Πολλές όμορφες νέες ιδέες έχουν γεννηθεί στα Εξάρχεια. Μία από αυτές έχει ήδη μεγαλώσει, αφού μετράει περίπου έξι χρόνια ζωής. Στη γωνία της Ζωοδόχου Πηγής με την Ερεσσού, μια από τις συλλογικότητες της περιοχής, αποφάσισε να αντισταθεί στον καταναλωτισμό, πείθοντάς μας έτσι ότι στις ντουλάπες μας πρέπει να υπάρχει μόνο ό,τι έχουμε πραγματικά ανάγκη. Με αυτό το σκεπτικό, ο Σκόρος άνοιξε τις πόρτες του σε όσους ήθελαν να δωρίσουν ρούχα και αντικείμενα που δεν χρειάζονται πια. Παράλληλα έδωσε τη δυνατότητα να επιλέξουν για τους ίδιους ό,τι χρειάζονται, υπό τη διαδικασία της άτυπης ανταλλαγής. Με τον καιρό έγινε σημείο αναφοράς για κάποιους συνειδητοποιημένους καταναλωτές, για άπορους, οικονομικούς μετανάστες ή ακόμη και για εκείνους που θέλουν να ανανεώνουν συχνά-πυκνά την γκαρνταρόμπα τους με vintage κομμάτια και μάλιστα δωρέαν.
Κάθε Παρασκευή έχει βάρδια εκεί η κυρία Βάντα, μια κομψή συνταξιούχος της Ολυμπιακής. Η ίδια εξηγεί στην Popaganda γιατί το εγχείρημα «ψωνίζω χωρίς να πληρώνω», όσο περίεργο και αν ακούγεται, αποφέρει αποτελέσματα που εξυπηρετούν και τους μεν και τους δε. «Είναι απλό αυτό που συμβαίνει εδώ. Μπορείς να φέρεις αντικείμενα ή ρούχα που δεν χρειάζεσαι πια, αρκεί να είναι καθαρά και σε καλή κατάσταση, και στην συνέχεια μπορείς να πάρεις ό,τι θέλεις, χωρίς αυτά τα δύο να είναι αλληλένδετα. Μπορείς δηλαδή μόνο να πάρεις ή μόνο να φέρεις. Ό,τι θέλει ο καθένας. Ο μόνος περιορισμός είναι ότι μπορεί κανείς να πάρει μέχρι τρία κομμάτια, γιατί στο παρελθόν είδαμε ότι κάποιοι έπαιρναν ρούχα από εμάς για να τα πουλήσουν. Όταν ξεκινήσαμε, θέλαμε να αλλάξουμε τη λογική σε σχέση με τον καταναλωτισμό και γι’ αυτό δεν απευθυνόμαστε στους φτωχούς αλλά σε αυτούς που έχουν αγοραστική δύναμη και επιλέγουν να μην καταναλώνουν με αυτόν τον γελοίο και κατευθυνόμενο τρόπο. Αυτό δηλαδή που κάνουμε εδώ δεν έχει καμία σχέση με φιλανθρωπία. Ξεκίνησε ως μια αντικαταναλωτική προσπάθεια. Το σλόγκαν μας είναι “Κριτική στην Κατανάλωση”. Θελήσαμε να βρούμε έναν τρόπο ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον άκρατο Καπιταλισμό που καταστρέφει την φύση, τις συνειδήσεις και τους μικρούς επαγγελματίες. Άμεσα, πρακτικά και αποτελεσματικά».
