Πώς είναι να κάνεις κινούμενο σχέδιο τις όπερες της Λυρικής, Ειρήνη Βιανέλλη;

Το Filo, ένα βιβλίο φτιαγμένο εξ ολοκλήρου στο χέρι από οικολογικό χαρτί, που έλεγε την ιστορία ενός φύλλου που μένει σ’ ένα δέντρο αγωνιώντας για τη στιγμή που θα αποκοπεί απ’ το κλαδί του για να γνωρίσει τον κόσμο, ήταν το πρώτο βιβλίο της animator και graphic designer Ειρήνης Βιανέλλη. Κι όπως συμβαίνει συνήθως με τα πρώτα βιβλία, το Filo ήταν μάλλον ιδιαίτερα αυτοβιογραφικό: η συγγραφέας του σπούδασε graphic design στο Λονδίνο, όμως σύντομα ερωτεύτηκε το σινεμά και έπιασε δουλειά στην post production εταιρεία του Ridley Scott, να ραφινάρει εικόνες και ψηφιακά εφέ, μέχρι που γρήγορα τα παράτησε όλα, και γύρισε στην Ελλάδα για να ρουφήξει ήλιο. Κι αφού πέρασε κάνα δυο φεγγάρια δουλεύοντας ως βοηθός παραγωγής και σκηνοθεσίας σε ταινίες και διαφημιστικά, αποφάσισε να ασχοληθεί με το παιδικό βιβλίο.

Ανήσυχη σαν τον ήρωα του πρώτου βιβλίου της, η Ειρήνη Βιανέλλη συνέχισε να γυρίζει τον κόσμο, με επόμενο σταθμό της το Califorina Inistitute of the Arts στο Λος Άντζελες, όπου και ξεκίνησε το μεταπτυχιακό της στο πειραματικό animation, βάζοντας παράλληλα την υπογραφή της στην παραγωγή, τον σχεδιασμό, τη σκηνοθεσία και το μοντάζ ταινιών animation μικρού μήκους. Πέρσι, το animated ταινιάκι της Το Φύλλο της Λεύκας, αναδείχθηκε καλύτερη ταινία στην κατηγορία της στις Νύχτες Πρεμιέρας, και φέτος, το φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων AnimaSyros της ανέθεσε το animation της νέας της σύμπραξης με την Εθνική Λυρική Σκηνή: η όπερα του Μώρις Ράβελ, Το Παιδί και τα Μάγια, θα αποτελέσει το δεύτερο πάντρεμα Λυρικής κι AnimaSyros, αλλά και το πρώτο βήμα για μια προγραμματική συνεργασία, που φιλοδοξεί να γίνει θεσμός. Το αποτέλεσμα της δουλειάς της Βιανέλλη, που, προβλήθηκε ως work in progress στην τελετή έναρξης του φεστιβάλ στη Σύρο, θα κορυφωθεί σε μια ολοκληρωμένη animated όπερα σε animation της ίδιας και σκηνοθεσία της Αγγέλας Σαρόγλου, που θα προβληθεί στην πλήρη του μορφή στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, στο ΚΠΙΣΝ προσεχώς. Πριν απ’ αυτό όμως, η Ειρήνη Βιανέλλη μίλησε στην Popaganda, για το πώς είναι να κουβαλά στις πλάτες της τα σχέδια και τα χρώματα ενός τόσο φιλόδοξου project.

Απ’ την post-production εταιρεία του Ridley Scott, στην Ελλάδα της κρίσης και της χρηματοδοτικής πενίας. Υπάρχουν στιγμές σαν κι αυτή με το AnimaSyros που σε κάνουν να νιώθεις δικαιωμένη για την επιλογή σου φαντάζομαι, υπάρχουν όμως και περίοδοι που νιώθεις σα να έχεις πετάξει μια ευκαιρία και το μετανιώνεις; Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω μετανιώσει ούτε στιγμή για αυτό, ούτε νιώθω ότι ήταν κάποια ευκαιρία που πέταξα. Ήταν πράγματι ένα πολύ μεγάλο σχολείο για εμένα, κυρίως για να μάθω πως δουλεύει μία μεγάλη εταιρία, αλλά η δουλειά επί της ουσίας δεν ήταν στο στοιχείο μου.Το να δουλεύεις σε μία εταιρία post-production είναι μία υπερβολικά συγκεκριμένη δουλειά που γίνεται με συγκεκριμένους τρόπους.

