντέλεια. Το περιοδικό αυτό σταμάτησε το 1996 και ξανάρχισε μια νέα φάση ως Νέα Συντέλεια—που ήταν η φυσική συνέχεια του Πάλι. Το έφτιαχνε για εμάς ένας τυπογράφος που τον πληρώναμε. Αλλά η Νέα Συντέλεια είχε κανονικό εκδότη. Συνεχίσαμε να βγάζουμε το περιοδικό όλη τη δεκαετία του 2000, μέχρι τον πρόωρο θάνατο του Παγουλάτου, ο οποίος είχε μεγάλη πείρα με τα περιοδικά. Αυτός είχε την επιμέλεια και την οργάνωση, την οποία δεν μπορούσα εγώ να κάνω μόνος μου. Πάντως, τα περιοδικά αυτά είχαν σκοπό να δείξουν μια ανανεωτική γραφή και κριτική, η οποία στην Ελλάδα ποτέ δεν εγκαθιδρύθηκε. Ήρθε πάλι το συντηρητικό κύμα με τη νέα γενιά. Δηλαδή, αυτό είναι φοβερό εδώ, επαναλαμβάνεται το παρελθόν με αυτόν τον περίεργο τρόπο: οι νέοι γεννιούνται γέροι, όχι όλοι, αλλά υπάρχει αυτή η τάση. Λαμβάνω 2-3 ποιητικές συλλογές την ημέρα, αλλά στις εκατοντάδες αυτές συλλογές δεν βρίσκω τίποτα το καινούριο, ακολουθούν όλοι το στυλ του Σεφέρη, αλλά λείπει ο Σεφέρης από μέσα. Είναι απλώς το κέλυφος, το πεζογραφικό στυλ, αλλά χωρίς το πνεύμα. Δυστυχώς, δεν εξελίσσονται και δεν έχουν βρει τίποτα το καινούριο. Στις μέρες μας ξεχωρίζει ο Ντίνος Σιώτης που συνδυάζει το στυλ, το ρυθμό, τη γλώσσα, το χιούμορ και τη νοσταλγία, όλα μαζί. Ήταν στην Καλιφόρνια και εκείνος, μαθητής μου.

23__MG_8512

Για την ποιητική συλλογή «Πικρό Καρναβάλι» (Eκδόσεις Ψυχογιός, 2013): Αυτά τα ποιήματα στη συλλογή μου ξεκινούν από κάτι καθημερινό, μια φράση, μια ιδέα, ένα γεγονός, μια συνήθεια. Είναι γραμμένα συνειδητά, δεν είναι αυτόματη γραφή, παρόλο που από μια φράση μπορεί να ξεκινήσει και να εξελιχθεί το ποίημα μόνο του από το υποσυνείδητο. Διότι πλέον έχει μεσολαβήσει η γλωσσολογική θεωρία με τον Λακάν και τους άλλους θεωρητικούς που έχουν πει ότι το υποσυνείδητο είναι μία γλώσσα. Το πήραν αυτό οι Αμερικάνοι και έφτιαξαν ένα ποίημα γλωσσοκεντρικό. Αυτό το συνάντησα στην Καλιφόρνια και μου θύμισε τα πρώτα κινήματα τα Ευρωπαϊκά. Με αυτούς είχα κάποια σχέση, τους παρουσίασα στη Γαλλία σε ένα περιοδικό και ανακάλυψα ότι αυτοί είχαν βρει ότι ο Μοντερνισμός, από τον Πάουντ και τον Έλιοτ και τους άλλους συγγραφείς που τους ακολούθησαν είχαν φτάσει σ’ ένα αδιέξοδο. Οι Αμερικάνοι επέστρεψαν σε μια συνειδητή έκφραση ποιημάτων που την ονόμαζαν «το υλικό των ποιημάτων». Αυτό ήταν που οι υπερρεαλιστές έψαχναν να βρούνε με το αυτόματο κείμενο, αλλά το εγκατέλειψαν μετά.  Άρχισαν να κάνουν και εκείνοι ποιήματα συνειδητά, αλλά διδαγμένα από αυτή την εμπειρία τους.

Μια ευρηματική αποκωδικοποίηση των Ομηρικών Επών: Στην Αμερική διάβασα ξανά τον Όμηρο και υποπτευόμουν ότι τα Ομηρικά Έπη έχουν συνταχθεί βάσει του αλφαβήτου. Πρώτα-πρώτα όλες οι ραψωδίες έχουν αλφαβητικούς τίτλους. Αυτό εξηγείται με διάφορους τρόπους από τους φιλόλογους αλλά δεν είναι ικανοποιητικές οι εξηγήσεις. Διότι υπάρχουν αλφαβητικά ποιήματα και στους Κέλτες και σε άλλους λαούς τα οποία έχουν σχέση με τη μαγεία του αλφαβήτου. Η ανακάλυψη του αλφαβήτου είναι κάτι μαγικό. Λοιπόν οι Έλληνες δανείζονται από τους Φοίνικες το αλφάβητό τους που είναι ημισυλλαβικό, αλλά το κάνουμε εμείς καθαρά αλφαβητικό, δηλαδή με φωνήεντα ξεκάθαρα. Αλλά τα γράμματα δεν έχουν την ίδια σημασία που έχουν στο σημιτικό αλφάβητο, δεν είναι ακροφωνικά. Ένα παράδειγμα: το άλεφ/άλφα δείχνει ένα βόδι, έναν ταύρο, είναι σχηματικό.  Το άλεφ σημαίνει ταύρος. Συνδυάζεται το σχήμα με τη φωνή. Αυτό λέγεται ακροφωνία. Σκέφτηκα ότι ο Όμηρος μπορεί να την χρησιμοποίησε διαφορετικά. Πώς όμως; Με όλες τις λέξεις που αρχίζουν από το φωνήεν ή το σύμφωνο του τίτλου της ραψωδίας. Αυτές δομούν τα βασικά θέματα κάθε ραψωδίας. Για παράδειγμα οι λέξεις που αρχίζουν από άλφα είναι άλφα στην Ιλιάδα. Οι λέξεις από β, το β, κτλ. Το γ είναι η γυναίκα στο έπος, ο ρόλος της γυναίκας. Η λέξη γυνή επαναλαμβάνεται στην ραψωδία αρκετές φορές, αλλά αυτό δεν είναι η ουσία.Το θέμα είναι η Ελένη, όπου όλα σχετίζονται με εκείνη. Βλέπουν την ομορφιά της οι γέροντες από τα τείχη της Τροίας και λένε ότι γι’ αυτήν άξιζε να γίνει ο πόλεμος. Άρα, η γυνή επεκτείνεται στους γέροντες, που αρχίζουν κι εκείνοι από γ. Στην Οδύσσεια όλο αυτό επικυρώνεται γιατί στην ραψωδία Γ, πρωταγωνιστεί ο πιο γέρος βασιλιάς ο Νέστωρ. Βλέπουμε δηλαδή τον παραλληλισμό και την αλληλοσυμπλήρωση στα δύο έπη.

1 2 3