Ρεαλισμός, αλληγορία, παραμύθια, camp απολαύσεις, υπαρξιακές αναζητήσεις, πολυσυλλεκτική και βάλε χρονιά ήταν το 2014. Εκεί που λες ότι τέλος, δεν πρόκειται να βγουν άλλες ταινίες σαν και την τάδε ή που να της ψιλοφέρνει έστω και κατά προσέγγιση, γίνεται η έκπληξη και μένεις με το στόμα ανοιχτό. Μετά από πολλή σκέψη, ματιές στα τεφτέρια μου, αξιολογική αναδιάταξη, επανεκτίμηση και πίκρα που αφήνω μερικές ταινίες εκτός λίστας, όφειλα να καταλήξω στις ταινίες που όρισαν κινηματογραφικά τη χρονιά που μας πέρασε. Για να δούμε, 2015, τι μας επιφυλάσσεις;
20
Φύλακες Του Γαλαξία (Guardians of the Galaxy)
Το πόσο κωμική έχει καταλήξει η κατάσταση με τις ταινίες που έχουν ως κεντρικούς πρωταγωνιστές υπερήρωες το γνωρίζουμε όλοι. Αρκεί μόνο να ψάξετε στο διαδίκτυο πόσες τέτοιες ταινίες περιμένουμε την επόμενη πενταετία για να καταλάβετε το hype του συγκεκριμένου ιδιώματος. Οι Φύλακες Του Γαλαξία, από την άλλη, ήταν μια ταινία με αιτία και λόγο ύπαρξης: από τη μια κωμική και παρωδιακή ως προς την προβολή των πρωταγωνιστών της (χρειαζόταν επιτέλους κάτι τέτοιο), από την άλλη απόλυτα σοβαρή ως προς τον παράγοντα της διασκέδασης. Γεμάτη ξέφρενη δράση, γέλιο, απομυθοποίηση των στερεοτυπικών ηρώων και με φοβερό καστ, αποτελεί την απόλυτη πρόταση σε όσους κουράστηκαν να ακούνε για τη Marvel. Επιτέλους, επιστροφή στην αγνή διασκέδαση.
19
Χόμπιτ: Η Μάχη Των Πέντε Στρατών (The Hobbit: The Battle of the Five Armies)
Οκ, πες πως μπαίνει κάπως «αναγκαστικά» στη λίστα. Μίλα με τις ώρες για το πόσο ονειρεμένη ήταν η τριλογία του Άρχοντα και πως επανεφηύρε τον mainstream κινηματογράφο, σε αντίθεση με τη συγκεκριμένη τριλογία που έμπαζε σε κάποια σημεία, που διαφέρει από το βιβλίο, που έγινε από το σκλάβο της τσέπης και του καπιταλισμού Peter Jackson. Τι μας μένει; Μια χορταστικότατη περιπέτεια, γεμάτη δράση, σκοτάδι (η πιο σκοτεινή της τριλογίας του Χόμπιτ), που για όσο κρατά εύχεσαι να μην τελειώσει. Και ας ήθελες οι νάνοι να είχαν περισσότερη προσωπικότητα παρά παραφουσκωμένες σκηνές ξύλου ή να μην υπήρχε η Tauriel γιατί είναι ιεροσυλία να δημιουργείται ένα μελωμένο ρομάντζο στο Χόμπιτ. Μεγαλώσαμε και ένας μεγάλος κύκλος κλείνει ευχάριστα για μας που το ζήσαμε στις αρχές της εφηβείας μας. Και όταν, με το τέλος της ταινίας, κλείνει και το μάτι προς τον Άρχοντα, κάνοντάς σε να θες να πραγματοποιήσεις επιτόπιο δεκάωρο μαραθώνιο της πρώτης τριλογίας, αυτό δεν την κάνει σημαντική;
18
Ο Σωσίας (The Double)
Ο Lynch μας λείπει από τα τεκταινόμενα. Μας κοστίζει που θα περιμένουμε καιρό μια νέα ταινία του. Ψάχνουμε για «μεθαδόνη» στο μεταξύ, για κάτι που θα μας προσφέρει αυτήν την αλλόκοτη mindfuck εμπειρία με το μεταμοντέρνο χαρακτήρα της. Και έχουμε την τύχη να πέφτουμε πάνω στο Σωσία, ένα καλοδουλεμένο σκοτεινό, καφκικό, Lynchικά μεταμοντέρνο φιλμ που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως υποκατάστατο με τίποτα. Αυτό το σκοτεινό σύμπαν με τις ρευστές έννοιες πραγματικότητας και φαντασίας, όπου η ανωνυμία παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις από τη στιγμή που καταντάς η σκιά της σκιάς σου. Εκπληκτικός ο Jesse Eisenberg στους δυο αντιδιαμετρικούς ρόλους που ερμηνεύει, όπως και απίστευτο το soundtrack με τη γιαπωνέζικη ποπ των μέσων του προηγούμενου αιώνα.
