Το ρεμπέτικο συναντά τα Πάθη της Μεγάλης Εβδομάδας

https://youtu.be/kEKEBNvNopo

Στη συναυλία της Παρασκευής η καθ’ ημάς Δύση, όπως έχει επιλέξει να λέγεται το σύνολο, συναντά την καθ’ ημάς Ανατολή. Πώς ακριβώς γίνεται αυτό; Είχε ξαναγίνει πριν δύο χρόνια, με τον Άγγλο Ταξιδευτή, κι εκείνος με τη σειρά του ήταν η εξέλιξη ενός πιο πρωτόλειου πρότζεκτ, που είχε να κάνει με τη σύμπραξη τη δική μου με το yaylı tambur με το αντίστοιχο όργανο της δύσης, που είναι η βιόλα ντα γκάμπα. Και μάλιστα είχαμε παίξει Γκουρτζίεφ, που στη σκέψη του συνδέει την Ανατολή και τη Δύση. Και μετά από αυτό, κάναμε αυτή τη σύμπραξη κομματιών της λόγιας μουσικής της Κωνσταντινούπολης με τη μουσική του μπαρόκ, κι αυτή στηρίχτηκε πάνω σε αυτό τον αισθητικό κοινό τόπο, το ηχόχρωμα που έχουν τα δύο όργανα, αλλά και στην κοινή αίσθηση, γιατί κι αυτός που παίζει βιόλα ντα γκάμπα νιώθει πως είναι ο παραδοσιακός της Δυτικής μουσικής. Εξέλιξη αυτής της δουλειάς υπήρξε ο Άγγλος Ταξιδευτής, το κείμενο του οποίου έδεσε και με έναν άλλο τρόπο το όλο πράγμα, και πήγε πολύ καλά, νιώσαμε όλοι πολύ καλά με αυτό. Κι αυτό ήταν που μας έδωσε την αίσθηση ότι μπορούμε να τολμήσουμε και κάτι ακόμα πιο προκλητικό.

Και το τωρινό πρότζεκτ τι ακριβώς περιλαμβάνει; Κατ’ αρχήν, έχει να κάνει με τη Μεγάλη Εβδομάδα, με τα Πάθη, έτσι όπως τα συναντάμε κατ’ αρχήν στη μπαρόκ μουσική, σε αυτά τα Αναγνώσματα του Σκότους, που ουσιαστικά είναι μελοποιημένες Προφητείες του Ιώβ που μιλούν για πολύ τραγικά πράγματα, και που έρχονται να συναντηθούν με τα πάθη του ρεμπέτικου, με μια εντελώς διαφορετική μουσική κουλτούρα. Αυτό που τα ενώνει είναι η έννοια του ανθρώπινου Πάθους, όπως συμβολίζεται από τα Πάθη του Χριστού τη Μεγάλη Εβδομάδα. Εμείς προσπαθούμε να προσεγγίσουμε αυτές τις δύο μουσικές αναδεικνύοντας τη διαφορετικότητά τους, δεν προσπαθούμε να την αποφύγουμε, την απολαμβάνουμε. Όσο όμως και να τα περιγράψω όλα αυτά, δεν θα γίνουνε ήχος. Καλύτερα να τα ακούσεις!

Εσύ, Ευγένιε, πώς βρέθηκες στη μουσική, και μάλιστα σε αυτή τη συγκεκριμένη; Το πρώτο έναυσμα ήταν πως πήγαινα συχνά στην εκκλησία επειδή ο παππούς μου ήταν παπάς κι ο πατέρας μου θεολόγος, κι εκεί επειδή βαριόμουνα πάρα πολύ, πήγαινα στο ψαλτήρι κι έλεγα το Πάτερ Ημών, και κοίταγα πότε θα τελειώσει! Ο πατέρας μου θεώρησε πως έχω κλίση στη βυζαντινή μουσική, οπότε ξεκίνησα μαθήματα. Βεβαίως ο άνθρωπος δεν λάθεψε τελικά, μια κλίση την είχα, απλώς το σημάδι δεν κατάλαβε σωστά! Τελικά η βυζαντινή μουσική λειτούργησε σαν υπόβαθρο κι εκπαίδευση για τα αυτιά μου, προς περαιτέρω αξιοποίηση. Μετά, στα όργανα ξεκίνησα αυτοδίδακτος να παίζω μπουζούκι, λαϊκή μουσική. Και πάλι, σαν υπνωτισμένος, αντιδρώντας θετικά σε οποιοδήποτε μουσικό ερέθισμα μου έκανε κάτι, κάποια στιγμή άκουσα ένα ούτι, και είπα πως αυτό το όργανο πρέπει οπωσδήποτε να το μάθω. Έτσι ξεκίνησε η επαφή μου με τη μουσική της Πόλης. Και μέσα από το οργανολόγιο αυτής της μουσικής τελικώς ανακάλυψα το  yaylı tambur. Η πρώτη μου επαφή μαζί του ήταν σοκ! Από την πρώτη στιγμή που το άκουσα, προσπάθησα αμέσως να βρω ένα όργανο, κι αμέσως μετά άρχισα να προσπαθώ να παίξω. Άρχισα να έχω επαφές με την Κωνσταντινούπολη, και πηγαίνοντας εκεί βρήκα κάποιους δασκάλους. Αξιοποιήθηκε όλο το background της βυζαντινής μουσικής που είχα, παρόλο που είναι μια άλλη προσέγγιση, κι αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον μου και γι αυτήν. Πιο πριν, παίζοντας μαντολίνο στην Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων της Πάτρας, κάποια στιγμή ξεκίνησα μια συνεργασία με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, με το Γιώργο Κουρουπό, κι έτσι ανακάλυψα και το μαντολίνο στην κλασική του έκφραση. Είχα ήδη δουλέψει επί χρόνια παίζοντας μπουζούκι σε μαγαζιά, είχα και την εμπειρία της Δυτικής κλασικής μουσικής χωρίς όμως ποτέ να τη σπουδάσω, κι έτσι, χωρίς να το επιδιώξω, βρέθηκα μέσα στη μουσική της Πόλης, κι από εκεί στο προπολεμικό ρεμπέτικο, που έχει τις ρίζες του εκεί, στη μουσική της Σμύρνης και της Πόλης. Σταδιακά, με ένα μαγικό τρόπο, ήταν σαν να είδα το συνολικό πεδίο του τι σημαίνει Ελληνική μουσική. Μέσα από μια σχέση ερωτική και καθόλου καθοδηγούμενη. Νομίζω πως λόγω αυτής της συνολικής εμπειρίας είναι που μπορώ και να λειτουργήσω μέσα στο συγκεκριμένο πρότζεκτ και να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις του.

Η τελευταία μας, τυχαία, συνάντηση, ήταν μέσα σε ένα βαγόνι του μετρό στο Παρίσι. Άρα υποθέτω πως κι εκεί υπάρχει ενδιαφέρον γι αυτή τη μουσική. Βεβαίως. Αν και ο λόγος που ήμουν τότε εκεί ήταν το ρεμπέτικο, το οποίο έχει απίστευτους fans στην Ευρώπη. Όταν παίζουμε εκεί με την Ουρανία Λαμπροπούλου, κάνουμε και σεμινάρια. Έτσι ανακάλυψα πως υπάρχουν εκεί άνθρωποι που όχι μόνο ακούν, αλλά και παίζουν ρεμπέτικο, και κάποιοι από αυτούς μαθαίνουν ελληνικά για να μπορέσουν να το τραγουδήσουν!

Παρασκευή 3 Απριλίου 2015