Κοιτώντας τριγύρω, εντόπισα με μια γρήγορη ματιά ρούχα, παπούτσια, πιτζάμες, παιδικά παιχνίδια, ένα μπιμπελό-μπανάνα, βιβλία κάθε λογής, ξεχασμένα CD με σουρεαλιστικά εξώφυλλα (Λένα Παπαδοπούλου ή Ricky Martin), ενδιαφέροντα βινύλια, DVD, πολλές κάλτσες και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Εξάλλου ο χώρος είναι ανοιχτός για οτιδήποτε, αρκεί να χωράει μέσα! Δίπλα μου, δύο όμορφα κορίτσια όχι πάνω από 16 ετών έψαχναν τι θα φορέσουν το βράδυ και ένας γλυκύτατος παππούς δώριζε δύο πουκάμισά του φωνάζοντας με υπερηφάνεια ότι μόλις τα είχε σιδερώσει. Ωστόσο ο στόχος του Σκόρου μου φάνηκε λίγο ριψοκίνδυνος στη σκέψη ότι μπορεί εύκολα να παραποιηθεί η έννοια του από τους «πελάτες» που βρίσκουν ευκαιρία για δωρεάν κατανάλωση. Η κυρία Βάντα με επιβεβαίωσε: «Νομίζω ότι αποτύχαμε παταγωδώς σε αυτό. Όταν άνοιξε ο χώρος, καταλάβαμε ότι δώσαμε μια εύκολη διέξοδο για να ελαφρύνει κανείς την συνείδησή του. Ερχόταν κόσμος που μας έφερνε όλη του την ντουλάπα και δεν έπαιρνε τίποτα. Ένιωθαν απλά ότι κάνουν την φιλανθρωπία τους. Τους φαινόταν εξωφρενικό να πάρουν κάτι που έχει χρησιμοποιήσει ήδη κάποιος άλλος. Αφήναν τα παλιά τους ρούχα εδώ και πήγαιναν να ψωνίσουν καινούργια. Δηλαδή πετυχαίναμε το αντίθετο από αυτό που θέλαμε. Στη συνέχεια η κρίση έφερε στο χώρο αυτούς που δεν μπορούσαν πια να καταναλώνουν αλλά και οικονομικούς μετανάστες που έβρισκαν εδώ μια όαση. Έπαιρναν βιβλία και σάκες για τα παιδιά τους, ρούχα, παιχνιδάκια και πράγματα για το σπίτι που τους ήταν απαραίτητα. Και παρ’ ότι όπως είπα δεν είμαστε φιλανθρωπικό σωματείο, επιτρέψαμε να συμβεί αυτό γιατί υπήρχε ανάγκη. Παράλληλα κάναμε και πολλές δράσεις, όπως μαθήματα ραπτικής, αγωγής του λόγου, ξένων γλωσσών, μεταποιήσεων και άλλα. Όλα δωρεάν. Το αστείο βέβαια είναι ότι πληρώνουμε φόρο επιτηδεύματος, σαν να έχουμε κανονικό μαγαζί. Τα μοναδικά μας κέρδη είναι μέσα σε ένα κουτί που γράφει “παρακαλώ ενισχύστε μας” και σπανίως έχει πάνω από 8 ή 10 ευρώ ημερησίως. Από αυτά πληρώνεται το ενοίκιο και η ΔΕΗ».
Ο μύθος λοιπόν των Εξαρχείων με τους δραστήριους κατοίκους, τις οργανωμένες δράσεις, τις πρωτοβουλίες και την ατάκα: «θα πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας», φαίνεται ότι δεν είναι απλά μύθος. Δράσεις όπως αυτή ξεπετάγονται παντού στην πόλη και ζητούν υποστήριξη ακριβώς γιατί υπάρχει ανάγκη. «Αυτό που ξέρω είναι ότι οι συλλογικότητες των Εξαρχείων είναι πραγματικότητα. Υπάρχουν και προσπαθούν όσο πουθενά αλλού. Γίνονται παρόμοιες δράσεις στο Κουκάκι, την Ακαδημία Πλάτωνος και αλλού, αλλά τα Εξάρχεια διατηρούν τα πρωτεία. Βέβαια η συλλογικότητα είναι όπως κάθε ομάδα. Συσπειρώνονται αρχικά πολλά μέλη και στη συνέχεια μένουν οι μισοί και όσο περνάει ο καιρός γίνονται ακόμη λιγότεροι. Πολλοί έρχονται για την πλάκα τους. Μην το βλέπετε δηλαδή σαν κάτι πολύ μαχητικό. Δεν είναι. Μπορεί όμως να γίνει. Στα Εξάρχεια, στα πλαίσια της γειτονιάς, έχουμε πετύχει πολλά με τέτοιες δράσεις. Αν είμαστε οργανωμένοι μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί».
Σκόρος, Ζωοδόχου Πηγής & Ερεσσού, Εξάρχεια.
Καθημερινές: 18:00-21:00 / Σάββατο: 12:00-15:00