17
Snowpiercer
Η Ασία φέτος παρέδωσε ένα δείγμα όχι εξαιρετικού σεναρίου (καθ’ ότι γαλλικό) μα ασύλληπτης σκηνοθεσίας. Ο Bong Joon Ho στο παρελθόν μας έχει απασχολήσει και με τις υπόλοιπες ταινίες του, μα τώρα απευθύνεται σε μεγαλύτερη μερίδα κόσμου, διαχειρίζεται σωστά το αγγλόφωνο καστ του, αναμειγνύει με εξαιρετικό τρόπο την ασιατικής νοοτροπίας σκηνοθεσία του με το δυτικότροπο concept και βγαίνει νικητής με ένα steampunk/post-apocalyptic διαμάντι. Κι εν τέλει καταλήγει να μη φαντάζει ως άλλος ένας περιβαλλοντικά ανήσυχος Ασιάτης δημιουργός, μα ως ένας καλλιτέχνης που ξεπερνά τα χωρικά όρια και μπορεί να συνεννοηθεί τόσο με τον Kang-Ho Song όσο και με την Tilda Swinton. Αν το βιντεοπαιχνίδι Bioshock διαδραματιζόταν σε τρένο, μάλλον κάπως έτσι θα έμοιαζε στη μεγάλη οθόνη.
Διαβάστε επίσης: Αποκλειστική συνέντευξη του Κορεάτη σκηνοθέτη στον Φοίβο Κρομμύδα.
16
Interstellar
Nolan, βρες επειγόντως άλλον σεναριογράφο. Ξέρω, θες να το παίξεις νέος Spielberg και να χωρέσεις μέσα στις επιστημολογικές σου αναζητήσεις και λίγο απλοϊκό συναισθηματισμό, μα με τον τρόπο που αυτός δόθηκε στο Interstellar, το κάνει να χωλαίνει. Και αυτό το λέω γιατί, άτιμε, τα κατάφερες. Έφτασες τη σκηνοθεσία σου σε επίπεδα που, αν ήσουν Ευρωπαίος, μπορεί και να μιλάγαμε για «νέο Tarkovsky». Ήσουν φαντεζί, μα και λάκων, δεν μας πέθανες στην εικαστική φλυαρία, αλλά μας παρέδωσες την κρύα πλευρά του διαστήματος και τα παγωμένα απόκοσμα τοπία σου με τον πλέον μεγαλεπήβολο τρόπο. Και έχεις και τον Hans Zimmer σε οίστρο που έχουμε να ακούσουμε χρόνια, να συνδυάζει το μεγαλείο του διαστήματος με την ambient εσωτερικότητα. Εύγε.
15
Το Μικρό Ψάρι
Ο Οικονομίδης μπορεί να έγινε λίγο πιο ακαδημαϊκός στη σκηνοθεσία του, μα δεν έχασε τίποτα από το γεμάτο εντάσεις σύμπαν του. Μπορεί οι πρωταγωνιστές του να ανήκουν σε μια νουάρ ιστορία, μα οι εκρήξεις τους και οι αθυρόστομες ατάκες τους δε σταματάνε εκεί. Το λούμπεν στοιχείο δεν εξευγενίζεται σε καμία περίπτωση, μα αντιθέτως «μολύνει» ένα διακριτικό ιδίωμα με την επιθετικότητά του. Και τελικά οδηγεί το δημιουργό στην πιο ολοκληρωμένη μέχρι στιγμής δουλειά του. Μέχρι στιγμής, γιατί αν κατάφερε να συνδυάσει με τέτοιο τρόπο μια τεχνοτροπία με το προσωπικό του στυλ, κάτι που αν το συζητάγαμε κάποια χρόνια πριν θα λέγαμε περί ασυμβάτων μεταξύ τους εννοιών, μόνο προς τα πάνω μπορούμε να περιμένουμε να τον δούμε. Άλλωστε την Τρίτη δε μπαίνουμε απλά, την Τρίτη γαμάμε…
Διαβάστε επίσης:
Συνέντευξη των σκιτσογράφων της ταινίας Παναγιώτη Μητσομπόνου και Πέτρου Ζερβού στον Κώστα Χανδρινό.
Συνέντευξη του Γιάννη Οικονομίδη στον Ιωσήφ Πρωιμάκη.