Όπως; Αν υποθέσουμε, ας πούμε, ότι η παραγωγή μίας ταινίας είναι σαν την παραγωγή μίας σπανακόπιτας, το post production είναι να φτιάχνεις το φύλλο. Στην εταιρία που δούλευα φτιάχναμε καταπληκτικό φύλλο για πάρα πολύ καλές σπανακόπιτες, ωστόσο εμένα δε με ενδιαφέρει ούτε το φύλλο τόσο, ούτε να φτιάξω μία τέλεια σπανακόπιτα. Με ενδιέφερε να τη φτιάξω μόνη μου, και με διαφορετικούς τρόπους. Πάντα μου άρεσε να φτιάχνω πράγματα με τα χέρια μου και να είμαι ελεύθερη να πειραματιστώ με δικές μου, κάπως ασυνήθιστες ιδέες, οπότε πολύ σύντομα έχασα το ενδιαφέρον. Γυρνώντας στην Ελλάδα και δουλεύοντας σε μικρότερη κλίμακα απευθείας με πελάτες ή δημιουργούς είχα την ελευθερία να πειραματιστώ όσο ήθελα, πράγμα πολύ δύσκολο σε μία μεγάλη εταιρία για έναν νέο και άπειρο δημιουργό. Μπορεί το prestige της δουλειάς να μην ακούγεται τόσο σπουδαίο όσο ακούγεται το να δουλεύεις στο The Mill αλλά η προσωπική μου ανάπτυξη μαθαίνοντας με αυτόν τον τρόπο τη δουλειά ήταν για εμένα πολύ σημαντική. Οπότε πράγματι δεν μετανιώνω καθόλου!

Πέρσι τέτοια εποχή κέρδιζες το βραβείο animation στις Νύχτες Πρεμιέρας με το Φύλλο της Λεύκας, για την «χειροποίητη αισθητικά τεχνική της» που άγγιξε «έναν λυρισμό που απουσιάζει από την πληθώρα των ψηφιακών μικρού μήκους animation», όπως είχε πει η κριτική επιτροπή. Αισθάνεσαι ότι η τέχνη του animation μερικές φορές αδικείται απ’ τους δημιουργούς που την προσεγγίζουν μόνο ως αφηγηματικό εργαλείο, κι όχι ως αυτούσια εκφραστική τέχνη; Το θεωρώ απολύτως κατανοητό ένα ευρύτερο κοινό να την προσεγγίζει με αυτόν το τρόπο. Ούτως ή άλλως οι πιο δημοφιλείς ταινίες animation είναι πράγματι αφηγηματικές. Επίσης πολλά καλλιτεχνικά animation είναι δυσεύρετα, καθώς αντιμετωπίζονται ως έργα τέχνης και ο μόνος τρόπος να τα δεις είναι σε κάποια γκαλερί ή μουσείο, αν σταθείς τυχερός. Όμως από την άλλη μεριά, η τεχνολογία διευκολύνει την παραγωγή ενός animation και το διαδίκτυο απλουστεύει τη διανομή της. Οπότε με αυτόν τον τρόπο, αν κάποιος θέλει μπορεί να βρει πολύ ενδιαφέροντα έργα αν έχει το κέφι να ψάξει!

Έχεις πει ότι μπορεί να αντλήσεις έμπνευση από πολλά πράγματα: από έναν πίνακα ζωγραφικής, μέχρι μια κουβέντα μ’ έναν φίλο. Για τη συγκεκριμένη σύμπραξη με τη Λυρική στη μεταφορά της όπερας του Ραβέλ, Το Παιδί και τα Μάγια, από νιώθεις ότι εμπνέεσαι; Για την όπερα αυτή η έμπνευση ξεκίνησε φυσικά από την μουσική, όσο και από τις αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων, καθώς η όπερα αυτή σου θυμίζει με πολύ ωραίο τρόπο πως είναι να είσαι παιδί. Ωστόσο η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης για εμένα ήταν η συνεργασία μου με την σκηνοθέτιδα της όπερας, την Αγγέλα Σαρόγλου. Όταν πρωτογνωριστήκαμε ένιωσα ότι δεν υπήρχε περίπτωση να καταφέρω να κάνω αυτό που είχε στο μυαλό της. Μου φαινόταν πραγματικά αδύνατο να σχεδιάσω ένα video game. Όμως, συζητώντας μαζί της μου μετέφερε το όραμα της και παράλληλα μου έδωσε την ευκαιρία να το προσεγγίσω με το δικό μου τρόπο. Αυτή ήταν μια πραγματικά απίστευτη εμπειρία. Με έσπρωξε να φτάσω σε σημεία που δεν περίμενα ποτέ ότι μπορούσα να φτάσω. Ο τρόπος που συνήθως δουλεύω το animation είναι πολύ μοναχικός και πάντα μου άρεσε αυτό. Η συνεργασία μου με την Αγγέλα μου έδειξε πόσο σπουδαία και απίστευτα δημιουργική είναι η εργασία όταν δουλεύεις σε ομάδα.

