Μια βουτιά στο κοφτερό μυαλό του μισητού Κουέντιν Ταραντίνο

Η λέξη ηθοποιός σημαίνει «ποιώ ήθος», όπου ήθος ο χαρακτήρας που υποδύεται ένας άνθρωπος υπό την καθοδήγηση ενός σκηνοθέτη. Πώς χαρακτηρίζεται, όμως, ο ίδιος άνθρωπος όταν ο σκηνοθέτης που τον καθοδηγεί είναι ο -κατά πολλούς πρεσβευτής της καλλιτεχνικής «ανηθικότητας»– Quentin Tarantino στον οποίο πολλοί προσάπτουν κατηγορίες όπως η στοχοποίηση της Αστυνομίας της Αμερικής για να πουλήσει τις ταινίες του (βλ. διαμαρτυρίες στο Farmington) ή ότι είναι ρατσιστής επειδή χρησιμοποιεί αμέτρητες φορές στους διαλόγους του τη λέξη “nigger” (βλ. Spike Lee);

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Tarantino ξεκίνησε ως ένας απλός υπάλληλος videoclub στα τέλη των ’80s. Το ταλέντο και η φαντασία του υποσκέλισαν οποιαδήποτε έλλειψη καλλιτεχνικής σπουδής κι εξέλιξαν κάποιες μηδαμινού budget εμπνευσμένες ιστορίες σε ταινίες-σταθμούς του σύγχρονου ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά. Κυνισμός, γρήγοροι διάλογοι και φαρμακερές ατάκες σε συνδυασμό με την επίδειξη άφθονου αίματος και στιλιζαρισμένης βίας συνέθεσαν φιλμ που στην πορεία βρήκαν αμέτρητους μιμητές. Κι έτσι ενώ από τα ’70s και μετά βγήκε μια γενιά σκηνοθετών περισσότερο pop oriented και λιγότερο σινεφίλ, όπως ο Martin Scorsese και ο Woody Allen που τους ακολουθούσες πιστά χωρίς να ξέρεις τι έχουν γυρίσει, τα ’90s βρήκαν τους αντίστοιχους εκφραστές στο πρόσωπο του Fincher, του Nolan αλλά και του politically in–correct Tarantino.

Ας εστιάσουμε τώρα για λίγο στο τελευταίο πόνημα του Q. Αυτό ακολουθεί, όπως και το προηγούμενο, τα χνάρια του γουέστερν, με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά τοποθετείται χρονικά μετά τον αμερικανικό εμφύλιο και όχι πριν, όπως το Django. Στα χιονισμένα βουνά του Γουαϊόμινγκ ένας κυνηγός επικηρυγμένων μεταφέρει προς την κρεμάλα τη γυναίκα που έχει συλλάβει ενώ στη διαδρομή παίρνει κι ένα μαύρο συνάδελφό του καθώς και τον νέο σερίφη της πόλης όπου η γυναίκα πρόκειται να κρεμαστεί. Οι τέσσερίς τους αναγκάζονται να διανυκτερεύσουν εν μέσω χιονοθύελλας σ’ ένα πανδοχείο, όπου θα συναντήσουν το Μεξικάνο που το λειτουργεί, τον Δήμιο που έχει αναλάβει την εκτέλεση της γυναίκας, έναν απόμακρο cowboy κι έναν απόστρατο ηλικιωμένο στρατηγό.