14
Foxcatcher
Κάποιοι άνθρωποι ήταν (χωρίς διάθεση υπερβολής) καταδικασμένοι να συναντηθούν. Είχαν όλα τα φόντα για να μπορέσουν να συνδεθούν, όπως και κάθε λόγο να οδηγηθούν σε μια αμοιβαία αυτοκαταστροφή. Η θέλησή τους για εξορκισμό των προσωπικών τους εφιαλτών, βέβαια, δε μεταφράστηκε ως αλληλοθεραπεία, μα ως ένα παραπάνω λάκτισμα που ωθεί το δύτη βαθύτερα στο βυθό του, εκεί που αντί να εξερευνάς, χάνεσαι. Εραστής του ρεαλισμού (και της μερικής μυθοπλασίας, μα μόνο σε ανεκτό επίπεδο και όχι σε παρατραβηγμένα πλαίσια), ο Bennett Miller με την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία στοχεύει κατευθείαν στην αναγνώριση. Δεν ξέρω αν αυτός ήταν ο σκοπός του εξαρχής, μα με τέτοια σκηνοθεσία και τέτοιες ερμηνείες, όσοι δεν συγκλονίστηκαν έστω και λίγο από το Foxcatcher, μάλλον δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το αντικειμενικά άρτιο από την προσωπική και υπερβολικότατη απαίτηση.
13
Κάτω Από Το Δέρμα (Under the Skin)
Ακόμα θυμάμαι πόσοι την αποκήρυξαν άμεσα μετά την προβολή της. Πόσοι στηρίχτηκαν στο ότι δεν κατάλαβαν Χριστό απ’ όσα είδαν. Ναι, γεγονός, η μετα-αφήγηση του Κάτω Από Το Δέρμα δεν απευθύνεται εξίσου σε αυτόν που θα θελήσει να δει μια σύγχρονη εκδοχή του Ανθρώπου που έπεσε στη Γη και σε αυτόν που δελεάστηκε με την ιδέα της ολόγυμνης Scarlett Johansson. Πρόκειται περί ταινίας αυτοσχεδιαστικής, βιομηχανικής (industrial) αισθητικής, που δεν απευθύνεται αποκλειστικά στα τεχνάσματα του μετεικάσματος μα στο σύνολο των αισθήσεων. Μια εμπειρία συνολικά βιωματική, που πρέπει να την αφήσεις να σε βυθίσει στο σκοτεινό υγρό της για να πάρεις ό, τι χρειάζεσαι από αυτήν. Και ναι, μισό χρόνο μετά, αυτή η παγωμένη αίσθηση υπαρξιακής έλλειψης οίκτου εξακολουθεί να μου κάνει.
12
Το Κορίτσι Που Εξαφανίστηκε (Gone Girl)
Και ενώ τον είχαμε σχεδόν ξεγράψει, να ‘τος πετιέται και μας διχάζει ξανά. Οι μισοί μιλάνε για την καλύτερή του ταινία εδώ και χρόνια, οι άλλοι για τη μακράν χειρότερή του (μέχρι που τους θυμίζεις τον Μπέντζαμιν Μπάτον και αναθεωρούν). Μπορεί να μην είναι αριστουργηματικό, αλλά Το Κορίτσι που Εξαφανίστηκε είναι η πιο Fincher ταινία του Fincher που είδαμε μετά από πολύ καιρό. Γεμάτη κοινωνική μισανθρωπία, διαρκή παιχνίδια μυαλού, αδυσώπητο χιούμορ και ένα από τα πιο αλλόκοσμα soundtrack της χρονιάς, μπορεί να μη μιλάει για πρωτοφανή πράγματα, μα το κάνει καλά. Και η Rosamund Pike θα δυσκολευτεί να ξαναπιάσει τέτοια δυσθεώρητα ερμηνευτικά ύψη. Αμήν.
11
Σταθμοί Του Σταυρού (Kreuzweg)
Το να καταφύγω στο ότι λατρεύω τον βορειοευρωπαϊκό κινηματογράφο ως επιχείρημα περί του γιατί αυτή η ταινία βρίσκεται εντός της εικοσάδας παραμένει αδύναμο. Αρκεί να μιλήσω για την αψεγάδιαστη φωτογραφία της, τις στέρεες σαν γκρίζο τσιμέντο ερμηνείες των δύο κεντρικών πρωταγωνιστριών (αλήθεια, πόσο ταλέντο θέλει για να αποδίδουν έτσι στα πλαίσια ενός ασταμάτητου μονοπλάνου;), την αρρωστημένη αίσθηση και την ανθρωπιστική κατακραυγή της οργανωμένης θρησκείας που στερεί από τον άνθρωπο την ευτυχία. Μα, κυρίως, για την καθόλου ένδοξη και απόλυτα ρεαλιστική ματιά πάνω στην ιδέα της αυτοθυσίας για ό,τι μπορεί κανείς να αγαπήσει. Ο εθνορομαντικός Γολγοθάς του Friedrich σε ταινία.
Στην επόμενη σελίδα: And the winner is…