Το Tumblr σου έχει να ανανεωθεί απ’ τον Ιούλιο, και πριν απ’ αυτό είχε ένα κενό σχεδόν ενός χρόνο, τι παίζει; Έχεις διοχετεύσει όλη σου την έμπνευση στο project του AnimaSyros; Χαχα, καλά εδώ με έπιασες ! Όχι δεν είναι καθόλου αυτός ο λόγος! Να φανταστείς ότι παράλληλα με το Αnimasyros δουλεύω την πτυχιακή μου που είναι ένα πολύ φιλόδοξο animation! Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν συνήθισα να ανεβάζω δουλειές μου συχνά στο Tumblr. Ο κυριότερος λόγος που συμβαίνει αυτό είναι γιατί όταν φτιάχνω κάτι, εκείνη τη μέρα είμαι ευχαριστημένη μαζί του, όμως όταν το ξαναεπισκεφτώ μετά από κάποιο –μικρό- χρονικό διάστημα, βλέπω μόνο λάθη! Ύστερα μετανιώνω που το δημοσίευσα, και δεν ανεβάζω κάτι μέχρι να κάνω κάτι που θα μ’ αρέσει πάλι πολύ. Και πάει λέγοντας. Επίσης τελευταία χρησιμοποιώ περισσότερο το Instagram: Το γεγονός ότι βλέπεις τα έργα, συνήθως βιαστικά, από την μικρή οθόνη του κινητού σου, τα κάνουν λιγότερο σημαντικά και «συγχωρεί» τα λάθη.

Είναι ένα πολύ φιλόδοξο project αυτό της συνεργασίας του AnimaSyros με την Εθνική Λυρική Σκηνή, ιδίως δεδομένης της πρόθεσης του φεστιβάλ να καθιερώσει αυτές τις κοινές δημιουργικές δουλειές ως θεσμό. Αυτό προσθέτει έξτρα άγχος σε κάτι που έτσι κι αλλιώς φέρει από μόνο του αρκετά έντονο συναισθηματικό φορτίο; Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω προλάβει να το σκεφτώ αλλά τώρα που το λες, σίγουρα! Μέχρι στιγμής, παρουσιάζοντας μικρά αποσπάσματα στη Σύρο, ένιωθα πως γινόντουσαν σε ένα «οικογενειακό» περιβάλλον οπότε υπήρχε μεγάλο περιθώριο πειραματισμού, καθώς όλο ήταν μία δοκιμή για όλους μας. Όμως, όσο κάτι μεγαλώνει, τόσο μεγαλώνουν και οι απαιτήσεις του, οπότε είναι πράγματι αρκετά αγχωτικό. Παρά ταύτα, μετά από κάθε συνεργασία έχουμε αποκομίσει τόσα πολλά, που είναι αρκετά για να μας δώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για το επόμενο! Για εμένα το πιο σημαντικό αγχολυτικό είναι η υπέροχη ομάδα με την οποία έχω την τύχη να δουλεύω: Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με αυτό το έργο, από το AnimaSyros και την Εθνική Λυρική Σκηνή, δεν είναι μόνο απίστευτα θετικοί –πράγμα που πάντα βοηθάει σε στιγμές πιέσεις-, αλλά και απολύτως πρακτικοί και διεκπαιρεωτικοί, που είναι αυτό που χρειάζεται κανείς για να συνεχίσει με κέφι τη δουλειά.