Κι ενώ πριν από μία τετραετία παρακολουθήσαμε την αποθέωση της εκδίκησης, ενός από τα αγαπημένα θέματα του Tarantino (βλ. Kill Bill, Death Proof), αυτή τη φορά έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία μυστηρίου, ξεφεύγοντας βέβαια από τις παραδοσιακές φόρμες του είδους. Εδώ ο μαύρος σκλάβος δίνει τη θέση του στον κυνηγό κεφαλών, ισότιμο πλέον με τον λευκό καταπιεστή, με τη μόνη διαφορά ότι ο τελευταίος φαίνεται να λοξοκοιτά αυτή την αλλαγή. Κι εδώ είναι το νόημα που θέλει να προσδώσει -πάντα με ένα περιτύλιγμα απαράμιλλης προκλητικότητας- στο έργο του ο δημιουργός του. O φυλετικός διαχωρισμός αποτέλεσε και αποτελεί ακόμα το μεγαλύτερο αγκάθι της «χώρας της ελευθερίας». Και αν κάποιοι όπως ο Ruth (τον οποίο υποδύεται με ιδιαίτερη μαεστρία ο Kurt Russel) δακρύζουν με γράμματα ευγνωμοσύνης του Λίνκολν προς έναν εκπρόσωπο της έγχρωμης φυλής, άλλοι όπως ο Mannix (o παλιός γνώριμος από το τηλεοπτικό Shield αλλά και το αγαπημένο σήριαλ του Tarantino “Justified”, Walton Goggins) δεν μπορούν να χωνέψουν με τίποτα την ήττα των Νοτίων και την ισότητα που αυτή επέφερε. Και όλα αυτά όταν το μήλο της έριδος, ο μαύρος (για άλλη μια φορά εκπληκτικά σαρδόνιος ο Samuel Jackson) όχι μόνο δεν αγιοποιείται, αλλά μας κάνει να πεταχτούμε από τις θέσεις μας όταν περιγράφει τη σατανική τιμωρία του γιου τού λευκού απόστρατου (σκηνή που προκαλεί ένα απολαυστικά ενοχικό μειδίαμα, εφάμιλλο με αυτό που είχε προκαλέσει ο κατά λάθος πυροβολισμός στο αυτοκίνητο στο Pulp Fiction).

Όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι της ταινίας, το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων έχει γίνει σε ένα μεγάλο δωμάτιο παραπέμποντας στο υπόγειο του Reservoir Dogs και παρουσιάζοντας μια ιερόσυλη θεατρικότητα, ενώ για άλλη μια φορά ο σκηνοθέτης επιδεικνύει τη λατρεία του για το ρετρό. Αυτό το επιτυγχάνει είτε χρησιμοποιώντας κάμερα 70mm είτε αναθέτοντας τη μουσική στον άλλοτε μεγάλο μαέστρο των σπαγγέτι γούεστερν Ennio Moriccone (το πρώτο του σκορ μετά από 35 χρόνια) είτε επιστρατεύοντας καστ που είχε λάμψει σε προηγούμενες δεκαετίες. Έτσι, εκτός από τα σίγουρα χαρτιά που αναφέραμε παραπάνω (χαρακτηριστικά ο Jackson έχει δηλώσει ότι όταν τον παίρνει τηλέφωνο ο Tarantino δε ρωτά για το ρόλο αλλά πότε ξεκινούν τα γυρίσματα), βλέπουμε ξανά το λακωνικό τυχοδιώκτη Michael Madsen και τον αριστοκρατικό Tim Roth με ένα λογύδριο περί λειτουργήματος της ιδιότητας του δημίου με την ίδια σοβαρότητα που είχε γίνει η συζήτηση για το νόημα του “Like a Virgin” στην αρχική σκηνή του Reservoir Dogs. Νέα παρουσία αυτή τη φορά η Jennifer Jason Leigh, η οποία δικαίως μπορεί να πάρει τον τίτλο της άξεστης, μεταφορικά και κυριολεκτικά, bitch ενώ το καστ συμπληρώνουν ο ύπουλα φιλικός Demian Bichir και ο σιωπηλά σοφός ρατσιστής Bruce Dern.

Στον κόσμο του Tarantino δεν υπάρχουν καλοί και κακοί αλλά γκρίζοι χαρακτήρες, όπως άλλωστε και στην πραγματική ζωή. Στον κόσμο του Tarantino ο αργός ρυθμός μπορεί να σε ζαλίσει περισσότερο από τον γρήγορο. Άλλωστε, όταν εκτινάσσονται κάποιες λέξεις, προκαλούν μεγαλύτερη ζημιά από τις σφαίρες. Το σίγουρο είναι ότι ο επίλογος έρχεται ως άγραφος κανόνας της Άγριας Δύσης: “If we die, we die alone”…